Quantcast
Channel: Putchhuak
Viewing all 321 articles
Browse latest View live

ONE ACT PLAY/PLAYLET/15 minutes Play

$
0
0

THALAITE TANA CHONA THAR
(Three Issues to Challenge Youth - Zofa H Chhangte)
(Hun chep tak karah Playlet -one act play kan show dawn a, Engnge kan bial hian kan mamawh tiin kan ngaihtuahho ang. Kan inbuatsaihna duhthusam a ni lo a, Stage awm dan tur te ngaihtuah lawkin Biak Inah chuan One Act play a nih loh chuan hun leh hmun a awm thei dawn si lo a,kawng awlsam kan lo zawng mai a ni. Kohhran Thalai kan ni a, Hmuhnawm leh ngaihnawm lam ai chuan kan ngaihtuahna tizau thei turin hun kan lo hmang dawn a. Thalai Committee nihphung atana mawi leh mawi lo, thu awmze nei leh zirtir nei tura kan ngaih, hmalakna tura kan duhte kan lo chhawp chhuak dawn a ni. Minute thum dana kan ram leh Bial huapa Social Issues and Problems kan neih hi, Mizoram huapa kan harsatna a ni ve tho a; a ngaihnawmna leh hmuhnawmna aiin, a pawimawhna Message sawm leh pahnihte hi lo chik zui turin kan ngen a che u. Minute 15 pek kan ni a, Minute 20 vel hun kan lo hmang dawn a ni. Unit Committee a hmalak tirtu a nih theih chuan a lawmawm hle ang. --------------------Zofa H Chhangte)

Stage : Chanchinmawia , Laldiksawna, Zuitluanga an lo awm lawk ang a

...
Chanchina : Zanin kan Committee tur chu ka bangbo riau mai a. Ka buai deuh a, kan Agenda tur pawh ka lo ngaihtuah lawk hman lo.

Diksawna : Hriat loh te chuan a bangbo loh theih loh alawm le

Chanchina : Upat lamah chuan Thil zir hi ka peih mang ta hauh lo mai, eizawnna hian alo zir bawk si lo a. Pathian rawngbawl hi a har ve tlat mai a.

Zuitluanga : Environment humhalh chungchang a ni lawm ni? Kan lemchan zirtur hi

Chanchina : Ta deuh deuh a, Nitina bawngchaw sat leh ramhnuai pan thin tan chuan a phurawm leh vak dawn lo a nih chu.

Diksawna : E, lokal rawh u, Pathian hminga inhmuhkhawmte chuan puan hi lo veng ve thin ula. (A nui sun sun a) Saw lai ram chu a kang leh ta duai duai mai a!!!

Rem remi : Hmmm, (awih) awm (loh lu)tuk em mai a.

Partei : Thalah halkang leh duai duai la, nakinah a chawr nasa dawn em asin. A reng rengah ramkang thelha nu la leh tlangval kalte chu nuam i tih em kha maw!! Tunlaiah nula rim pawh an awm tawh si lo a.

Chanchina : Kan khaw hmeichhe ho hian Kangthelh pawh in tum ve ngai loh hi maw? Thingpui lum hisap bak hian in hnatlang duh tawk bawk si lo a.

Zuitluanga : Ni ngawt mai, Mipa nena inthluktlanna hi an sawi fo a, tum nei rana hnatlang hi in tam ngawt mai. Sim vat chi a ni.

Rem remi : Kan lo awm ve ngawt te, kan lo nui ri hawr hawr in lo hriat hi chuan lawm hle rawh u, Biang piai leh a engamaha hmaa inkuah nawk nawkte hi sim tum thung ang che u. Rs 5/-man lek awmdan mawi ka hrilh che anih chu.

An lo lut khawm trak trak a,...


Dina Sailo : Khi a pel duai tawh a nia, tan thuai thuai ang u, online ka ngai a, ban vat ka duh a nia.

Hnehkima : Committee kan tan mai ang a, kan inkohkhawm chhan pawh thenkhat chuan kan hre lo mai thei a, Committee harsa pawh a ni lo a, Zalen takin kan sawiho dawn nia. Hun tan nan ilo tawngtai ang u. (Tawngtai turin an kun a, Catholic tawngtai dan angin kut an vai vir a) Lehkha chhiar tur hian Secretary hi ilo sawm ang.

CVL tlana : To, Tlangval Si, Ni lo, C. Laltlinga,Bawma darzo Unit, Subject, Drama/skit (10-15mins) ziak tur leh buaipui tura ngenna, Tholeha hmingin Bial inkhawmpuiah hian Drama show ve theih nise, a tul anga buaipui turin kan ngen a che.. I rintlak C.Rinchhana, eheu- Pathian chauh hi asin rin chhan tur le aw..... mai mai thin a.

Zuitluanga : A chan tur pawh ala awm na nge a? Zaninah kan zir nghal dawn tawh emaw ka tia. Thupui tur pawh thlan ala nih loh chuan kan va thiam har awm bawk ve. Ningnel leh dawn hle mai maw!!

Hnehkima : Kan tan tlan a ngai a nih hi, Committee pangngai angin nge kan kal ang a, thuchungin kan awiho dawn? zanin hi engtin nge kan sawiho ang.

Partei : Pu chairman tih kual vel ngai lo zawng khan a ni mai. Khun khan hi ka ti thei thlawt lo

Valtea : Pu Chairman, Kan ri leh nuai nuai si ang e, Ding chung ngei hi a zahawm alawm le.

Chanchina : Pu Chairman, One person at a time ti ila ni mai lawm. Thu chungin aw, luhai a awm lo ber mai!!

Hnehkima : Nia, mi pakhat zel tawng ila, a bak chu in ngaichang ta ila, kan hotute hian engmah min tuk lem lo a. Minute 15 chhung hun min pe a, kan lo pel ta deuh a nih pawhin a pawi lo turah ngai ila. Thupui thlan fel a nih chuan a inbiakna tawngkam leh thil dang kha chu naktuk zanah zir theihin kan peih ang a, kan zir tan nghal dawn nia. Thil pathum, Environment humhalh, Media hman khaw loh pawina, HIV/AIDS chungchangte hi thupui turah chuan ka lo hual deuh a. Engnge in ngaihdan phei chu ka hre lo a.

Chanchina : Zengvairawngmen, Zengvairawngmen tih kha chu a ninawm em mai, a pawimawh lo a ni ang, Forest Dept chauh kan hriat hi, a Zengvairawngmen department te chu an sawi ri ngai lo em mai!! Sum siam nan min hmang mai mai a ni.

Valtea : Pulpit tlang atang hian inzirtir tawh ila tih naklaiin, pawimawh lo tih te chu a!

Diksawna : Keipawh sorkar hmalak dan hi ka duh khawp lo khawp mai, Mipui inzirtirna hi nasa leh zual nei ila chuan Polythene emaw Solid Waste kan sawngbawl loh dante hi a hlauhawm em mai.

Rem remi : A hlauhawm loh a ni ang, Sorkar leh Company reng hian leisen loh an siam hnem em mai.

Muanpuia : Hmmm, Dan kan hriat loh vang alawm le, Dan chuan awmze nei takin hman dan tur a duang a, Polythene te, Inverter leh Torch light battery etc kna paih mai mai pawh hi a dik lo. Bawlhhlawh ala ni leh nghal nia.

Zuitluanga : A ho em mai, TKP day leh Ramthim Ni vela zingkara kan hnatlan leu leu hi chuan kan Unit pawh hian kan la vei tak tak lo. Annual Report-a tihhlawhtlin zingah a tel ziah tho a, kei chu ka peih lo.

Valtea : A ho loh vang alawm, kan MTKP hruaitute pawhin an vei em em ni!! Sakah, Ramngaw humhalh, ram kang tur ven, tui hna humhalh leh Lui lam sangha humhalhte hi keinin hma kan lak lovin tunge hma la ang?

Chanchina : Thil tisualtu an hrem ngam mang si lo, kei leh ka chhungte hian an tuat ber awm lo em mai? tih a chakawm alawm. A hminga humhalh a, a taka hmalak awm si lo hian min ti phur lo.

Zuitluanga : YMA hruaitute hian an ruihhlo check kar lakah lo ti ve lei lei se a tha zawk ang. Luikal leh sangha man, sangha vuak an peih bawk a, nakina an hman leh tur hi lo humhalh se ani mai. Kan hlawhtling dawn tak tak chuang lo. TKP te tih atan chuan a aia pawimawh hmasa a tam em mai!!

Valtea : YMA hruaitu mi pahnih khat silai keng leh sangha vua i hmuh vang mai mai a nih chu. TKP hruaitu thenkhat pawh an awm ve tho alawm le.

Muanpuia : Kei pek, YMA emaw TKP emaw Upa emaw pawh nise, a lova awm thei, eizawnna dang nei reng si a, Sa kap dur dur leh dai vak, chinai leh bleaching sawimawi fo thusawi hi chu ka ngaithla ngai lo hrim hrim. Mutthlu daih zel.

Partei : Kan pastor leh Upa te pawhin an ei a, eng nge ka ei loh bik ang, sa lei a khat nak laiin

Hnehkima : Nia, kha lam kha chu kalsan lawk ang u. HIV/AIDS chungchang hi engnge kan ngaihdan? Lemchan atan chuan a rem fu lo maw? Eng nge in ngaihdan?

Partei : A tha viau ang, a hot thei riau mai thei asin, Sawi tur te pawh a tam ang chu.

Rem remi : Kei chu ka ning! TV ah te, zunin bang, leh thawka phita HIV/AIDS tih reng mai, a kaina leh inven dan kan hre vek a, an thu alawm. Heti ang lam inzirtirna hi chu kan ngah lutuk a, Kan hre hne hlei hlui alawm.

Diksawna : Sawi sawi ila, pawhfanah a tawp leh dawn a, Kohhran mite inzirtir nan chuan a laklawh em mai a. Biak in leh a vela sawiah chuan a rem lovang. I insum thei ngang lo a nih chuan Condom hmang ang che tih fo hi zawng, Pasitor-a a hlauhawm em mai.

Rem remi : AIDS vei an hlauh loh vanga inchiu a, In... eng lo an nia, Lo in eng lo, eng lo se, dah hrang nghauh nghauh ila, AIDS lakah kan him a ni mai.

Partei : Nia, a veite hi han puangzar nghauh nghauh se, pawn pawh chhuak ngam lovin awm se, a darh lo ber mai awm e. Sorkar hian a vei tak tak lo a ni.

Rem remi : Thiannu, a vei pawh ka la hmu lo a, hmuh ve chhin hrim hrim chu ka chak asin. An thup tlat zel si a, an tam tak tak a nih pawh ka ring lo e.

Muanpuia : Vengtin, Kohhran tinah hian an awm tawh te hi an ti ngawt a, Confidential a nih avangin sawichhuah hi dan kalh a ni awm e. Hmanni ah pawh Kum thum hial tang tura inkhing an awm asin.

Dina Sailo : Kan Bialah pawh hi invenna lamah kan hre tlem si a, a hlauhawm tawk lekin kan hlau lo a. Kan him bik hauh lovang. Heti ang lam pawh hi Drama emaw inzirtirna chu kan mamawh ve khawp ang.

Rem remi : Damdawia injection thin hi kan tam khawp a, hriau a awm loh thin avangin kan inhman tawm mai an ti asin.

Zuitluanga : YMA te hian an la man sak trulh trulh nia!! Dawra hriau thianghlim an hman tur chhawp sak pawh YMA in an khap a ni lawm ni?

Muanpuia : Chu em chu,..... mifel rual awm khawm zingah chuan a thleng dawn em ni? HIV/AIDS kher ni lo, Hepatitis-thin natna leh natna hrang hrangte hi inkaichhawn a awl asin le aw.

Diksawna : Ngawi teh u, in sawi takah chuan Syringe hman tur awm loh vang leh a neka nawk a tam avangin Aizawl lamah chuan an inchiu leh vak tawh lo a ni awm e. Thalai felfai fu fu hian Tramadol hi an ei thin a, Lung damdawi a nih avangin kaihthawh zawh loha thi tleirawl leh thalai an tam a ni awm e.

CVL Tlana : Kan mikhualpa khan heti ang khuh damdawi leh Zawlaidi rui kawp chu lo muhil dawn mah se, mutthilh tir miah loh tur a nia, mutthilh chuan hremhmun thleng rawkin an mu hil thin a ti asin. Tin, Cataspa hmeichhe lam damdawite hi ngo duh avangin an ei a, a hlauhawmzia a sawi uar khawp mai

Partei : Ninawm, in pakai duah zel mai a. AIDS nge AIDS lo tih a nih chu? Einch

Valtea : Ramhuai, misual leh tualthah hmang ai chuan Ruihhlo hi a hlauhawm zawk a, chu ai chuan Hmeichhia hi an hlauhawm zawk fe a ni.

Rem remi : (Phun sep sep chungin) Khaih, khaih i hmeichhe hriat ve kha a, a Old Model em alawm!!

Valtea : (Phun chungin ahnial a) Mipa ka nia, ka tan chuan hmeichhia an hlauhawm a ni mei alawm.

CVL Tlana : Kan (nu) nau neitur inentir pahin, HIV/AIDS chungchang hi min lo hrilh a, AIDS ve nuin a fa-ah a kai chhawn theih dan; kaichhawn loh theih dan te, leh Inchiuna emaw thisen leh tuihnanga inkaichhawn (Infection) leh Sex himlo atanga kai theih a nih thu min hrilh a. Chu zawng ai chuan AIDS vei zawng zawng zinga a zatve aia tam daih hi hmeichhiat mipatna hman atanga kaichhawn a ni awm e.

Muanpuia : Sex hman hi a hluar khawp a, Condom hmang tha peih mang si lo, rai hlau leh si, natna maksak vei hi an tam ngawt asin. Damdawi zuartu pakhat chuan kan nu eitur ka lei laiin, tunlai nula tlangval ho hian Emegency Pills an lei nasat thu min lo hrilh a. Sex an hmang nasa a ni teh chawk ang chu.

Rem remi : Dr Ngaihsami te awmpuinu pawh khan Nautitla tur ngeia ngaih inentir an tam thu kha min hrilh tak asin. OPD pan ai chuan provate clinic lam hi an bawh riau a ni awm e. Tunlaia Rai pawh hi an lo puar kher tawh lo a nih awm chu a !!

Zuitluanga : TKP te pawh hian sawnpai (tlang) ngam chu chawmawina hlan ve mai tur emaw ni !! Hlamzuih a awm tawh loh chuan Nautitla pawh tualthattu a ni dawn lawm ni?

Partei : (Phun sep chungin) Doctorten an tihsak phawt te chuan hmeichhe thu a ni tlat lo alawm.

CVL Tlana : Dan hian a phuar ve tho si a, Licence to Kill, mi thahtheihna an nei an ti fo pawh hi an hmang sual ve thei tho a nia

Hnehkima : HIV/AIDS chu kan va tui tlan hmel ve, he lam zirtirna chungchang hi Bial Inkhawmpuiah chuan kan zir mai dawn em ni? Environment lam kha a kal vak si lo a. Media-phone, internet leh computer hman sual chungchang kha sawiho leh a ngai kan ti em? engnge in ngaihdan?

Diksawna : Tleirawlho phone khawih nasa lutuk hi chu a hahthlak hlawm khawp mai. Anmahnia an awm pawh hian an nui ang vur vur a, biak tawng hi an har phian leh nghal nia. (Sawma a melh paha) Tleirawl kher lote pawh an lo nih tho hi a..

Chanchina : (Phone ah that pahin) Inboxah min lo chhuah chhal ve khanglang alawm le

Valtea : Environment, HIV/AIDS te chu a thawktu te an la awm a, a zia deuh a, Media chungchang hi chu nitina kan hman leh kan hmuh, mi zawng zawng directa nghawng nei a nih vangin kei chuan heti lam inzirtirna hi nei ila tha hi ka ti khawp asin.

Dina Sailo : Inzirtir tir a ngai em ni? Kan thiam sa vek alawm le..

Zuitluanga : Pathian aia Phone be zing zawk, Bible aia SMS chhiar tam zawk kan nih tawh avang hian, Phone hman dan manners pawh h engemaw chu inzirtir kan ngai a ni.

Muanpuia : A ni khawp mai, thildang chu dah thain, Internet kan hmandan hi sawi lawk ka duh a, heti ang lam hi inzirtir hi kan bialah hian a hunlai tak niin ka hria. " Internet, a bikin facebook leh hmang nasa lutukte hian nun khawharna, hlim lohna leh rilru hrehawm rukna an nei nasa hle tih an hmuhchhuah kha (Carnergie Mellon Univeristy)"

Diksawna : Eizawnna emaw ti a, bih ngur ngur, pumna deuh reng, an mit nat thu sawingam hauh si lo an ni duh khawp asin. Nihna lem leh landan lo ang puia lan tumna mai ni hian ka hria a.

Valtea : Mahnia tal hran nuam ti tlat, khawhar ru riau si, Thlalak peih em em, lang tha chuang hauh si lo a, Edit loha phochhuah ngam miah si lo an ni duh khawp mai. Facebook te phei chu Setana hmaikawr ni mai hian ka hria a, ka hrechiang lutuk lo a..

Partei : Tha ve deuh asin, tunlaiah an inrim trut tawh lo a, kan inkawm melh melh zawk alawm, Chhas te kan lo neih ve phah a, zia ve deuh asin....’

Zuitluanga : Huuu, Hmang tangkai lo hi a tam zawk an ni ang a, Facebookah ka hmu lo ti a, Google emaw Search engine dang hmang thiam miah si lo ka hre hnem em mai.

Dina sailo : Tunlai a ni miau a, a awmzel dawn a, future technology-Skype te kan hman hunah phei chuan meeting tur hian kan chhuak reng peih tawh lovang. Khawvel hmasawn dan en hian ka rilru a hahtlat zawk a ni.

CVL Tlana : Mahni nihna anga lang ngam lo hi za a sawmkua vel an awm an ti a, Thlalak chauh an peih lehnghal a, mite hip thei turin mahni an inkhawngaih a, an nunah an seng luh velah depression an nei nghal vat zel nen, Engemawchu tih a ngai a ni.

Muanpuia : Mizo tawng leh ziah dan an suasam hi ka haw thin ngawt mai, Mizo tawng ziak dik peih tawh lo, a tur emaw ti thalai kan pung zel zawng a nih hi. Nai tuk che, ne tih, awm tuk em mai, awm lo teh sin... tih vel te hi hriat a har a nih hi.

Diksawna : Sex a ti hluar a, nun uluk lo kan pung a, KS leh ruihhlo zuar an ngam pa a, nutling leh patling a ti lerh thar leh a, tleirawl a chhaih nula thuai thuai zawng a nih hi.

CVL Tlana : Dawithiam ai hian Tunlai khawvel thiamna hi a hlauhawmin, a chak tawh zawk an ti a. Hman sual chuan Ramhuai Kid a ni thaw thang tawh a ni. Chuvangin hman that mai tur, a hman dan hi a pawimawh zawk a ni.

Hnehkima : Aw le, Zanin kan Committee chu a nuam hle mai, rilru fim tak leh thahnem ngaihna rilru puchungin kan sawiho a a lawmawm e. Engpawhnisela, memberte sawi dan ka lo thlir danin HIV/AIDS Dona leh Media hmandan chungchangah khan banpharin buk ta mai ila. Ban kan phar dawnin TKP memberte hian eng ber hi nge kan mamawh zawk ni ang tiin kan ngaihtuah dawn nia.

1. Environment humhalh chungchanga hma kan lak nazat leh zual theih nana inziritr duh zawngin ban lo phar ila. (Ban na phar vek a)


2. HIV/AIDS dona atan hian Bial TKP ten Hriatna dik leh Kim tak (Correct and Complete information) kan neih a, kan zawm theih nana inzirtir duh zawngin ban ilo phar ang u. (ban an phar vek a)

3. Media hman sual laka TKP te inzirtir duhzawng ban lo phar ve thung ila. (ban an phar leh vek a)

Kawng thuma hmalak vek kan duh tlang a ni maw? KOHHRAN HI A CHHANGCHHIA A, DAWHTHEI TAKA MEMBERTE MAMAWHNA zawnah hma lak hi a hun tawh a, Member nghet leh tlo te tan ni lo, kan thawhsaka te, Tlu leh hla te tana hun kan hman thiam hi a pawimawh hle a. Hmalakna tur kawngthum kan neih te hi ngaihthah lova, tih takzeta hma kan lak a ngai a ni. Minute chhiar tawh lo mai ila, kan tawngtai rual anga, kan thurel kan ti tawp ang a, A duh chuan kan la sawiho zel dawn a nia.

Catholic Tawngtai danin an vai vir leh a.

A TAWP TA

 
PLAYLET FOCUS : Bial huap a nih angin tawngkamte hi khaw khat/veng khat tawng dan leh mi hip thei tura siam danglam hlek hlek theih chuan mipui a hip reng theih ang....

Khang Mi Panga te tak kha aw..... (Vawi khat pawh draft chhin eih lo, siamthat pawh awm lo, chhiar nawn pawh awm lo )

$
0
0
Nimin chu ka hnathawhnaa ka mi kawm te ka ngaihtuah let a, ka professionalism theihnghilh leh hmang tangkai thei lo leka ka ngaihtuahna ka thunun theih loh chu a. Kum 5 dawn hun ka hman tawhah hian hetianga dinhmun khirh leh ngaihtuahpui ngaihna ka hriat loh hi an vang hle a. Chutih lai chuan ka office chhuahsan rual ruala an haratna leh an phurrit te mimal taka la lova theihnghilh a, dah tha ve hrhih tur ka nihzia ka hria a. Mahse ka thei hrih lo a ni e. I ngaihtuahna lo seng ve la, tichuan hemi atanga kan ram leh khawtlang mamawh hi ngaihtuahzuia mi dangte zirtir nana hun hmang dun turin ka ngen nghal bawk a che.

Khawvela kan zirna leh thiamna te hi tangkai takin hmang thin mah ila, hman harsat chang a awm thin a, hman theih miah lo chang a awm bawk thin. Chuti ang hunah chuan kan thawhpuite, kan dinhmun anga dingte thurawn hi a pawimawh a ni tih ka hria a, ka rawngbawlpuite ka be kual a, nimahsela k rilru-ah ala cham reng vang a ni. hei hi mimal khawngaihna leh Hmangaihna (personal feelings) a tel vang a ni thin tih pawh ka hria e.

Ni khat thil thu-a min pantute dinhmun in ang lo tak tak chu kan tarlang ang e. An mimal phalna theuh ka dil vek a, an nihna (identity) erawh thup sak an ni e. An ni berin ziah an phal tlat chuan mi dangte tiharhtu atan a tangkai thei dah law maw tiin ka ziak mai a ni.


1. Mr. X-a hi kum 28 niin, Damdawi ngawlvei dam leh tum  a ni a, ngawlveina hi natna chikhat a ni tih chu a hre ngei a, nimahsela engtikah nge a natna hi alo lan zual leh dawn tih reng a hre lawk bik lo. Tleirawl tirha tihchhin chakna ang bawk khan thiante zinga a awm lai chuan damdawi Brupenorphine-nachhawkna leh chakna tihreh nana hman a duh avangin a ei ve leh ta a. mihring mihrinna chu alo chhuak fo a, nimahsela chhia leh tha hriatna ngawt chuan a up bet zo lo fo thin.Chhung lam turtu avanga damdawi lama lunglenna hi a reh thei si lo. Mihring a ni a, Tlangval zuanzang tak a ni bawk a, nupui atana ngaihzawng nei a ni bawk. Nupui neih a duh avangin mawi hnai takin Palaite tirh a ni. Nimahsela, a nupui duha chhungte an ngaih a ngam zan loh avangin a mangang hle a. Palaite chhan dan hmang atang chuan HIV/AIDS a nih leh nih loh pawh hre lo mahsela, tunlai hian a hluar si a. Fanu te dinhmun hlauhawma an dah phal loh thu an sawi chuan ka hnen a rawn tirh thlen phah ta a ni. Ka hnena a thusawi ka rilru-a cham ta reng chu...... Hmangaihna hian HIV/AIDS a hlau lo tih hi a ni. Vanneihthlak takin HIV hrik a pai lo a, result tha tak nena ka room chhuahsan tura a insiamrem lai chuan HIV/AIDS hi chhuan lamah chuan min dang thei lo mahsela, Addict dam leh ka nih avang hian min dan an tum leh mai thei a. Addict nun hrehawmzia hi hria sela chuan makpa atan min duh ngawt ang; min khawngaih vangin a ti reuh a. ADDICT DINHMUN leh NUNKAWNG hi kan va hre tam lo em!! Mihringzia a zira danglam hi a tam bawk si a.

2. Mr. Y-a chu Kum 26 niin nupui leh fapa kum 2 mi a nei a, mi motor khalhin a chhungkua a chawm a ni. Hrechiang lova a bungraw phurhah Damdawi tam tham tak man  a nih avangin JAIL-ah dah a ni a. A neitu berin ka ta a ni lo a tih tlat avang chuan Driver chuan a tuar ta a ni.Dan chuan mi zawng zawng inang khat vekin a en a, Dan hria erawh an vannei thin. Inthiam lohna leh zahthlak tihna avangin a nun chu a hrehawm em em a, chu chuan rilru-ah harsatna a nei a, pumna leh khawsikin a awm a, Damdawi inah vawi hnih lai alo kal phah ta a ni.A vawi hnihna-ah chuan ka hnen alo thleng a, kan inkawm ta a ni. Doctor damdawi chawh pawh Jail-a keng lut lovin Jail tang senior ten a damdawi an lo chhuh sak vek a ni awm e. Doctor tan pawh damdawi chawh thiam a har ngawt ang, damdawi tha chawh dawn sela, Jail tangte senior te duh loh tur alo ngai nen. JAIL hian Culture hran a nei a, fate leh laina hnaite indah ngawt hi a chi loh fo thin.Kan thenawmpa in HMELMA TAN NAN PAWN KA DUH LO a tih ang em em a sim thlaka ngai an ni vek lo a, JAIL tan nuam ti zawk mihring an awm a, insiamthat nana hmang pawh an awm bawk. Engpawh nisela, Jail ah hian Psychologist/Socialworker/ Case Worker/ Counsellor hi chu mamawh a ni.

3. Mr Z-a chu HIV Positive a ni a,  A nupui hmasa atanga kai a ni. Ngaihzawng a nei a, nupui atana neih a duh avangin inneih hial an tin tuah a, Nimahsela, a nupui hlui rapthlak ve tak tawngka atang chuan HIV +ve a ni tih a ngaihzawng chhungte atang chuan an hria a. A nupui hlui hi ruihhlo leh thildang chawhpawlh thin a nih avangin a thusawi zawng zawng chu an ring ngam bik si lo a, nimahsela, a lo nih tak thutah tiin an fanu pasal tur chu hriat chian phawt an lo duh ta a. HIV/AIDS test Result a neih loh chuan an fanu neih an phal dawn lo a ni tih alo hre ta a. An fanu ber chuan a dinhmun dik tak a chhungte a hriattir ngam si lo. Sex vawi tam tak inngaihzawn karah an hmang tawh a, HIV +ve a ni tih hrereng chungin Condom pawh an hmang ngai miah lo tih a chhungten hre ta se, an fanu leh a bialpa an ngaidan piah lamah HIV/AIDS an ngaihdan pawh hi a danglam mahna. Mahse engmah hre si lo khan an duh strick em em mai si a. Nupa-a ruiin hun an hmang nileng a ni deuh ber thin. Mr Z-a te hi an inhmangaih a, inneih an duh a, HIV +ve a ni tih hrereng chunga pasal atana duh tlattu hmeichhia chu engti kawng mahin thlah a tum lo a, mawi hnai tak leh zahawm taka nupui atana neih a duh avangin HIV  a vei lo a ni tih lanna Result lem min lo dil a, chu chuan hmeichhe nu leh pa ngaihngam takin a siam ang a, nupui a nei thei dawn a ni. Result lem pek theih anih loh thu te ka hrilh hnu chuan Ar talh dan chikhat chauh a awm loh thuin min chhang a, Hrereng chunga innei duh an nih tlat chuan dal thei ka ni si lo. HMANGAIHNA HI A MITDEL an ti tih hi chu ka awih viau laiin, a mit a var lutuk a, AN VAWIKHAT INMELH ATANGA inhmangaih an ni si a. Engtin tak awm ta zel ang maw? Lo kal leh hun tur ka ruahman lah a la hla si a.

4. Mr-Zamunga hi Kum 46 a ni a, Ama sawi dan takin Lunglei District ah hian kan rethei ber ang a ti a, Lo sawi dik lo deuh pawh nise. Chhungkaw harsa tak an ni awm e. Kum 10 kal ta khan thingtlang khaw pakhatah nupui fanau neiin an awm a, Kum li kalta khan Lunglei ah an lo pem a, Nitin inhlawhfa chawp leh zan lama hna thawkin hun an hmang a, nimahsela an harsat em avangin nupui fanau karah boruak eng engemaw alo awm awlsam em em a,chu chu tuar thei lovin Nupa inthhenna alo awm ta a ni. Chutia, Kum 2 dawn an inthen tawh hnu chuan beisei tak pawh nei lovin hun a hmang a. Khawhar taka hun a hman lai chuan KS vakvai,District tina zin kual deuh reng mai., mu leh mal nei vak lo hun hmang thin, chenna nghet pawh nei lo chuan Parawl inluah chu riah nan alo hmang ta fo a. Chu KS chuan mikhual that chhuahin,  a hnathawk haw eirawngbawlsak leh insuk, tui lo lum sak diam thin a. Hun rei tawh tak atanga khawhar leh mal ngawih ngawiha a inhriat laia chuti ang a ngaihsaktu a nei chu a lawm hle a, A mihring chakna leh nihna lo chhuak chu thup theih rual a nih loh avangin SEX an hmang fo a. CHu KS chuan a ngai reng chu ka peih lo ti niawm fahranin a chhuahsan leh ta a ni. Ka hnen alo thlen chuan HIV hrik alo kai hman tawh si a. Chhungte leh ngaihsaktu nei se a tawrh hi ziaawm tur a nia leh !!!

5. Miss - S chu kum 19 niin, pawl XII exam tur a ni a, a bialpa hi State pawna College kal lai an ni a. Krismas chawlh hman duham avanga nau pai niin, Abortion chungchangah thurawn dila lokal an ni a, nimahsela, thurawn petu tur ka nih loh avangin an duhthlanna te fim zawka ngaihtuah nawnpui a nih theih nan darkar chanve dawn kan inkawm a. Mitin zahawmna, duhthlanna, depression leh Future/ career te sawia kan ti ti lai chuan Zan khat tal inngaihtuah nawn leh a duh ta a . A bak chu ma sawi hman tawh lo,....


Ti hian ka ngaihtuahna a bo loh nan ka lo dah tha/ drafted hrih ang a, mawi hnai leh ngaihnawm, khawngaihthla la zawk turin ka ziah chhunzawm ang a, ka edit zawh hunah chuan ka la publish ang…

Professional Help

$
0
0

INTANPUI THEI TURA TANPUI
(to help dependants to  help themselves)
- Zofa H Chhangte

(Khawtlanga sualna hrang hrang zingah hian damdawi hmansual leh ruihhlo pungzel hi tih rem theih a ni a, chumi tur chuan kil hrang hrang atanga inthlahdah lova beih hi a ngai a ni. Ngawlveina hi natna a ni tih hi khawvel pawm dan a ni a. Chumi a nih avang chuan natna hi enkawl dam theih a ni a, natna zawng zawng erawh a dam vek kher lo ang bawk  hian mihring rilru put hmang azirin a damin a dam lo fo thin a ni.)

Stage : Albert-a, Zathangpuia,  Chhawnthluaia te chu Daikil karah an lo awm khawm laih laih a.

Albert-a        :     Nghah nghah a  ngai lo, Mahni tana chakai khawrh a ni a, a kick chhung rei loh teh reng nen nghak bik lo ang u. Gun (Syringe) te kha alo nei lo leh ang a, mi hman hlui a hmang fo mai a, ka ngaihdan a ni lo.

                         (Thluaia chuan Bottle chhinah eng emaw a chawk neuh neuh a)

Zathangpuia      :                Addict mah ni ila, fair taka awm hi a tha asin le. mahse keimah chuan ka nghak peih bik lo. YMA te hi an duty ngawrh ang reng si a, min man palh ang. Zohmangaiha  chu nghak lo mai ang u.

Thluaia           :     Nia, khawi ka lo kap ang che u. Gun 2 chauh kan nei si a, Fim(khur)-a (Albert-a lam a melh a,) hian tan mai rawh se, a ni pa ti khiuh kheuhah.

Albert-a        :     Damdawi that loh nak laia fimkhur loh lehzel chuan kan tan chuan a hlauhawm double em alawm le.

Thluaia           :     YMA ho vet teiina min laksak ziah hi chu a thrin thlak khawp mai. Harm reduction awmzia te hi zir ve sela chuan min laksak lo ang maw le. Supply reduction chiah hi an kalpui a, misual dot com tan chuan a  ngeiawm em a ni. Harm reduction te hi kan mamawh ngawt asin.


Thluaia           :     Sawn sawn tih a ngai lo, Zeksawn sawt sawt ila ni mai. (Syringe a lek zauh zauh pah a)

Albert-a        :     Hmana kumpuana an beih tak tak lai kha chu tha ka tingawt asin. Kum 3  ka nghei phah a nia, ka eng phet phet tawh hi (Awih loh hmel takin a nui suk a). Tin, a awm loh tlat chuan kan nghei kha a ni mai a. Zia tak a ni.
                        
                         (Mipui hmuh loh turin Syringe hmang chuan an ban velah an tin ngawt a.. Albert-a chuan a hnar a tuai nghal deuh chhen a, a maimit chhing diar diar a...)

(Zohmangaiha, Rinawma leh Lucy chuan an aw an lo thian a, reilo te hnuah chuan an lo lang ve nghal a)

Zathangpuia:     Fair takin kan lo nghak lo mai che u. In tlai bawk si a, YMA ho lan hun a ni si a. Siam ve nghal mai rawh u, Gun in lo keng em?

Zohmangaiha    : Ka hman tur chu ka keng a, mahse Lucy chuan a bar a, a mamawh ve lo ang.

Lucy                :     Hmeichhe tan chuan a mawi lo duh lutuk a, bakah a him zawk hrim hrim bawk si a.

Albert-a        :     A la rei loh vang a nih kha, nakinah chuan bar tur i nei seng lovang, i ti uihawm em mai a. Rinawma chu ti ve chhin la. Hmeichhia pawhin an ti a nia. Vawi khat chiah a ni mai.
Rinawma      :     Ka duh lo, ka thiante bula ka awm hian ka hlim alawm. Tih ve kher ka duh lo.


Thluaia           :     Nia, a daih pawh a daih lo, Khamah zuang thla chhin suh an tih kha. Zuang thla lo mai rawh se, a ni leh zelin min zawm chuan Misual dot com ten body guard kan nei nang!!!

Rinawma      :     Nia, Over dose leh Withdrawal lan dan hriatthiam ngawt pawh hi chhandamtu ka nih phah ve fo asin. In tan alawm ka training ve ngat ni.

(YMA Hruaitu te an lo ri khut khut a..... an lo lang ve nghal a. Tlanchhiat tumin an insiam rem a)

Kawia             :     Tlanchhe suh u, Kan han vaw nek teh ang che u. Thu hi inawih lo riau mai a, Nupuite tirhna-ah pawh kal peih lo hi Daipawnah min vahchhuah tir fo mai.

President     :     (Nui sung chung hian) Kan inman hman lo leh chiah chiah dawn ava ang ve a.

Albert-a        :     Nia, intlai hlek a ni. Gun chiah kan nei tawh a.!!!

Secretary      :     (Thinrim hmel takin) Khawi teh u, Kan dap dawn che u a nia. Kan hmuh vaih chuan inchak lo viau ang.

Nunnema     :     Zathangpui, i  Syringe ken dan kha a hlauhawm lutuk, khati ang khan keng lo la, leiah dah hmasa phawt teh. (Leiah syringe hman hnu chu a dah mai a)

President     :     Hei, nunphung tha inzawh theih nan hma kan la a, inhrethiam ang a, Damdawi in neih chuan indap ngai lovin min lo pe mai ula ava tha awm ve

Thluaia           :     Kan nei tawh lo, khawp kham loh nak laiin...

Kawia             :     (Thluaia tham dawt dawt pahin) Eng a? Iva chal tlai ve a, min zah chai na nge a? A vua a, vuak ila duh em? Nangni panga hi chu ka hlau miah lo che u a  nia.

Fela                 :     Hmeichhia kan nei si lo a, Lucy hi kan dap dawn tho em?

Secretary      :     Dap ru, dap ru, hmeichhia pawh a nih loh kha, Addict a nih kha. (Lucy en pah chuan) mi melh raw raw suh, I lu kan met kawlh mai ang.
                        
                         (Lucy tih loh an dap dan dan a, Zohmangaiha an dap dawn chuan a ruk thei ang berin Polythene-a tuam sa rang chu a paih a)

Nunnema     :     Zohmangaih lo, I thil paih kha eng nge ni a? Bawlhhlawh chu a ni lo ang a?

(a thil paih chu ava la a, chutih lai chuan Zohmangaiha chu tlan chhiat a tum a, Kawia chuan hneh takin a awmah a lo man ding a, a chalah chuan a pen fak fak a. Nunnema chuan President hnenah a damdawi hmuh chu ava pe a.)

Kawia             :     Ti kha chuan kan vaw hrep thei ta che u. Hah man a awm deuh alawm le...

Fela                 :     Ta em em thin a, Mihring hi chu huat loh tur asin le !!!

Secretary      :     Chhan awm lova in vuak hrep thu lah a awm si lo a. Tunah chuan damdawi kan man sak che u a. Kan vaw hrep ang che u. Hmanlai pawhin Ramhuaiin a chil an tia, tuman an sawsel ngam ngai lo. Police leh magistrate pawhin nangni ang hi chu an tran ngai lo che u.

President     :     Engpawhnise, YMA Runah i han chho phawt teh ang u. (Nui sung chung hian) Current a thim leh in vanduai ang a, a lo en tak leh inhmaichu kan tuam kher lo mai ang.

(Stage ah inzui dam damin an kal kual a. Addict ho leh lamah an din tlar tir a.)

President     :     Engtia tih nge in duh? YMA chuan khawtlang inkaihhruaina dan kan nei a. Chuti anga  rorel chu in duh nge? Jail lamah Chhangthawp inzuk tlan dawn?

Albert-a        :     Sir, Engnge YMA Inkaihhruaina chu le? Jail luh ai chuan invuak hrepte pawh kan lo thlang mai thei a..

Kawia             :     Vuak hrep i duh te chuan Ka han vaw hrep ang che. Kan vaw mawlh ang che u. (Vawi nga vel a lu, a dul leh awmah a vua a.)

Predident     :     Duhtawk tawh ula. Fela engnge in ngaihdan, Engtinnge kan tih ang?

Fela                 :     An la Kick lai a ni tho bawk a, ruihlaia thu sawi chu awmzia a awm chuang lo bawk a, pawnah sawn min lo nghak se. I han sawikhawm ila a tha lo maw?

Nunnema     :     A finthlak khawp ang a, Fela nge nge.

President     :     Nia, pawnah sawn min lo nghak ula, in lokal bo vaih chuan a pawi khawp ang. Inhria maw?

An bu nghut nghut a, pawnah an chhuak a

Secretary      :     (Au zui pah hian) In lokal bo vaih chuan Na lua awm lovin ka talh tum hi ka lek dawn a nia aw.

YMA hruaitute An thu biak laih laih a.

President     :     Kut inthlak hma deuhin, in kut a ram deuh thin a. Lu ah leh dul, kapzawn velah chuan kutthlak pawhin tawh miah loh tur. YMA kan hmingchhiat a hlauhawm ve tho a ni.

Nunnema     :     Tharum leh kut inthlak hian engmah a siam tha tak tak lo. Hriatthiamna hian kawng dikah min hruai thin zawk a ni,

Fela                 :     A mal te te hian ko lut ila, an dinhmun azirin hmalak dan kan ngaihtuah dawn nia u. Phek khata en vek pawh a felhhlel deuh ang chu.

Secretary      :     Rinawma kha ko lut phawt teh ang u. (Pawnah a kal nghal a)

                         (Rinawma alo lut a)

President     :     Rinawma, hei kan hmuh lohna turah kan hmu tlat mai che a. Ka mang inti ang riau mai a !!!  Ruihhlo te hi ilo khawih ve ta nge, eng nge harsatna i neih, min hrilh hreh reng reng suh ang che.

Rinawma      :     Nei lah love, Tunlai chu ka thiante hi ka vei em em a. Inchiuna thianghlim leh Inchiuna hmun himlaite ka han hrilh duh mai a nia.

Secretary      :     Ka awih reng reng lo. Hrilh an ngai em ni? Min tih buai zia hria la, damdawi an nghei theih nan injection dan chu i hrilh hauh lo ang le. Hrilh pawh an ngai lo, an thiam mah mah a nih hi.

Rinawma      :     Nia, in ngaihdan chu a dik reng a. Mahse hengte hi natna chikhat a nih avangin vawi leh khata dam nghal duak thei a ni lo a. Hun duh rei chi a ni a, an hliam leh pan dam thei lo (Abcess) te hi an Dressing tha em tih ka’n thli thlai mai alawm le.

Fela                 :     Abcess nei khawpin damdawi an lo khawih nasa tawh hlawm a ni maw? Hmalak nasat ava ngai dawn ve aw.

Rinawma      :     Nia, an vein chhia leh pan enkawl chhung hi a rei khawp a, Hman kum 5 hma lama a mite pawh kha a ni mahna le. Tuiso tak ngial pawhin an silfai hman lo a, a ruk a rala enkawl an nih avang hian a dam har khawp ang.

President     :     Chutia ilo vei ve a nih chuan engtiang a hmalak tur nge ni ang le? Ngaihdan pawh hi kan nei thiam lo a, YMA taka kal mawp mawp bak hi hmalak dan kan bang bo khawp asin.

Rinawma      :     Inzir peih tak nih loh chuan hmalak thiam hi a har khawp a. Mi â laileng an ni si lo a. Engkim hi an ngaihtuah chakin an hre zul zel bawk si a. Ka beidawng lek lek fo Thin asin.

Fela                 :     YMA hian Supply dan chah kan tum a, ruihhlo lei tur a awm loh avanga nghei ta duak a kan ngai thin hi a fuh lo. Demand ala awm chhung chuan an rawn supply leh thuai dawn tih a chiang reng a ni

Rinawma      :     A ni khawp mai. YMA te hian a zuar leh a vawrh thin ho hi lo dangchat ta ula, Kohhran leh a dang hian chumi chhung chuan an chakna leh mamawhna tireh turin hma kan lo la ang a. Enkawl zel dan tur kan lo ngaihtuah dawn nia. Chumi chhung chuan an taksa-a hnathawh tha lo leh a nghawng (harm) ti reh turin hmalak bawk a ngai a ni

Nunnema     :     Nia, Tunlai hian Oral Supstitution Therapy (OST) kalpui mek a ni a. Civil Hospital-ah chiri tur chin hi chu nitina an kaldan tur ngaihtuah ila. Damdawia Vawi 5 an injection leh Buprenorphine an hmuam tir hi a inhen anga ngaih a ni awm e.

Fela                 :     Injection lova chakna tireh tura damdawi an hmuam theih chuan an pan so buaih leh nunphung thlak thleng pawh kan ziritir a ngai a nih chu.

President     :     Tihdan tur a langruak lawm ni? YMA ten a zuar ho leh vawrh thin nasa takin kan lo dangchat ang a. Chumi chhung chuan Suffer (Chiri) leh nghei thut avanga enkawl dan tur (Detoxification) chu hruaitu ten lo ruahman se la ava tha mai awm ve.

Secretary      :     Chumi chhung pawh chuan an chakna tireh turin hmalak nghal a ngai dawn a nih chu. Ava tih chi mai mai dawn em!!!

Kawia             :     Heng ho hian an sim thei tak tak lo. Kan duat sual mai mai a ni. Pathian chauh lo chuan a siam tha thei lo ang. Setana tal hian beng harh sawk se tha tur a nia.

Nunnema     :     Keini kan beidawn mai chuan an tan beiseina a awm nang!!! Tawngtai chung zelin tan la ila, a zia mai ang. Pathian nung ringtute kan ni alawm le.

Fela                 :     Nia, beiseina thar leh hmalakna thar neih a ngai alawm. Step by stepa kal loh chuan kan thawkrim thlawn mai a ni. Chuvangin Rinawma nen hian kan vengchhunga ngawlveite hi an dinhmun kawmchiang chunga enkawl dan tur lo ruahman ila. Kohhran Thalai leh Evangelical Cell te, chhungkua leh an hnathawh theih dan tawk te ngaihtuahpui chunga hmalak dan tur kan lo ruahman ve hrim hrim ang chu??

President     :     Zanin chu ka hlawkpui hle mai. Hmalak dan tur hriat chuan hmalak te hi a nuam a, hlawhtlin pawh a awl khawp ang. Ko lut ila, Rinawma khan sawi duh a neih chuan sawi vek law law teh se. A rei lutuk loh nan.

Chul lovi        :     Min lo hrethiam teh u, Kan fate hi an sual khawpa tihngaihna pawh kan hre tawh lo. Lo vaw hrep rawh u, Keini thiamna nei lo tan chuan enkawl ngaihna ka hre tawh lo. Tawngtai reng mah ila Pathain pawh hi a reh vung vung si a. Ka mangang tak zet a ni

Fela                 :     Ka pi, Mangang mah ta che, nang ber i mangan te chuan an tan beiseina a awm lo ang. Ngawlvei pawh an ti tawh lo a, a lo a awm thei lo (Dependants) tih an nih tawh avang hian an chakna kan tireh ang a, an sim em em ang.

Chullovi         :     (Chhuak pahin) Kan retheihna pawh hian a tlin lo asin le. Khawvel aia nuam zawkah kalsan te hi ka chak rum rum tawh asin.

An lo lut tham tham a
President     :     Tah khan ding rawh u.

Thluaia           :     Kapu, min ngaidam rawh u. Kan ti tawh miah lo vang. Ka ti tak tak ani. (Vai ngaihdam dilna ang hian a dil mawlh mawlh a)

Kawia             :     Tawng zawt zawt lo khan ngawi mai rawh. (A tiang a lek uaih a)

President     :     Hei khawtlang hruaitu te kan hah khawp mai a, Sim turin vawi tam kan ngen che u a. vawi tam tak in tan hian kan tawngtai a, mahse kan inhmu khawm leh fo thin a. Mang in ti ang fo thin a ni. Kan khawngaih che u a, tih dan tak pawh kan thiam lo a, Ruihhlo hi sim ula kan duh tak zet a. Tawngtaina nen kan bei ang a, insim em em ang. In chungchang pawh kan ngaihtuah fel vek tawh a. Jailh ah chuan in kal lo ang,

Thluaia           :     YES.....

President     :     Mahse kan thu in awih ve a ngai thung a nia. Sim duh tak zet zawng khan ban han phar teh u. (An phar vek a) A lawmawm e. Fela hian kan duhdan chu han sawi teh u.

Fela                 :     Sim induh tak zet chuan Engatinge in sim mai loh ?

Albert-a        :     Sim hi chu ka tum zing a, tihngaihna pawh ka hre tawh lo. Pakhat mah awm lo se chuan ka sim thei ang.

Zathangpuia :    Han sim mah ila, kan lo englo leh zauh thin alawm le.

Nunnema     :     Sim tur chuan tih leh zauhte hi a awm ve a nia, Relapse is a part of recovery an ti ve tho a nia, chung zawng zawng leh nunphung thlak thleng (Behaviour change) tura beih dan kan zirtir bawk ang che u.

Fela                 :     A dik chiah a, mahse kha ngawt kha a tawk lo. A awm leh hunah in ruih leh dawn tho avangin ruahmanna kan siam dawn a.  Zingtin YMA Runah ni hnih chhung chu in lo inkal chhawk ang. Kan inkawm ang a. Chu zawng chu a ni mai. Theilo inawm erawh chuan Hei damdawi tlem kan man leh kan lo man khawlsa hi evidence-a hmang turin Jail ah kan thawn ang che u. Thei lo in awm em?

An ngawi thap a.

Fela                 :     Nunnem, an din dan indawt leh an lokal hun tur zing kha lo chhinchhiah ta che. An lokal loh thut pawh a, Jail lama thawn thlak a awlsam nan.

Nunnema     :     Albert-a thawhtan zing, Thluaia Thawhleh zing, Zathangpuia Nilai zing, Zohmangaiha ninga zing, Lucy Zirtawp zing. Bazar ni zing erawh kan awl ang a, Thawhtanah ti khan in lo kal tan leh ang. A chiang em aw? An lu an bu nghauh nghauh a

Fela                 :     Zing tin Case Study leh Observation kan nei ang a, nangni leh inthiante tana hmalak dan tur kawngdik kan zawng tlang dawn a. Kan hau dawn lo che u  a ni. Inhria maw?

An lu an bu nghauh nghauh a

Rinawma      :     Kan tum ber tur chu nangmahni leh nangmahni in intanpui theih nana tanpui che u a ni a. Kan tanpui reng theih dawn loh che u avangin in intanpui dan turin hma kan la dawn a ni.

President     :     In hriatchian chuan Thawhtan zing atangin kan tan ang a, inharsatna leh insawiduhte kan ngaithla ang a. Hma thar kan la dawn a. Engkim kan sawi vek ang a, Tihdan tur thlengin, chu chuan nasa takin min pui ang tih inhre theuh dawn nia.

A tawngtaia an inchibai hlawm a, hlim takin beiseina sang tak neiin an kal chhuak tlang a.





KILHNA THIRKHEN KA TAN A NA LUA E (Hremna hmanrua Depression)

$
0
0

(Sermon ka ngaihthlak laiin, Sermon ka dawng ti ve ngawt ila Bible reference pawh ka dah hman tawh lo...)

Tirhkoh Paula kha Lal Isua a tih duhdah poh leh Pathian vuak let a nâ anih kha. Bawng leh Sakawr ke a thir an phum hian an phum thuk poh leh bawng/Sakawr ke chu a lo lek nâ ṭhin a ni. Chuti ang bawk chuan Khawvel lama tlan tam nasat poh leh hrehawmna a nâ a ni.

Kha zanlungngaih thlak tak, Thirimna leh vuivaina, Itsikna leh lungawilohna tuam vela ka awm lai chuan mangang leh beidawngin ka awm a. Ka khawthlir  a thim mup lai chuan Ka tawt up up a, chakna reng ka neih loh avangin Pathian ka au a. Pathian beisei tur ting erawh chuan Pathian thu “Mangan laia ṭanpuitu hnai var a ni”tih ka lo hre ve tawh a.

Beidawnna ruam ka zawh lai chuan Pathian hi a hla a, tu nge beisei tur pawh ka hre lo. Chhinkhat pawh ka chhing lo a, mutthilh chu sawi loh mut pawh ka mu ṭha ngam lo a nih kha. Rilru ṭawngṭaina nei chungin ka tlaivar chiang hle. Kha zan tluka Pathian ka mamawh lai leh Pathian ka hnaih kha ka damchhung hian ka la nei lo.
Ka thlaurau hi lak chhuah ang vekin a awm a, ka ruak vek hian ka hria a. Mahsela, ka kawchhungah hian ka leng thlawt lo a ni. Hlauhna nasa takin ka khatah, engmah reng ka hlau lawi si lo. Dan anga hremna hmachhawn turin Hrehawmna nasa tak ka tawrh alo ṭul ta a ni.

Hlimna leh lawmna chu ka beisei ngam lova, hrehawmna hmachhawn ngam lova ka awm laiin Pathian hnenah pumpelhna ka dil ṭhin. Chhanna ka hmuh chu lawm taka hrehawmna paltlang ṭhin te nunah hlimna ka dah a ni tih hi a ni mauh mai.

Pathianin min hmangaiha, a rawngbawl turin min hman zel a duh a, Hmantlak ni tur chuan Hremna hmachhawn phawt hi khawvel dan alo ni si a. Thununna (Discipline) tel lo chuan Pathian rawng hi a bawl theih loh tih ka hri a. Ka hla ziah ka hrechhuak a, Lalpa hman tlak ni tur chuan A hrem tlak ka nih hi alo ngai reng zawk si a. Hmangaih loh a hrem ngai si lo.

LALPA HREM TLAK/LALPA HMAN TLAK
Lalpa hman tlak ni turin hrem tlak kan ni
Hman tlak loh chu hrem zia a ni lo e
Chhe lailet der; hrem tlakah min siam
Tlinna reng nei lo hi tlingah min pawm

Chhandamna mai hi a tawk zo ta lo em ni?
Nunphung thlak thleng leh thil tih awm lo chu
Hmuh theiha rintlak, lang lo lama rinngam
Krista rawngbawltu in awm lo em ni?




Zilh loh fa an ṭha ziktluak thei lova, khawiah mah an tla tlum tluan chhuak ngai lo. Thunnunna paltlang  ngai lo chuan lawmman an la ngai lo a ni.  Pathian zilhna hmachhawntu hi Pathian bel ruat an ni ve thin. Pathian hriak thih tawh hi chu khawvel lamah an tlan nasat poh leh a vuak let a nâ ṭhin.

Inthiamlohna, rilru chi-ai-na, beidawnna leh harsatna tuar hi a nâ ber a. Pawisak neih loh (Desperate) a awl em em ṭhin. Pathian ringtu chuan a aw ngaichangin hremna chu a tuar a, a tuar chhuak ṭhin. Mihring lam chauh en hian mahni inkhawngaihna nasa taka lo lang ṭhin a. Sualin hmun a chang leh mai thin a ni. Tunlai tleirawl nunah  Depression, Stress neih nasat avanga nunna chan kan awm ta fo. Puitu Pathian an auh loh vang a ni ṭhin bawk. Pathian hremna an hmachhawn ngam loh vanga nunna hloh a awm theih bawk.

Khawvelah chuan hremna hmun Jail te hi insiamthatna  hmun (Correction Centre) a ni a. Hrem an nih chhan hre lo emaw hrem an nih chhan pawm duh lo apiang chuan rilru hah reng rengin hremna chu an tuar tho thin. Chuti ang mi chu siam ṭhat theih an ni lova, dan anga hrem mai loh chu a sawng saw hlawt lo fo ṭhin. An nunah insiamṭhat tumna reng a a awm lo. Mahni tihsuala inthiam lohna leh hrem tlak nihna pawmtute chuan hrehawm mahse hlim takin thununna an tuar chhuak ṭhin. Hremna tuar chhuak zalen lo an awm em ni? Hremna tuar chhuak hlim lo an awm ngai em?

Roreltu hremna chu hrehawm takin tuar la, tuar chhuak rawh. Chutah chuan hlimna a awm asin!! Sual vanga hliam tuar khan ram ṭha leh zual chakin kal zel la, beisei tlat rawh.  Khawvela kir lehna hun a awm tawh lo. “Ka sual zawng zawng Aman min tlak sak, A hming thianghlim -  ngaihdamnain”tiin Lalpa chu fakin chawimawi ve mai rawh le.

Hremna tuar chhuak a, dan anga thiamna chang tawh chu pawisawi lo (innocent) a ni a. Hremna tuar ngam lo chuan damchhunga bihrukna khurah a hruai ṭhin si a. Dan anga hremna hmachhawn ngai lo chu (Out Law) dan pawna leng niin, Vantlang zingah zalenna an nei si lo a.

“Thisen lui chu ka lo hmuhin
Khawngaihnain a khat,”
Chatuan pawhin a kang lovang
Mi sual faina lui chu”
Min la ngaidam duh e, tiin kan sualna zawng zawng nen Pathian I pan ang u.

** Depression nasa tak enkawl tur chuan Psychiatrist/ Counsellor an ṭha a, chung zawng zawng ai chuan Pathian hi alo ṭha ber a ni.

Article 0

$
0
0

MIDANG TE TAN NUN I HMANG ANG U

Pathian thu zirmi (Theologian) ka ni lova, Pathian thu ‘dik lo thei lo-ah erawh chuan midangte tana malsawmna ni turin’ thu min pe tih erawh ka chiang hle. Khawvel ṭhang chho mek, hmasawnna a kal mup mup lai hian a ngai renga kan awm chuan kan hnufum dawn tih erawh kan in hre reng ang a. Hmasawn tura ke kan pen hi kan tih makmawh, kristiante nun inghahna a ni. Chumi anih avanga nun tlu chhia leh boral an tam em avang chuan fimkhur  a ngai a ni.


Khawvelah kan awm avangin khawvel thil, hmuh theih changkanna in a hrinte hi kan thlauh thla thiang bik lo a, kan tana siam a ni ve tho si a. Amah erawhchu, chaw tak, dangral mai mai lo tur Thlarau lam thil hlamchhiah erawh sual lian tak a ni. A in-Balance-a nun hi kan hman loh chuan boralna khurah kan lut mai dawn a, boral lo tura kan beih erawh a ngai a ni. Mi hausa leh mi lian te nundan hi kan thlir a, chuti anga awm chu kan chak fo ṭhin, chute anga kan beih dan erawh a in ang lo. Intlansiakna kan beih lai a, dan zawm tur hriat loh chuan hnawl a ni ṭhin.


Nun hi eng nge a nih a, eng anga hun hmang tur nge kan nih tih Bible-in min hrilh a, Engmah lo mai, chhum reilo te lo lang a, ral leh ang mai a ni tiin a sawi a. Nimahsela, chu hun tawi te-ah chuan âm taka kan vanglai chen hi a phal a ni. Chumi hnuah chuan rorelna dik, hleih bik nei lo, kan thil tih lawmman leh hremna a awm dawn avangin uluk taka hman erawh a ngai thung. Reilo te dam thlak hlelh vangin sum tam tak kan seng a, hun kan hmang a. Chu mi atan chuan sum leh kan neih hlu pawh kan seng ral hreh lo a ni. Pathian chu rinna a hmuh theih a nih avangin khawvel thil kan buaipui laiin hmuh a har hle a, hriat erawh hriat reng tur  a ni.


Nitina kan khawsak ngaihtuahna-ah hian (Thlarau lam thil erawh dah ṭha hrih ila) eng nge pawimawh ber a? Eng nge kan tih hmasak tur tih ngaihtuah ila? Sum leh pai thawh chhuah ngawt hi a ni lo a. Sum leh pai chu mihring nun nawm nan leh hlim nan  a ni. Chu mihringa chu amah ngawta a awm theih loh avang te, ṭhenawm khawveng, khawtlang leh kohhran tel lo a, khawsa thei lo a ni. Chu vangin Sum leh pai duhamna hian chin lem a nei lo a. Ngaihsak loh tur te, ngaihtuah loh tur te kan ngaihtuah phah ṭhin a, midang hmakhua kan ngai lo fo ṭhin  a ni. Kan damkhawchhuah nana hna kan thawh hian Pathian duhzawng kan ti a, Kristian nun a ni, Chutih laia midang te chhiatna leh thil diklo, kan inthiam chawp thil kan ti tel ṭhin a nih chuan Pathian duh loh zawng, A hrem tur , dan bawhchhia kan lo ni reng si a.


Mahni maia khawsak thei lo, chhungkua, khawtlang leh ram avanga mihring nun famkim ṭhin hian a chenpui, a hnampui a dip ral fo ṭhin. Midang te ngaihthahna lian tak a hring ṭhin. Midangte ngaihthah hman kan ni tawh lo a, mahni tana thawk a, midang te chhawr theih a awm hi kan tih tur  a ni. Chuti lo a mahnia pum bilh vek tumna hian sual lian takah min hruai lut fo.  Inthiam chawp vang emaw inngaihtuah chawp avanga kan ti lui zel a nih chuan hremna kan pumpelh hauh lovang.


Sum thawhchhuah leh kan nitin hnathawhna piah lamah hian kan khawsak phung leh, kan ei bar hmuh dan-ah te hian mi ten engtin nge min sawi ṭhin a, kan hlimna aiin midangte lungngaihna a tam lo maw? I ṭhenawm khawveng leh I hnathawhpui, ei bar dap puite hian engtin nge an ngaih che? Mahni hmasial rana tha thawh ṭhin, ṭawngkam seng ṭhin nia an hriat che chuan I boral thuk tawh viau a ang. Hemi piah lamah hian I chenpui, I hun hman pui leh I ṭhenrual te zinga I awmin an danglamna, an lungaihna leh an hlimna hi an awmdan aṭangin I chhiar thei em? Beidawng leh inchhira an awm chang te, lawmna leh hlimna an neih chang te hian an chetzia-ah I man thei em? I thei lo anih chuan midangte tan I nun I seng tlem hle a ni ang a, mahni chauh in ngaituah zui ṭhin I ni ngei ang. Chung an awmdan inthlak thleng ṭhin pawh hre tura I ngaihtuahna I seng ngai lo anih chuan Pathian thu hi zawma nunpui har I ti ve ngawt ang.


Ngaihtuah la, ngaihven rawh. I hnathawh tibuai kher lovin mi nun, an hun hman dan te, an chetzia te hi thlir reng la ngaihven teh. Ṭawngkam aiin Pathian thu hrilh hi a hlawk zawk asin. Lungngaite lungngaihpui a, lawm te ṭahpui hian Pathian hmel a tifiah a, an tana malsawm nihna a ni. Ṭawngkam chauha hmangaih, thil tih tel lo hian kori a tu lo hle, thil tih ngawt pawh a sawng saw hlawt lo. Engkimah ṭawngṭai leh dil chunga midangte ngaihsak hi kan bat a ni a. Pathian duhdan pawh a ni. Hmangaihna te, ngilneihna te, ngaihsakna te hi Pathian thilthlawn pek a ni a, a hluin anih dan tur ang taka hman hi kan mawh a ni. Hmangaihna nei chung chuan mite ngaihthah erawh a theih lo a,  hmangaihna chu thil tihin a zui ṭhin ang hian ngaihsakna chuan hmangaihna, khawngaihna te a hring ang.

Ṭawngkam ngawta Pathian rin emaw Pathian thu sawi hi a tawk zo ta lo. Thil tih telin Pathian thu I hril ang u. Thiltih ngawta Pathian thu hrilh pawhin midangte hmangaihna a tel loh chuan thawhrimna a thlawn mai ṭhin a. Midangte nunah engmah a thawk ngai lo, Chapona siam tu mai a lo ni ṭhin. Chu vangin sual ngaih-hna-thiam lova, sual haw tak chungin midangte tan kan hun tam zawk hi seng ila, midang te ngaihsak ila nun ning hi an tlem sawt ang. Miten kan nunah hmuh tur an nei ang. I kawm ngaih tak tak te, I chenpui ten in nunah ei tur an hmuh theih lohna chhan chu I khawsak dan in a zir loh vang a ni a. I khawsak dan siam ṭha in midangte ngaihsak la, an tana hun, tha leh zung sen hreh suh. An nun inthlak theng ṭhin hre thei tur khawpin ngaihsak la, khawvel nuam tak kan siam thei ang.


                Pathian thu laimu ber chu midangte tana hnathawh a, fahrah, riangvai, chan hai leh hnawl hnu te hmangaih tak leh ngaihsakna nen, an ṭhatna tura hnathawh hi a ni. Chumi anih rual chuan taima takin kan tan kan thawk ang a, a hlawkna kan tel chuan mi dangte zar zo theih turin kan luang chhuak ang. Sum leh pai pek a, hrilha zirtir hi a tawk zo tawh lo. Ngaihsakna thinlung nena rawngbawlna lo hi chuan mite nunah thu a sawi thuk thei lo a ni.

Jar of Life (Parable)

$
0
0

THE JAR OF LIFE –  Stones, Pebbles and Sand
(MASON TEHKHIN THU)
Zofa H Chhangte

(  Mizorama Staff Nurse ṭhenkhat tan thla 3 chhung chhawng thumin Training a awm mek a. Nursing School Lunglei chuan alo dawng sawng a.  Kei teh lul hi Personal Management, Staff Development chungchang leh hnathawhna kaihhnawih chungchangah hun hmang turin min sawm ve a. He Mason tehkhinthu hi hun a heh loh zawk nan Mizo ṭawng ngeia dah hi ṭha-in ka hria a, Ka han letling/her rem nghal mai a ni e.) 


Ni khat chu France rama Public Management zirna sang taka Professor upa tawh tak hi America rama Company lian leh hlawhtling tak tak 15 aiawha kal Executive Manager-te hmaa “Efficient Time Management tih thusawi (lecture) turin an sawm a. He ni hi chhawng nga a ṭhenin, Professor hi Darkar khat chhunga thusawina hun siam sak a ni bawk.

Managers ṭha thlankhawm ṭhah hmaa a din lai chuan, a thusawi kamkhat pawh hmaih lova chhinchhiah tumin an lo inring a. Chu professor chuan muang changa hawi kualin, mimal tin mit a en chhuah vek hnu-ah chuan “Enchhinna kan nei dawn a ni” tiin a sawi a.

A hmaa dawhkan hnuai aṭang chuan Darthlalang bur lian tak hi a phawrh chhuak a, Muang chang leh fimkhur tak hian dawhkanah chuan a dah a. Chumi hnu-ah chuan Dawhkan hnuai aṭang vek chuan lung dahkhawm, ipte-a fun chu a phawrh chhuak leh a. Chung lung te chu Tennis ball ang tiat vela lian an ni a.  Lung te chu a mal malin a phawrh chhuak a, Bur chhungah chuan a dah zel a. A dah zo vek a. Chu bur melh pah chuan manager-te hmuh theih turin a lek kang a. Professor chuan “Bur hi a khat em?” tiin a zawt a. Manager-te chuan “Aw” tiin an chhang a.

Professor chu ngawi deuh rengin, “Tak tak maw?” tiin

A hnu-ah chuan dawhkan hnuai aṭang vek chuan ṭiaulung, Ipte khata fun chu a phawrh leh a. Fimkhur tak chungin Professor chuan ṭiaulung te chu  bur chhungah chuan uluk leh dim takin a chhung khat leh a. Lung lian zawk kara an awm theih hun thleng chuan a thing a. Professor chuan ngaithlatute melh pah chuan “Bur hi a khat em?” tiin a zawt nawn leh a.

Hetih lai hian Manager-te chuan Professor thil entir tum chu hrethiam nia inhria-in. Mi pakhat hian “Khat lo” tiin alo chhang a .

“A dik” tiin Professor chuan a chhang a. Ipte pakhat, ṭiauvuta khat chu la chhuak lehin, Bur chhungah chuan fimkhur takin a chhung leh a. ṭiauvut chuan Lung lian leh ṭiaulungte inkara hmun awl chu a hnawh khat ta vek a.

Professor chuan a zawt nawn lehin “Bur hi a khat tawh em?” tiin.  Chutah chuan chiang lo taka ring chung chuan “” Aih”tiin an chhang rual thup hlawm a.

“A dik” tiin professor chuan a sawi a.  Kalkhawmte rin ang ngei chuan, Professor chuan dawhkan chunga an tui chhawp chu la chhuakin, Bur chu a khah hma chuan a chhung khat ta vek a. Professor chuan bur chawikanga melh pahin a zawt nawn leh a, “Eng thudik nge he enchhinna aṭang hian kan hmuhchhuah tak?” tiin a zawt a.

Professor ngaihtuahn, thupui rilru ang pu chungin, manager pakhat chuan rang tak hian, “Eng anga hun bituk tam pawh lo awm se, kan tumna kan tihsan chuan Meeting leh tih tur hrang hrang pawh hi kan ti thei tih kan zir chhuak a ni” tiin.

Professor chuan “A ni lo” tiin a chhang a. He enchhina aṭanga thudik dik tak kan hmuhchhuah zawk chu “Bur chhungah hian lung lian ber kan dah luh hmasak loh chuan, a chhungah hian kan dah lut kim vek thei ngai dawn lo a ni” tiin a sawi a.

Professor thusawi pawimawh leh ṭangkai tak ngaihtuah avang chuan Hall chhung chu a reh tlawk tlawk a.

Professot upa tak chuan a sawizawm leh a, “I nunah khan lung lian chu eng te nge? Hriselna nge? Chhungkua nge? Ṭhiante nge? I thil tum zawk? I chak zawng tih em ni zawk? Chhan leh tum mumal taka I beih zawk kha em ni? I tana hun ṭha neih hi em ni?

Kan hriat reng tur chu kan nuna lung lian ber berte hi tih hmasak loh chuan a vaiin kan hmaih thei a ni.  Kan nuna thil te tak te te (ṭiaulung leh ṭiauvut te) kan dah pawimawh hmasak chuan  kan nunah hian  thil te tham tak tak te seng luh a ni ang a. Thil te tham leh pawimawh lo chu hnut chhiah thiam hi kan nun zelna atana thil pawimawh tak a ni. Nangmah leh nangmah kha inzawh theihnghilh suh ang che.

I nuna lung lian kha eng nge ni? Chumi I hriat chian tawh hunah chuan, I nuna bur ruakah khan dah luh hmasak theihnghilh suh ang che.

Lunglian chu ngaihtuah hmasa la – Thil pawimawh tak a ni si a. A pawimawh dan indawtin remfel la.  A dang zawng chu ṭiaulung leh ṭiauvut-ah I ngai dawn nia. Ṭiaulung leh ṭiauvut bur chhunga I chhung lut hmasa a nih chuan Lungte/lian zawk tan hmun ruak a awm ngai dawn lo a ni.

Chuti ang chu I nun dan nen a in-ang a. I theihna leh chakna kha thil te tham zawka I hmang a nih chuan I nuna thil pawimawh ber tan hmun I nei ngai dawn lo a ni.

I nuna harsatna te kha dah pawimawh hmasa la. Naupangte nena infiam nan hun nei la. I kawppui kha chawhlui kil tura hruai leh lenchhuahpui turin hun nei la. I hmangaihte tana inkawmna hun ṭha nei la. Hnathawhna hun ṭha te, In tihfaina hun ṭha te, Chawhlui kilhona hun ṭha te chu a awm mai dawn  a ni.

A chang chuan kan nuna thil pawimawh lote hian min tibuai fo a. Kan hun an la hek  ṭhin a, thil pawimawh aṭang hian min tibuai fo ṭhin. Ka fuih duhna che u leh, nangmahni inzawt ula tia ka sawi duh chu, “ I nun kha ṭiaulung leh ṭiauvut a khat nge a nih a, Lunga khat” tih hi a ni.

<<He jar of Life hi Internet leh  ṭhenkhata ziah pawh a inang lo nual a, a remchang ber chu behchhanah hmangin ka han letling tawp mai a ni a. Sawiho atana hman a, fiah chi a ni a. A ṭobul leh a nihphungte hi ziah hleih theih a nih loh avangin ka dah ta lo mai>>
< Stones= lungte; pebbles= ṭiaulkung, Sand = ṭiauvut tiin ka hmang ve hmiah bawk>

Wine into Water

$
0
0


ZU NGAWLVEI HLA PHUAH KHA
(Wine into Water- T. Graham Brown)

(Khatia ka room kawngkhara tap zawih zawiha an lo len khan, a pasal zu ngawlveina avanga chhungkua-in harsatna an tawh tamzia min hrilh a, ngun takin ka ngaithla emaw ka tih laiin thildang daih ka lo ngaihtuah a. Chu ka ngaihtuahna-ah chuan Turn Back Wine Into Water tih hla hi ka lo sakpui mawlh mawlh a. Harsatna eng ang pawh tawk mah ila, Pathian tanpuina kan dil tlat chuan kan chak lohna kha kan chakna a lo ni let thei a ni tih sawiin hlim takin kan inkawm a. Heti ang lam thu hi chhiar peih in lo awm ve takin, kan update ve leh ngawt a ni e.)

Kana khuaa inneihna-ah khan Lal Isua meuh pawhin Uaiin tlakchham avangin tuisik kha Zu-ah a chantir a nih kha.  Kha tih hunlai khan Zu neih loh chu mualphona a ni a. Zu in tur a awm loh avanga mualphona a ni tih a hriat avang te, Inneih chawimawina pakhat leh hlim taka lawm nan a thil-tihtheihna a lantir duh pawh a ni thei bawk. Hlimna leh Lawmna hmuna zu a tel zel ang hian, lungngaihna leh buaina thlen chhan chu Zu hi a lo ni fo bawk. Lawmna leh hlimna, mualphona thlentu a kan lo ngaih fo thin chu Zu a nih ang hian, tun thleng pawhin Zu hi nuihzatbura min siamtu chu a la ni. Hlim hlawp bawlna hmuna chengte tan pawh lungngaihna thlentu chu zu a ni tho.


Vanglai hun hmanga hlim tak leh nuam ti taka Zu zawrhna hmuna mite zaia awi thin “Dirk-a leh Tony-a” chuan mipui an awiin, an chawk hlim hle thin a nih kha. A chang chuan tuipui kama hlim hlawp hmang leh hunawl hmang thinten an sawm ngun em avangin zaiin hun an hmang thin a. An tan chuan inhlawhfakna leh inthehlarna tha taka lo ni bawk nen, nuam an ti thin hle  a ni. He mite thian dun hian an lehkhazir lai atangin an hmalam kawnga an eizawnna tur bul tanin an inzui chawt thin kha a ni a.

Kum 35 zet hlim takin Dirk Howell hian zaiin mi a chawk hlim peih a ni tih hriat hi chuan ngaihsanna leh fakna thinlung a lo lang zut zut a, a tuina hi awhna-ah lo khatin zaithiam nih ve hi a chakawm phah hial thin. Hlawhtlinna hi beidawn lohna-ah a awm thei bawk.

Tony  Brown-a chuan Lambda Chi Fraternity inah a hun tam zawk a hmang thin a. A rei hnu-ah chuan Nashville-ah kum 1982 khan a pem ta a. Taco Bell puipa leh zaia an hmatawng ber thin niin, television-a fakna hrang hrangah te zaiin a hlim thei hle  a ni. Disney, McDonalds leh Budweiser company fakmawina hlate sa-in a hun a hmang a, a buai ve hle thin.

Tony-a hi a lo lar hnu hian T. Graham Brown ti a hriat lar niin, country music hla sa thin mi lar tak a lo ni ta a. A zu hehzia chu a zai lai pawha dawhsan sira zu um chhawp reng thin tiin hriat a ni bawk.  Billboard Hot Country Songs charts-ah pawh Album sawm pathum a siam zingah hla mal 20 zet  lang pha a. A hla pathumte hian a sang ber ber nihna an hauh tawh a. Hla pariat chuang hi Top ten-a lang phaka mawiin a lo sa bawk.

Graham Brown-a’n kum 1998-a hla tha tak a sak zingah, Wine into Water hi a lar hle a. Bruce Burch-a nena he hla thluk  an siam leh an phuah hi Zu hmun atanga tal chhuah tumin Pathian a auhna hla a ni. Graham-a nun harsa tak atanga phuah a nih avangin a nunhlui hria tan chuan tuipui loh chi a ni lo a. Amah ngeiin an sa leh zel hi chu ngaihnawm a tling a. He hla lo pian chhuah dan suangtuah zui loh chi a ni lo. Zu ngawlvei dinhmun hriatchhuahtirtu hla tha tak a ni. Heti ang lam thu hi mi tam tak chuan thawnthu hriatin an lo hre fo tawh  ang a, nimahsela Brown-a nun puanchhuahna hla nge a nih a, mi dang nun a ziahna hla tih chhuidawnna pawh a tam hle a ni.

De-Addiction Centre hi a khat em em a, Seat chang lo khawpa tam ngawlvei an awm lai hian kohhran leh tlawmngai pawl, mimal leh sorkar ten Ngawlveite tan sum leh pai tha leh zung an seng nasa a. Mahse ngawivel an pung a, ngawlvei dam tawh kir leh (Relapse) an tam em em a nih hi. Tawngtaina leh mangang authawm hi hmun tin kil tinah hriat tur a awm reng a, lungngaihna leh buaina hi chhum chhah tak lo zing ang hian a inzial tup tup a ni.

Kan ramah nute an tap a, pate an rum a, chhungkua an lungngai a nih hi. Zu khap burna dan tha tak kan hmang mek a, Zu avanga chanchin lungngaihthlak leh hriat hrehawm ten kian lam an pan si lo. Buaina za-khua a thlen a, tharum thawhna leh chetsualna tam tak a thlen phah a. Kristian chhungkaw zingah kristian nundana nung lo a pung nasa em em, Pate hming hre lo an pian tam phah a, tlakranna a thlen si thini. Zu hi khap ni mah sela, zu rui hi an tlem phah chuang lo a. Zu chhe in avanga thi an tam hle thin.

Mi tam tak ten ngawilveina atanga damna an chan hi an thawhrimna leh an tumna vang chu a ni teh meuh a. Amaherawh chu, eng ang pawhin bei nasa mah sela, awmzia a neih loh chang hi a tam zawk a, tanpuitu ngaia a hun taka au thinte tan chauh damna a awm thin a ni. Graham-a pawh hian thingthi chunga mi dang tanpuina a auh hnu-ah chauh hian damna a nei a ni. Khawilam atanga tanpuina lo thleng tur nge tia suangtuahna pawh la seng ngai lo tan chuan ngawlveina hian damna a thlen ngai lovang.

Graham-a hla ang hian damdawi leh ruihhlo, zu ngawlveina hian mi pangngai pawh mi ang lovah siamin, hmuhsitawm takah a chhuah thin a ni. Retheihna khurpuiah a hnuk lut a, malsawmna pawh dawng tlak lovin a siam thin a ni. Neih sa a ti the-re a, khawlkhawm a awm thei lova, rulh leh tura bat a tipung a, chapona khurpuiah a luhtir thin a ni.

Ngawlveina ata talchhuah tum tan chuan beiseina thar a awm a. Chu beiseina chu hmana Kana khua-a tuisik pawh Uaiin a chantirtu kha a ni. Chakna reng nei thei lova siamtu; zu leh ruihhlo chuan beidawnna tam tak thlen mah se beiseina thar a awm a ni tih thinlung taka a hriat a ngai thin. Nimahsela, chak lo tak chung pawha tih tur a awm ve a, chu tumruhna chuan mahni inhnek turin a phut tlat a, mahni pawh inphat ral veka awm hi a ngai a ni.

Chuti anga awm tur chuan harsatna nasa tak a nei a ni tih a inpawm phawt loh chuan hmasawn tura bul tan dan a hriat theih loh a ni. A dawt lehah chuan Graham-a lo tawn tawh anga Pathian koh a ngai a ni. Uaiin chu tuisika chantir let leh tura ngen mai hi a tawk a ni. Chu chu hun remchang hmasa bera ngaih a ni bawk.

Chu zu ngawlvei chuan mi tam takin an tawngtaipui thin tih a hria a, amah pawh a tawngtai thin. A aiawha dilsaktute tawngtaina zozai chu dampui tham a ni tih a hria a. He indona hneh tur hian vawi tam tak tawngtaina nen alo hmachhawn tawh a. Ama chakna leh remhriatna mai chuan a hneh thei lo tih hriain Pathian tanpuina chu a dil mawlh mawlh thin.

“ You've heard a multitude of prayers on my behalf
I pray one more is not too much to ask
I've tried to fight this battle by myself
But its a war that i can't win without your help”

Kha zan chhinchhiahtlak takah khan zu ruih avangin mihring dinhmun pawha hmuhsitawm berah awmin, a aia dinhmun chhe leh tur mi an awm lo tih pawh a hria a. Hmana Isuan Tuisik Zu-a a chantir a theih chuan, a Zu ngawlveina pawh hi dam thei a ni tih hriain, a zu lo in tawh zawng zawngin a taksaa a nghawng tha lo tak takte kha, Tuisikah a chantir let leh thei a ni tih a hria a, a thingthi chungin Pathian hnenah a tlu lut tawp a nih kha.

“ So many times i've hurt the ones i love
I've pushed them to the edge of giving up
They've stood by me but how much can they stand
If i dont put this bottle in your hand”

A hmangaihte vawi tam tak a ti na a, beidawnna ruamah vawi tam tak a kaltir a. A hmangaihte vawi tam taka ding hlei thei lovin a siam tih a hria a,  Zu um nena Pathian kuta tluk luh mai loh chu tih theih a nei tawh lo a ni. A ngawlveina chuan a thinlet tawh avangin chakna reng a nei tawh lo tih hrechiangtu ber  a ni.  A zu lo intawh zawng zawngte kha Tuisika chantir let leh turin Pathian a au a. Damdawia tha tak pakhat chu tuisik a nih ang ngeiin, a taksaa zu leh a tur lo awm zawng zawngte chu Tuisika chantir let leh turin a ko mawlh mawlh ani.

Tui hi a pawimawh em em a. Khawvelah hian Vaibelchhe-leh-chhawng aia tam hian nun khawchhuah nan hmun hla taka mi tui an chawi thin a. Kawlphetha leh tuilakna remchan loh avanga tui thianghlim lo in a, harsatna nei hi an tam hle bawk. Kum 5 hnuai lam naupang 26,000 chuang hian tui thianghlim in tur an neih loh avangin kumtin an thi thin. Heng thihna te hi ven theih a ni a, a tihdamna damdawi emaw vaccine emaw khawvel thiamna a ngai lo a. Tuisik hi damdawi tha tak a nih chuan Zu tur hnathawh zawng zawngte nen lama tuisik a chantir let theih chuan chak lohna kha chakna a ni zawk dawn lo em ni?

“ I shook my fists at heaven
For all the hell that ive been through
Now I’m begging for forgiveness
And a miracle from you” …

“Could you help me turn the wine back into water”

Pathian laka kut phar chhuakin a inhumruha, a nunkawnga harsatna nasa tak a lo tawh zawng zawngte leh a dai buak zawng zawngte chhuikirin Pathian laka ngaihdamna leh thil mak dil mai loh chu tih theih a nei si lo. Thil mak a thlen loh chuan a ngawlveina hi dam mai thei a ni lo tih hrechiang tak chungin Pathian hnenah a tawngtai mawlh mawlh mai a ni. Thilmak thlentir turin a tawngtai a. A thleng ta reng a nih kha.

Ngawilveina hi a tel lo va awm theih lohna emaw a tel lo va nun theih loh a ni a. Chuti ang mite chu Dependants tiin an sawi bawk. Zu-a innghat, Zu tel lo va khawsa thei lo tihna a nih tak ber chu. Kan ramah hian Sual chi hrang hrang Corruption leh nunphung diklo, chindan tha lo (Malpractice) avanga kan ram leh hnamin a tawrhna hi a nasa hle  tawh a. Lal ban hun atanga U.T leh nimin thleng khan dik lohna hrang hrang, inthiam chawpa kan tih tam tak hi Pathian mit atanga lungdumna hmuh tur awm miah lo  a tam khawp ang. bansan theih loh bansantirtu chu Pathian  a ni.

Zawngin a ngumkhak a hmu lo va, a thiante ngumkhak a nuihzat tih ang mai hian kan ramah a langa dinhmun chhe zawk hmuhsit kan ching hle. Ruihhlo ngawlvei, hur ngawlvei, Corruption ngawlvei leh thinlung Cancer, thluaka sum lut, that ngawlvei te kan tam hle a. Mahni maia tal chhuah a theih loh chang a a awm a. Chenpuite, thawhpuite leh khawtlang, politician te nawrna avanga suala tluk luh a awl hle tih a hriat a. Chuti ang harsatna kan tawh chang chuan pan tur dik tak pan ila, mimal theihna tlin bak a awm a nih chuan mahni leh mahni indo chunga Pathian auh hi a tawk a ni.  Ani chuan Thilmak, mihringte hriatthiam phak bakin a lo thlentir mai dawn a ni.

Kan chhungrila min thununtu, kan sutkian theih loh a awm hian chakna leh theihna engmah kan nei lo a, kha thil khan min thunun tlat thin. Inchhirna leh siamthat duhna nei thin mah ila, kan sualna khan min chelh tlat a, min thunun thin a nih hi. He hla phuahtu pawh hian Zu avang leh a kaihhnawih avangin harsatna a tawk a, a zunzamin phuar bet tlat a, a zu in tawh zawng zawngte avangin hrisel loh phah mah sela a hun takah, damdawi leh tui thianghlimah a chantir tlat chuan a chakna leh hlimna hnar a lo ni si a. Min ti chhetu eng ang pawhin kan chakna hnar alo nih theih nan Lal Isua tanpui tura sawm hi a tawk a ni.  Ani chuan kan mamawhna zawnah min tanpui mai dawn tih i ring ngam ang u..

DOWNLOAD THIS LINK
http://mp3skull.com/mp3/wine_into_water.html

Leakage of my heart

$
0
0

RIGHTENOUS AND EVIL

(The one, and only in English i ever posted in my blog, it may be because of occupation and politics)


When I was young!  I was young?
I’d dreamed of the right path
I’d always dream of Justice  and Equality
I finally found righteousness and dark side of the evil
Righteousness is of nothing
But, in selfish manner.
Nobody cares, but God


What is Righteousness?
What do we talked about?
If we summarize all; is righteousness
But, only in a selfish manner.
Only for the fashioned we talked
Dumb and deaf can’t say a useful word
But there is also a selfish matter.


Why God let him into this beautiful world.
Why God let him interfere in this Suhana safar
Why God allowed mixing earthly and Godly things
As the scriptures say, yes is Yes, Not mixing
But the Christians, these followers mixed up everything
It’s from a materialistic and Corrupted mind
But there is a way and hope is in HIS arms


I HATE A MAN WHO MIXED THE EARTHLY AND GODLY
I HATE A MAN WHO FASHIONED CHRISTIANITY
I HATE A MAN WHO CHANGE HIS COLOUR
I HATE A MAN WHO ALWAYS IN NEUTRAL


Leadership

$
0
0

HRUAITU THA KAN MAMAWH
(CONGRESS MNF, ZNP Hruaitu tihlam a ni lo)

Kan Ram leh Khawtlang hian hmagaihtu a mamawh a, mi tlem te chauh a nei a. Chung mite chu khawtlang ti hmasawn tur hian an tawk em em a. Nimahsela chung mi tlem te hruai tur chuan hruaitu tha a nei lo tluk a ni. Mite sawisel a tawng mai thei emaw khawltlang, veng hmusit zawnga thu awm duh lo ngawt hi a mamawh ber tawh lo. Ram leh khawtlang thatna tur duh a, pen chhuak ngam a mamawh ta. Hruaitu tha kan mamawh tak zet a ni ti pawhin a sawi theih ang chu


Hruaitu tha chuan mite nunah sawi leh tuh (influence) a nei thin a. Hruaitu tha chu mipui mamawh dan a zir a kal ngam, mipui te aiawh a ding thin. Ama duh dan aia mipui duh dan dah lal thin (democratic leader) hi kan ngai ngawih ngawih a ni. Hruaitu thau sawk thin, ama duhdan chauh dah lal (Autocratic leader) hi kan tan a tha lova. Kan sahmim tih puar a nih chuan a tawk, a bak chu a thak thakin thak rawh se tih ching (laize faire leader)hruaitu hi mi tha an awm ngai lo


A huna do nei thei, a huna tlawm leh mai thei kan mamawh a. Hriat loh hre ngam, thurawn la thiam. Mite zah kai phaka nun uluk. Midangte nun zir a, khawtlang ngaihsan khawp a thawk thin kan mamawh a ni. A thawhrimna avanga mite hnuai chhiah pawh pawi ti lo mi hi ram leh khawtlangah hian an awm lo em ni? Ram leh khawtlang tana mi ti phur thei, mi leh sa te nunphung leh duhdan te a chakna a hmang thei hruaitu kan awm em?


Thlarau lama kan hruaitu phan chang chin te hian an pian leh murna tlu sawp mek hi an hmu thei em? Kan tuar ngam dawn em? Ram chu a chhiat loh nan dai theu tur leh a hmahruaitu ni tur te kha an inkuangkuah mai dawn em ni? Khawtlang tana thil tih nei tur leh hmasawnna hmel hmuh tir in tum dawn lo em ni? Pathian ram chu mi té ber te atanga mi lian ber te len theihna a ni ang khan kan ram hian chhantu a mamawh a, puitu a ngai a, mangang aurawl chu chhang tur an awm lo em ni?? Sakhaw hruaitu te meuh pawh an inkiltawih a, hruaitu nihna an um e ngam tawh loh chuan ava beidawn thlak tawh awm ve?

Friends Forever

$
0
0

Thianpa Sate El Raju-a

Keima thianpa hi “Aw thihna khawnge I tur chu?” tia kun tlawk thlawk hmelpu tur hian khawvelah a lo piang lo a. A pian leh murna hian a nunkawng a hril lova, a thlahtute nunphung lah a chhawm hek lo. Tunlai tleirawl ze pakhat ka hriatchhuah phah fo avangin a chanchin ziak lo thei lo-ah ka inngai a. Chu chuan mite nun ngaihsakna leh hmuhthiamna kawngah a pui thei ngei ang le.

A pian hlim; vahvaihna khawvel a lo dakchhuak a nih avang hian vahvaih nawn tum lo awm ang hrim hian hun a hmang a, naupang rilru thianghlim suahsualna-in a pawlh dal loh rilru ngei kha a la chhawm nun zel avangin kaihruaitu azira nun hmang chho tur a ni a. Thian kawm (peer pressure) hian a nunah awmzia a nei thui dawn tih hi a lang chiang hle  a ni.


A naupan lai hre thui lem lo mah ila, fapa duat, a nihna ang anga chhawnchhaih thin a ni tih a lang thei bawk. Khawchhak lama thingtlang khaw pakhat, pawih veng ngat atanga seilian a nih avangin a nunphung hi  a pawih rilru a ni lo a, Amah hi Pawih hnam chikhat ni awm hrima hnam tlemte zinga mi ni tura lo piang a ni. Kum 1992 khan “The Thingtlangpa Junior” ni turin a lo piang a. A pianna khua-ah hian Facebook pawh awm lo mah sela, a tan chuan khawvel dang a ngai lo emaw tih turin a hlim reng thin. Chu erawh chuan khawvel finna chhawr tura cham hlen tir a tum si lo.

A tleirawl than chhoh dan hi duhtusam a ni a, Balance diet leh thil danga hraipuar a nih zia hi a pianzia-ah a hriat theih a. A rilru erawh a thansan tih tur khawpin a thang lian chak a. Ama sawi dan chuan “A naupan lai pawha tuihawkah chauh inkhelh nuam ti mi” a nih avang hian nu leh pa duhthusam ang diak diaka seilian thei chu a ni lo ang a, a seilen mila duhthusam mai chi a ni awm e.  A lo he tih vang hian an khua-ah chuan vawk chaw fian hawlhnaa hlap zin ber pawl niin, an khaw naupang zingah mahni pate hmaa kut hnung suiha, ding zing ber a ni awm e. Tunah zawng thiamzirna avangin an khua a chhuahsan hial alo ngai ta a, pawr tawka Present Sir tih pawh a ngam ta!!! “The Thingtlangpa” chu ka ngai ber thin tih erawh a sawi cham chi thin.


A tleirawl chhuah tirha a than chak em avang hian T-Shirt thar pawh, khingkhang ruh lang thapa hak hi a ching hle a. T-Shirt Print pawh khi tuar khawpa hak hi a duhthusam a nih avana siam danglam thin a ni. A hmai pawh tukhuma nem beh thlap tum ang hrima in tuai uluk a ni lawi si. Tunlai zia hi chu amah hian a bet tlat ti ila a dik awm e. Khawhar a ngai thei lo em em a, Inchhungkhura leh thenrual zinga a awm chuan Juice no khat in sa ang hi a ni reng thei thung. Tawng hmang leh sawidan phung a neih avang hian hrethiam lo tan zawng a pawimawh nep khawp ang le.


Tleirawl tawng duh leh tawng hmang nei a nih avang hian a bula awm tam chuan nuih loh theih loh hun a awm thin a. Rilru ip-pik leh enghelh neih lai erawh chuan mahni inthiar fihlim mai hi a finthlak thin a ni. Ni za inhlawhna (MGNREGS)a a thawhchhuah ve tum pawh hian hnathawh ve an phal ngai lova, thutna nuam tak an siam sak zawk thin. A chhan chu eng dang vang ni lo vin, a kam liam an ngaihthlak duh vang a ni a. Chu aia pawimawh erawh mite fuih phurtu a ni a, hna an thawh chak phah thin a ni.

Tleirawl laia lirthei lawm nachang hria  ani a, a tirah chuan Bike, a silencer pawh zawl dang mai, a rider thutna leh a passenger thutna inchen tham khawpa seat zawlah hlimna a chhar tan a. A tlangnel chin, a thiam nal hnu chuan a phurh theih zat aia tam, a shock observer pawh chip hmawk khawpa tam phurin khawvel hi alo pal khu ve tawh a, vawi tam bawkkhupin chibai alo buk ve tawh bawk. A nunna erawh a nu tawngtai tam vang liau liaua zuaha a awm niin a sawi ve tlat thin.


Hunpui bika “pawng mawng” hmanga hlimna chhar thin khan khawvel hmasawnna avanga a thlirna tlang lo danglam ta hian “Chungmu vanlai aia Air India-a” chuan a chak tir tawh a. Hunpui bika zan lama nula tlangval intih hlim nana mi thil duhlai an zawn sawn thin emaw mi sum leh suk, tuizem, bel an lo thuhruk a, a tuk zinga harsa tak chunga an laklet thlir kha nuam a ti thei tawh lo a. Mawl lai hun khan a lo mawlzia hi hahipin a sawi thin.


Unau piangza an thuhmun thei lo a, danglam bik an awm thin an ti a. Nimahsela, nu leh pa nunphung leh chetzia hian fate nunah thu a sawi nasa em em a, a thawhdan chu a inang reng thin a. A lanchhuah dan erawh an ze milin alo langchhuak thin a ni. Nu leh pa ten, fate enkawlna kawngah hei hi hriatreng tur a ni a. Enkawlna thuhmun pek hi a finthlak ber lova, fate ze mila enkawl mai hi hlawhtlinna chu a ni tih hi a dik em em a ni.

A pa hi khawkhat parawn a ni tih a hriat theih chhan chu Kohhran leh pawl, mihringzia a chhut thiam danah hian a lang chiang a. Kohhran sawiselna emaw Pawl sawiselna emaw a ka atangin a chhuak ngai lo a. A zah em em zawk a ni. Piantharna leh chhandamna hi vei ve kher mah suh se, a hlat ngai lo. Kohhran belh hi vankaina tur pawh ni lo mahsela khawvel finna a ni tih a hrechiang a, a thlahthlam ngai lo. Chu chu nun da hlau, chawh pawlh nunah pawh chhiar kher lovin a mimal nun hmasawnna kawngah a ngaih tlat avangin kohhran a hlat ngai lo ang.


Pathian thuin engto neilo tura min hrilh hi a zawm dik hle a. Lungkham luat a nei ngai lo a. Chumi a nih vang erawh chuan a tihtur a thulh ngai bik lo. Mihringte inawiza tur kan nih ang hian bula mite hi a dah pawimawh hmasa ber thin a. Chu chu kan mamawh a ni si a.


A bulah chuan khawvel hi a thianghlim bik a, eng helh a awm thei lo a. Nun hi a nih ang angin kan hmang thei a, a hlu a ni. Materialism -  Khawvel nawmsak thlakhlelhna leh duhbelh tum luat avanga a mawi leh a dik a dawk thlu lova buaina hi a awm ve lo a. Lungngaihna leh helhkam lah a awm thei hek lo. Hei erawh tih makmawh a ni, Ha aiah Ha tih hi. I ngaihsak loh chuan chhete pawhin a ngaihsak lo ang che.


A bula I awmdawn chuan I hrisel a ngai a. Khawvel finna leh hausakna, mawina leh sanna te hi dah tha thiam la, a nuam a ni mai. Chuti ni lo va, rilru khing bai taka I awm a nih chuan nangmah leh nangmah kha I inhrem ang a, hlimna reng I hmu lo ang. I neih I ui a thiang lo a, a neih ang pawh a ui thiang lo a ni. A nunah hian a sur a sa, zanrei leh zing hian awmzia a neih loh avangin I mamawh chuan I ko eih thei reng a, hrehawm ti hmelin a awm ngai lo a, chuti ang bawka I awm ve theih erawh a ngai a ni.


A nunah hian tha lo lai pawh tam tak a awm a,   a tha lai pawh a tam hle bawk. A thil chin tha lo tak erawh taksa chul den dena hnim zauh zauh a ching hi a ni. Thutiam a hlen lo ngai lo a, hlenchhuak turin a bei tauh tauh thin. Thil pakhat chiang taka min tiam a awm a; I nupui neih hun chuan khawiah pawh awm ila, eng vang pawhin ka lo kal ang tia min tiam lai hian, ka hming chhala nula chhaih erawh a sim duh thak lo a. Ka buaina tur belhchhah zel erawh a sim chuang lo.

Hahthlak maw.... nakinah chhunzawm leh ang
https://www.facebook.com/samuelb.hriatpuia?fref=ts

My Book was Reviewd

$
0
0

 By LALREMLIANA PACHUAU

Tlakawrh Lehkhabu Fakselna/Review


Lehkhabu release na-ah hian sawm ka nih ve ngai lemloh avangin ka la kal ngai miahlo! Mahse rinloh tak maiin kan thianpa Zofa H Chhangte (Maneiha) chuan Tlakawrh (Counselling Kaihhruaina) 9th Oct, 2012 khan a release a, kal ve tura min sawm miau avangin ka va tel ve ta a, vannei ka inti ta riau mai a ni. Tin, Lunglei hmun ngeia Lehkhabu chhuah ngam an awm hi a lawmawm lehzual bawk. Chubakah he function-ah hian zaithiam emaw political figure emaw an tel miahlo kha ka lawmna tizual leh zeltu pakhat a ni bawk.


Tlakawrh (Sava hming) lehkhabu ang hi lehkhabu dang, Mizotawnga ziak a la awm ngai miahlo niin an sawi a, hei hian he lahkhabu hlutna hi a belhchhah kan tilo thei lovang. He lehkhabu hi page 127 a ni a, cheng 70 man a ni bawk. Lehkhabu kawmah hian mipa pahnih leh hmeichhe pakhat lemziak, damdawi ti thin niawm tak te pencil drawing (?) a ziah a awm a, thing khawro tak leh notice board 7 a awm bawk a, a ziaktu rilru hi hriatthiampui a har phian mai.


A chhung thute hi hmun 3-ah thendarh an ni a, Then-1 na-ah hian Counselling chungchang sawifiahna leh nihphung chi hrang hrang Thupui nei Bung-10 lai an awm a. Then-2 na-ah hian Thutawi 5 a awm leh a. Then-3 na-ah Hla Chham chi 5 an awm bawk. Thu leh hla mai nilo, thawnthu leh hla chham chi thleng thlenga a a lo inhnamhnawih hian a ziaktupa ka lo la hriatchian lohzia min hmuhchian tir a, eng ang chiahin nge kan la hnmelhriat chhoh zel dawn tih chu hunin a la rawn hril mai turah ngai ang.


Lehkhabu chhiar nuam ka tih reng reng chu a Layout hmuh nuam, mam tha leh paragraph then hrang inzat chho thin hi a ni pakhat a, chu chu he lehkhabu-ah hian felfai takin kan hmu a, nula inchei fai tak ang maia ngainatawmah a chhuah ti ila kan tisual tampui hauh lovang! Tin, Vanneihtluanga ten an uar em em, thupui neihtir hun a hre riau mai a, chu thupui atang chuan a pengkual duah lova, a hun takah a titawp thiam riau bawk. Chubakah Counselling lamah hian kan la pachhiat deuh avangin Saptawng thumal hman a ngai tam riau mai a, mahse chungte chu nalh tak maiin Mizo Tawngin a letling mam tha thei hle mai a, Sap tawng hi a thiam riau a, Zotawng hi a thiam lehzual niin a lang.


He lehkhabu ziaktupa hian a subject a hre hnehsawh hle mai a, a zira zir chhuak anih piahlamah hian atakin Counselling hi a practise thin anih loh pawn a ti thinte zingah a mikhuallo hle niin a lang tlat mai. Counselling Theory chi hrang hrang a han sawite hi a taka nunpui tawh niawm fahran hian a sawifiah thiam riau pek a, chuvang chuan hriatthiam har em em a awm tlat lo bawk a, mi naran lehkhathiam lemlo, Counselling class la thin tan pawh hriatfiah a harloh rualin mithiam tan lah chuan hnualsuat chi niin a lang hauh lo bawk.


A ziaktu hian a sawi chipchiar bawk a, ngun taka he lehkhabu chhiar zo i nih ngat chuan Counsellor tha tak i nih phah loh pawn Counselling awmzia dik tak, a tihdan tur, a phelhdarh dan tur, a sehhmeh tur, a ei tur sa leh a paih ngai lai hrim hrim chu i hre ngei ngei dawn tlat a, chu chu i tana hlawkna ropui tak a ni ngei bawk ang. Counselling neihdan tur te, awmdan tur te, chetdan tur te, tawngkam hman tur te, boruak siam danglam dan te, rilru puthmang tur te, tihtur leh tihloh tur te thlengin chiang takin tarlan a ni a, mi naran mai mai pawh ni la, Counsellor tha takah i chhuak ngei ngei ang, i duh phawt chuan.


A bik takin ruihhlo ngaite zinga thawkte tan he lehkhabu hi a tangkai lehzual mai awm mang e. A dik a dik chuan heng hmuna thawkte hi training nei hranpa em em lova thawk ve tawp mai, a thente phei chu patient atanga Counsellor-a kaichho an awm nawk mai a. A hranpaa training an nei ve thin anih pawn he lehkhabu ang em em a chipchiar hi chuan training an neih ka ring lemlo, chuvang chuan heng anga thawkte tan phei chuan he lehkhabu hi chu lei ngei ngei tur niin ka hria, a tul khawp mai.


He lehkhabu-ah hian Counselling hrang hrang a rawn sawi chipchiar hle mai a, mi tam tak chuan a awm tih pawh kan hriatlohte an ni nual mai. Christian Counselling, STI/STD Counselling, Blood Bank Counselling, ART Counselling, Community Care Center Counselling, Health leh Marriage Counselling, Abuse/Violence Counselling, Suicide Counselling, Abortion Counselling, Adoption Counselling leh Career Counselling thlengin a hawl kim hle mai a, hei hian mi chhiarzau tak leh thil chikmi tak anihna a rawn tarlang nawn leh chiang hle mai a, a awm mai mai lo tawp tih a lang reng mai. 

He lehkhabu ziaktu hi mi huaisen ve tak chu a ni phawt mai. Mi tam takin an tih leh an chenpuite hnen baka an sawirik ngamloh Kohhran kalphung diklo lai nia a hriat a rawn sawilang hmiah hmiah mai hi ka duhlai tak pakhat a ni tlat mai. Mitinin Counselling kan mamawh a, mahse Counsellor tha erawh kan vai hle thung. Chuvang tak reng a kan piantharna pawh hi kan bosal zung zung thin reng ni. Kohhran pawn nasa zawka tan a lak a ngai a, Counsellor tha ni tura Kohhran mi a buatsaih thiam pawh a pawimawh hle tih a lang chiang hle mai.


Tunah chuan Then Hnihna lo chuangkai tawh ang. Kan thiana hi a thuziak ka la chhiar miahlo mai a, mahse hei a thutawi han chhiar hian thu leh hla lamah mikhual chet-in a che leh mang tlat pek lo! A thutawi rawn tarlante hi tak tha ngel ngel tak an ni. Nautihtlak chungchang a han letling hi hre hmasa lo ila chuan a ma irawm chhuak a maw i ti ngei ngei ang. A zawhna siam pawh hi a chhang tur dik takte hian an chhang ngam ang emaw chu? Anih loh leh kohhran leh mipui aware nachang kan hriatphah ang em?


A thawnthu tawi pahnihna hi a phuahchawp nge a tak tih hriat a har leh nek mai. Tunlai hmeichhe dinhmun, a bik takin tleirawl sikul kallai nun a rawn phawrhchhuak nalh leh hle mai a. Hmangaihna lamah pawh hian a zei zek lovang tih sawi har tak a ni. Ni, hmeichhe tleirawl awmdan hi hriatthiam a har takzet a ni. Rinphakbak hian an khawsa tlat mai hi a mak a, chumai bakah an nu leh paten a heti tak maia an han thlah zalen leh an ngaihzamsan mai hi a mak ka lo ti ve em em thin a ni. Nu leh pa tan chuan chhiar ngei chi a ni.

A dawt leh ah hian Mizoram dinhmun rapthlakzia a rawn tarlang leh a. Thalai, a bikin hmeichhia ten hei hi chhiar ngei se a va tha dawn em! Sex-ah kan tlan nasa tih chu kan hre vek, mahse nau tihtlak tam ta lutuk mai leh AIDS natna darh chak ta lutuk mai hi Kristian rama thleng chi a ni ngai dawn em ni? Kan ram hi a dam mawlhlo a ni ber mai, khawilai mai pawh hi pan vei ang vek ni ta mai hian ka hre thin. Nu leh oaten an eiru a, fanu fapa ten kan lo chenral a, sualbawihah kan tang ta dul dul ni berin a lang.


A dawt leha mi Salvation Camping nge kan mamawh a Counselling tih hi inhnialna tichhuak thei tak a ni. Salvation Campnmglo hian kan piangthar thiam tawh tlat lo mai a, kohhran pawn a thlakna tha zawk tun thlengin a la hrelo chu a ni bawk si. Mahse rei daihlo, lu tihai em em tu anih tlat avangin Counselling neih a rawt ang hian kal ta ila enge kan an ang tih hriat a chakawm khawp mai.


Retheihna chungchang a ziah hi a tha leh pek hle mai. Harsatna leh manganna thlentu anihna a phochhuak thiam riau mai a, retheihna avanga miten an tihduhloh an tihfo thin nachhan pawh a sawifiah thiam khawp mai. Chuti taka buaina thlentu chu hnualsuata, umbo daih a duhna hian a mihringpuite laka a rilru puthmang dik tak a tarlang chiang hlein ka hre bawk a, a thil thlir dan ang hian thlir thiam ta theuh ila retheihna hi kan umbo thei mai ang em?

Then thumna hi chu ka ngaihven loh lampang tak a ni. Sawi tur pawh ka nei em em lo, mahse hetiang ang hlachham chi phuahchhuak ve tur hi chuan theihna ka neilo tih ka inhre chiang em em a, chu chuan ka thiana hi mi special tak a ni tih a tarlang nawn leh a ni ber mai. Thuziak mite reng reng hi mi dawihzep an awm ka hre ngai manglo, mahse han at-huai ta vak erawh an awm chuang bawk lo. Lehkhabu chhuah ngam chin erawh risk la ngam, mi huaisen dik tak an ni, chutiang mi thian a ka nei leh Lunglei thalai zingah an awm hi a lawmawm hle ani.


Lunglei ziakmi i nih chuan chan pawh huamin Lunglei-ah ngei lehkhabu release thin la, zaimi inih chuan Lunglei-ah ngei hian release function huaihawt ngam ang che. Aizawl lama va release awt awt ho hi Lunglei mipuite pawh hian hriatthiamna chin kan neih a hun tawh khawp mai. Tin, MLA ni lo, a taka i thu leh hla tuipuitu che tlangzarhna-ah sawm ngam la, mi vantlang tena an chan ve turin i theihtawp chhuah thin bawk ang che. Risk la ngamlo tan hlawhtlinna mualah ke pen ve theih a ni ngai lo. 


A tawp berah chuan, he lehkhabu tlawm tak anga lang, mahse a ruka hlu em em si, chhiar phawt loha hriatthiam theih ni si lo leh a hlutna hmuhchhuah theih si loh hi lei la, chhiar la, nunpui la, midang tan malsawmna thlentu ni ang che.

Daddy's Sonnet

$
0
0
ZUA TEL LO

Duh ten I duan te mangan mai a awl
Rorel I thiamzia manghilh mai a awl
Kan chantawk khuarel hi kan tuar thiam lo
Hringchan chhung a tawi kan tuar thiam lo

He thimchhah hi kian 'tik ni awm si lo
Ro, Sum leh pai dawi kiam tu lo ni e
Dawidam thintu damdawiah kan dam lo
Lainat, Phungthluk, kamtha ah dam lo e

Van ni sal thihna kan tan mal sawm lo
Kan damna chu Thlamuantu lo ni e
Zua tel lo ropui rel kan dawn ngam lo
Chhulkual kan sutpui ber a lo ni e


            I Chekkawi loh thai hrai duh leng zawng ten
            Zua tel lo pheilai vawr kan zuam nem le.




                        * Kapa Ka hmangaih che.
                        ** Engkim avangin lawmthu ka hrilh nawn leh a che


My First Free verse

$
0
0
BESEINA ENG CHUAI

Kawla ni chhuak chhiar a,
Thiamzirna hmun khat kan belh laiin
Ka tawng ta che lungrun
I seih vang chauhin
Engdang sawi ka tum ngai lo
Nang bela kan hlim lai khan
Ni khat thil thu ah maw ka lo phung thal thoh din le?
A chhan tal min hrilh ve la
Anchhedawng rilru ka put loh nan

Khua vela ka duh ber chu
Ka chan dawn ta hriat loh vangin
Dam takin leng ta la
Hei, nunhlui ngaihhruihna..
Beseina eng chuai ta hi
Kawla vanrang chhumah chauh
Hmangaihna awmzia hrefiah ta'nge











@Lunglei Govt College, 2001-2002 Annual Magazine


Psalm style/Free Verse

$
0
0
KA THIANNU MAENI   

Dawn lem nei lovin a khawvel nun hi hlim takin a hmang a
Eng helh leh lungkham a nei lo em ni chu aw tih turin hunbi a chhiar a
Rinawmna hi tawngka ni lovin chetzia anih zia a tarlang fo
Dam mawh hritlan ni khua in koh phar a ni a,
Lengzawng zingah a to ber mai awm e; rual u zingah
Chhai lai D a tawng lo nge, a tawng duh lo zawk
Chhungpui nu nih a fawm a, pa ber aiawhin

Khawi kipah a thaikawi hmanrua mobile leh spirit soap nen a leng
Khawl thluak nei lo chunga chuangin, khawl thluak nei bag a ak
A fimkhur luatah sut theih zawng zawng a su kim tawh a,
Sut leh tum tawh lo thlirin a tlan thin a, eng tak ang maw?
A khaw hawi a ti zau hman lo, khawl chunga a chuanin
Lampui changkhatah lo au nawm nah suh, a liam ang e
Khawtlang punkhawm a harsat tawh hi

Thawm dim rawh kan khaw hel luar a lokal an ti
Khawilamah va dim bik suh hel luar nu'n
A tawnah Zanrei leh Chhun pachang zia aikhat
Koh theih ti a inzuar ni si lo; zawrh lai ang maia
Heti taka koh phar a nih hian a to loh phah lo
To lo lenin a leng ngai si lo, zawng lai a ni a
A vah vah chuan ek thing a tawng ngei ang.

Chutih hunah chuan 'Ngaihlai Mathang' tiin
An ngui ruai awm e; ding chunga-na te
Chan loh khanah a chhuak em ni?
Khawilamah nge a ṭuan leh tak Damlo bawk maw?
Damlo zawnawlna ni maia sakhming nei hi
Sakhminga chhia, tlawmngaihna a pa,
Lalenthang  hming chawiin an lo sa nia.



24.7.2010 Maeni Health Worker (Chakma hovin Hel Luar an tih) nunphung ze tha leh tlawmngaihzia ka phochhuahna leh ka chawimawi ve theihna

Voice of the Social worker

$
0
0
TANPUITU A AU RAWL

Ka pian ka seilenna ram riangteah
Riangvaihna hnuaia saltang te chhuah nan
Hmuhsit leh tihduhdahna chauh lo chu
An tan vanneihna beisei tur a awm lo
Mihuai kal ta Liando hnehna thuruk
Hrefiah tan lo chuan din chhuah ni a awm lo
Tinkim dawnin kan ram harsatna te
Tawngkam tha sial man aiah penchhuah nun


Chanhai hringfa te mamawh pek leh puih
Zofa thalai lo tunge pen chhuak ang
Dinhmun thara min hlangkaitu MZU
Zara Social Work zirna sulsutu te
An hlu chuang e, Pi Kumari, Pi Sharma
Dam ten leng r'u Khuanun thlazar hnuaian
Nghilh zai kan rel lawng ram tana in thawh

(@MZU Annual Magazine DAWN 2004-05) 



For RH

$
0
0
MALAWMI

Damna run pawh damna a tling zo lo
Beiseina chuai ngai lo I neih thin kha
Doctor ten I beiseina an hai lo
Kan hai bil lo asin I hma khua

Hmangaih lainat luat vangin kan zep e
Hringchan chhung tawite ah kan hliam lo'ng che
Siamtu changrel sual zar kan zo em ni?
Lal remruat kan dawng sual ta zawk em ni?

Kan dil kan au, hei maw a chhanna
Chhiar thiam a har kan ti A malsawmna
Nat tuar tawh lo tura mual I liam hi
Hraileng chawi sawi lova mual I liam hi

            Malawm, tahkhua hrui ang sei loh nan
            Engnge kan tih tak ang nang hriatreng nan



*          Malawmi (Republic Azl) chuan 5/3/2007  khan hrawk Cancer avangin Grace Hospital Aizawlah he khawvel hi alo chhuah san tak avang leh amah hi Guwahti a kan awm laia ka hmelhriat. A hnu a inpawh taka kan inkawm laiin



Sonnet of Love

$
0
0
HMANGAIHNA

Engmah lovin hringnun a nuih tir thei;
Leilung  thilsiam te thunun tir theitu
Damchhan leh thih chhan; chhan tha a siam thei;
Engdang dawn lova suangtuah tir theitu

Chapo leh inngaitlawmna a siam thei;
Nuiha khahna leh ṭaha rum tir tu
Tlangrel leh sawichhiat te pawh a phur thei
Hmingmawi, thang ṭhat lak leh elrel  phur tu

Pachhiat laia Lainattu nih a fawm
Diriam, hmuhsit leh endawng nih a fawm
Hming hliau a awl a, fimkhur a ngai fo
Chapo  a awl a, fimkhur a ngai fo
  
            Fak leh sawi chhiatna kawng awlsam a ni.
            Nunmawi leh ze tha tarlanna a ni.

6/04/2010 


Poetry /Hlim hla /Dangpuithu

$
0
0
DANGPUITHU

Aw dangpui, I sakhming an sel che maw?
I hmel leh rim atang hian I thup lo
Ngawi  rengin diriamna i tuar a maw?
Mitin hma thingthi lo, Thiamthu sawi lo

Ze thup leh peh hel awm lovin I awm
I rah chin a piang I ram a ni a
I kalna apiang I rim hriat tur awm
Mi dang tan malsawmna tur I ni a

Parmawi mawina chu a lan dan a ni
Rimtui chu a bawmtu hnar tan a ni
I hril, mite hma a fak mawi lovin
I landan leh nihna hi I nihna a ni

Malsawmna  I nih zia reng  kan hria e
I zarah hnam tawm leh daw bai a mawi
I al tawh in chhuang thei an awm lo e
I pawlh sawp tawh luah lan zel i mawi e

Inchhuang lul suh la, hringfa zaleng tan
Nuar lul suh la I hangso, bai atan
A ni bil lo, Hren pereng kaih te tan
Hnam tin ze tin, bai thak ngai na te tan


Chawh kawi, rawt dip,  bai han a dang lo,
Hring ei a hang hlei hlei, a tenawm lo
Chhuar, thul leh vawt bawmah erawh dah lo’ng
Vawng tha la, Kil  kar tin a nam phah lo

29.08.2011


A hman thlak em mai a.. Chhunzawm ve teh u, Syllable 10 in,

Sermon /Thalaite mamawh

$
0
0
Ṭhalaite mamawh Counselling leh Ziak rawngbawlna

Zoram ṭhalaite mamawh rawngbawlna chi hnih, pawimawh em em mai; bul ṭan thar leh nana ka suangtuahna leh duh dan kan thai lang ve ngawt teh ang. Kohhran rawngbawlnaa hmun pawimawh tak chang reng tur, ṭangkai em em, kan hman thiam tawk loh avanga a hlawk tur anga a rah kan hmuh tlemte an nih avangin thai lan ve hi ṭha ka ti a. Hun leh hmun chep tak karah hian thluai thlum vaka sawi erawh ka tum lova; khal (tunlai ṭawng takin) tak hi kan duh dan anih tawh hi.

Inkhawmpuia kalte hi rorel thei vek kan ni lo a, rorel hlanin programmee hrang hrang kan lo nei tawh a; kan nei zel bawk ang a kan hlawkpui hle ṭhin anih hi. Fellowship, Workshop, Training adt., neih hi thil ṭangkai tak a ni a. Chung zingah chuan Ziaka rawngbawlna leh Counselling chungchangah hian Workshop neih hi ṭul hlein ka hria a, a ṭulna thai lan hi ka theih tawk a nih avangin tawi kim takin tarlang ila.

1.       Counselling workshop: Pathian rawngbawlna atana pawimawh tak chu mite dawr dan thiamna leh harsatna sutkian sak a, Chhandamna thu hrilh hi a ni. Kohhran hruaitu emaw, ṬKP hruaitu emaw, YMA hruaitu emaw, Evangelist emaw nihna vang ngawta Counselling hi thiam theih a ni lo a. Chhiara thiam ngawt chi lah a ni hek lo. A taka hman dan inzirtir hi kan mamawh hle.

Evangelical Cell, Core group adt., kan dina hei hi a ṭha hle a. Nimahsela, Counselling kan hriat dan leh kan kalpui dan hian a mamawhtute harsatna sutkiansak a harsa hle a ni. Rawngbawlna tlawm tak, ṭangkai em em, mite harsatna mila kawm thiamna hi eng tikah mah thlauh thlak a ni ngai lo vang. Harsatna neite hnena an harsat mangan lai taka Chhandamna thu hrilh hi a sawt hle a. Chutih lai chuan Duhthlan sak a, vau a, sawi ṭhaih, zilhhau, fuiha thu ṭha hrilh ngawt hian rah ṭha leh tlo a chhuah mawh khawp mai.

Unit-tinin kan hman ṭangkai em em, Evangelistic/Pastoral/Care Counselling bak nihphung hre miah lo kan tam a. Pastor, Upa, rawngbawltu leh ṭhalai hruaitu pan ngam loh, pan duh loh kan neih danah hian Counselling thiamna leh rin tlak nei kan tlemzia a lang awm e. Zira thiam theih, hmana ṭangkai nghal a nih avang te, mite pan tlaka inzir lawk loh chuan Home Visit-te hi a hlawhtling mawh khawp mai. Duan lawk programmme hlen chhuah ngawt hi a hlawhtlinna a ni si lo a, a hlawhtlinna chu a chhawrtu mamawhna sutkian danah a ni.

Inkhawmpui palaite zingah pawh Counselling mamawh nghal a awm theih avangin a hmun siam te pawh hi a ṭul hlein ka hria. Mamawh awm loh tak leh inkhawmpui hlawhtlinna hriltu a ni dawn si a.


2.       Ziaka rawngbawlna Workshop:                 Mizo ṭawng ziah dan chungchangah hian workshop neih a ngai hle a, Unit leh Kohhran pual bika rawngbawlna chanchinbu nei ṭhin deuh vek kan ni a. Ziaka rawngbawlna hi Bible a pawimawh ang bawkin a pawimawh reng dawn a. heti ang Workshop hi tum (target) nei bika huaihawt hi a ṭul tawh hle. Bible a pawimawh ang chiah hian Ziaka rawngbawlna hi a pawimawh reng dawn si a. Lehkhathiam emaw ‘thiam lo emaw tan pawh a kalphung tlangpui hi inzirtir a ngai a ni. Chutih karah chuan Mizo ṭawng hi a dik leh dik loh finfiahna leh behchhan tur a awm mumal lo hle a. Mi thiam thu rawn emaw behchhan mumal tak neia inzirtir hi a ngai a ni.

Ziaka rawngbawlna kalpui ṭhin Unit tam tak kan pungkhawm leh dawn a, chung zingah chuan a tui mite tana ziah dan tur leh Chanchinbu, Evengelical Weekly, Bulletin, Souvenir buatsaih dan ṭha zawk zirhona te hi nei thei ila kan ṭangkaipui khawp ang le.




English /Poetry /Free

$
0
0
COME TO ME    

I'm the lone wolf hunting a fresh flesh
I'm the lone wolf hunting a match partner
You're the violet blooming in the hamlet
You're blossom, when you keep smile

Nobody's gonna hurt when you smile
Everybody's gonna move when you urge
Nobody's seen your secret lifestyle and skills
Everybody's seen your style

You're the one that touch my heart, my life
You're the one that change my mind and my life
You're the one that depict a fairy tale
You're the one, nobody else

You'd drive me crazy when I'm alone
You had drive me crazy when I'm with you
I'm your death servants watching you forever
I'm always your blind servants

If Size and height doesn't matter for you
If wealth and assets doesn't matter for you
Come to me, I'll give everything for you
Come to me. I'll suck my heart

But promise me
YOU'LL NEVER REGRET
Bur Remember
I'LL NEVER REGRET

O'  Come to me
I'LL NEVER LEAVE YOU
O' Come to me

I'LL EVER LOVE YOU

 10/8/2010
Viewing all 321 articles
Browse latest View live