Quantcast
Channel: Putchhuak
Viewing all 321 articles
Browse latest View live

243/2017 A pawi lo ti suh; A pawi hnuah engtin nge i tih ang?

$
0
0
A CHHELAI SIAMTHATU
Bible : Genesis 12.2; Isaia 58.12; Isaia 61.1-3, 
Nehemia 2.17-18, Matthaia 5.13-14, Luka 4.18

Nehemia 2:17Chutichuan an hnênah, “kan chan a chhiatzia hi in hmu a, Jerusalem a ram tih te, a kawngkhâr te a kang tihte pawh in hria a: hawh u, sawichhiat kan nih tawh loh  nân Jerusalem kulh chu i din leh ang u,” ka ti a. Tin, ka Pathian mi duhsak thute ka hrilh a, ka hnêna lal thu sawite pawh. Tin,  anni chuan, “I tho vang u khai; i din teh tak ang u,” an ti a. Chutichuan chu hna \ha thawk tûr chuan an kut an tichak a.

Matthaia 5.13“Khawvel eng in ni e. Tlang chhipa khaw awm chu thuhruk theih a ni lo.  Miin Khawnvar halin hrai hnuaiah an dah ngai lo, a dahnaah an dah zawk thin;  tichuan in chhunga mi zawng zawng a en thin.

Siam\hatu dinhmun :
Ram leh khawtlang, kohhran leh chhungkua, mimal leh pawlah hian siam \hat hna thawk turin Pathianin min tir a. Siam\hatu chuan mi dangte tan hna thawkin malsawmna a ni ngei ngei thin a ni. Siam\hatu chuan mi pawisawi te, mi rilrem loh zawng anga chet te a ngaih chang pawhin a pawisa lo a. A tuartu tur lam aiin a \hatna tur ngaihtuahin hma a la fo \hin a ni.


A chhelai hriat loh chuan a siam \hat ngawt theih lova. A chhelai hriat hnuah siam\hatu chuan a siam \hat dan ngaihtuah chungin hma a la \hin a ni. A siam \ha thiam lo a nih pawhin a thiam a pun a, man chawi a ngaih pawhin a man a pe hreh \hin lo a ni. Chu chuan kawng \ha leh dik, tlo leh rintlakah a dintir thei a ni.
Khawtlang leh sakhua nun tlachhe siam\hatute hian an nunpui ngei, an chenpui, an mita an hmuh ngei hi an en liam ve mai mai ngai lo a. A \ha alawm an ti ngawt hek lo. An hre lo der ngai lova, mut mawh hnar mawha neiin hma an la \hin a. Anmahni nunna ngei, an  chhungkaw ei leh bar ngeiin a tuar dawn tih pawh an hre lawk vek a, mahse ke an penchhuak tho a ni. A chhan chu a chhia, siam \hat ngai a ni tih an hre tlat alawm. 

Social Reformer  hrang hrang te nun hi kan chikin kan zir ngai em? An tuar a, thih an ngam tlat a nih chu. Kristiante tan phei chuan kan chakna Isua a nih avangin hlauh tur a awm lo a. Pathian duhzawng a nih tlat avang leh Lal Isua lo kal chhan pawh lei leh van inkar chhe tawh siam \hat turin a ni.

Khawvel huap emaw, kan ram leh khawtlang tan kan theihnain a phak lo a nih pawhin chhungkua kan nei a, kan chhungkaw nun tlachhe mek tungding a, siam \ha tur pawh hian ke kan pen thei asin. Isuan khawtlang rawngbawlna a thawh dawn khan hnehchhiah te, fahrahte, hnuaichhiahte tana tirh a nih thu a sawi kha.

Chhungkua, khawtlang, ram dinhmun :
Han thlir ila siam that tur hlir a ni. Siam \hat theih loh erawh a awm lo. Kum tin camping kan nei fo a, Corruption hluarna, human right violation (Mihring dikna palzutna) lamah kan la sang em em a. Tualthah leh corruption lamah kan fihlim lo chu a nih hi. Ngawi renga ngaihthah mai chuan a punlun zel dawn a. Keini kohhran \halaite hi kan chet loh chuan tunge che ta ang le? Kan ngawih renga khawvar kan nghah mai chuan hremna kan tawk ang a, kan ram, kan kohhran, kan chhungkua hi a tluchhe zel ang. Chu chu thlir mai mai turin Pathianin min ko lo asin.

Chhungkua:Kum 2015 khan State Social Welfare Advisory Board chuan nupa harsatna tawk a zir chiang a. Nupa inthen 44% zet chu Zu vang a ni a. 17% zet chu nupa; nulat tlangvalnaa rinawm loh vang a ni. 19% zet chu retheihna avanga inthen a ni. (Hmangaih berte nena bahrah laih peih rei leh si lo hi an va tam dawn em!) Zu a lo zalen ta, chhungkaw eng zat tak nghawng ang maw? Zu leh ruihhlo hian min nghawng lo mahse kan khawtlang, kan \halaipui te, kan kohhran chu a nghawng a ni lawm ni?

Khawtlang:Zu leh ruihhlo kan do ngam ta lo a, kan \ha en ta ngawt zel a nih hi. Insawithiam chawpin kan Mission field alawm kan ti ngawt a, mission hna kan thawk peih chuang si lo chu a nih hi. Mission field-ah chuan awmze neiin rawng an bawl \hin asin. Mit i nei a, rilru i hmang thei a, kan chhiatna leh siam \hat kan ngaihna i hria a, chuti chung chuan “A pawi lo” i ti maw? “A pawi lo ti suh, a pawi hnuah engtin nge i tih tak ang?”

Ram:Kan ngaihhlut zawng leh kan inelna hi a dik ta lo. Chiahpuam, khehpuam, Zu zawrh hausakna, Contract leh supply-a inchhek arbawm ta an tam a. Sum lakluhna mumal hre si lova hausa ta thur thur hi an va tam tak em! Chhiah pe duh lo an pung a, pawisak nei lo kohhran mi an pung ta zel hi hma kan la thei lo a nih pawhin i hnualsuat ngam ang u. Kan thusawi, kan thuziak, kan update-ah te hian siam\hatna lam hawi engzat nge kan phuhchhuah tawh a. Entirna atan keimahni ngei ke kan pen hmasak a awm tawh em? Kan chetzia hmangin engtin nge siam\hatna tur kawng kan lantir tawh? Mite kuta kan dahchhung chuan kan siam \ha lo ang, \anrual a ngai asin.

Kalphung dik aiin rilru dik :
Kan sorkar kalphung leh ruahmanna (system) \ha pui pui a lo chhuak tawh a. Zawm tak a ruangin kan Divert emaw, kan siam rem mai zel hi a nih dan tur a ni lo. Ziakin eng anga kalphung \ha pawh duang ila,  kan rilru lam a lo corrupt a, a lo dik loh chuan system \ha hian awmzia a nei thui lo hle.

Kohhran kalphung fel tak tak pawh duan a ni alawm. Zu zuar zilh tur, thunun tur, lawmpuina pek tur, chhawmdawl tur dan mumal tak kan nei fir fer a. Mahse, rilru dik tak nena kan tih loh chuan a thawk thei lo fo a nih hi. Tu kohhran hi nge Bank Loan la a, Bank Scheme lo anga Selh Help Group (SHG) chanai chhuha puk \hin ang le? Mi retheite leh SHG tana Loan hmangte hian biak in te hi kan lo sa ta mai mai a. Thlarau thianghlim chu a \i ngawt ang. Budget leh planning felfai tak pawhin hlen chhuak \hin mah ila, rilru dik hi a ni pawimawh ni.

Central Sorkar kaihhruaina hnuaiah scheme fel tak tak, system \ha tak tak kan nei a. Mahse rilru dik lo hi chuan a hmang dik thei chuang lo. Mid Day Meal, MGNREGS, Scholarship hi a nihphung belchiang teh u. State sorkar hmalakna pawimawh tak NLUP \hatzia te, MIP \hatzia te, BAFFACOS te hi in ngaihtuah ngai em? Ziakin fel tak takin kaihhruaina kan hmu a lawm. |ha tak a ni nghe nghe. Tu nge a nih dan tur anga siam \hat hna thawk ang le? Mipuite hian kan zar dik lo a ni lo maw?

MLA pawh kan inthlang leh ang a, Polcicy hrang hrang hmangin; an manifesto an lo zuar leh ang. A \ha leh lutuk dawn a, an kaihhruaina leh kenkawh chu \ha ta thut pawh nise. Kan rilru a dik loh chuan mak ta em em duai khawpa tam pawisa pawh hi min pe mahsela eng mah kan nihpui tak tak chuang lo ang. 


Minister, MLA, Officer leh a thei zawkte zarah hian thil dik lo hi kan lo ti \euh lo ang maw ka ti \hin. Eng pawh chu nise, kan lo tihtawh chu theihnghilhin kan theih ang tawkin ke i pen ang u. Keimahni tawkah dik ve tlat ila, rilru dik tak put tlat chuan kan hlim mai. Kan huaisen mai, kan lo hausa ta lua lo a nih pawhin Isua avangin kan lawm tho ang.

Penchhuak rawh :
Pathian thu chuan tho a eng turin min hrilh a. Kan eng chu hrai hnuaiah emaw, mahni khumlai zawlah emaw chhit chi a ni lo. |hu chunga eng turin min ti lo a. Tho turin, penchhuak turin min duh a ni.  Chutianga kan en phawt chuan mi ten thlarau mi min ti mai ang. Mi pawisawi lo ngawt hi mi \ha an ni lo a nia, Thlarau mi kan tih chuan sual a hua a, sual a ngai zam mai mai ngai lo asin. Mi te tana enna pechhuak tur chuan kan thawh, kan penchhuah, kan insenso, kan tawrh ngam hi a ngai a ni. Chutiang mite chu mi dangte tan malsawmna an ni ngei ngei \hin.

Penchhuak ta ila engtin nge kan thawh ang a, engtin nge kan siam \hat ang tih hi zawhna pawimawh tak a ni. A tlangpui chauh tarlangin kan tih ve tur chu hei hi a ni dawn lawm ni?
(1) Sual leh dik lo dodalna hmangin
(2) Pathian thu leh Kristian kan nih angin
(3) Mahni ngei thawkchhuakin 
(4) Mahni ngei tuar ngam turin
(5) Pathian avanga chan ngam turin


Lal Isua ang turin :
Isua hi mi nunnem zai dam tak a ni a. Mahse a zaidam reng bik lo. Pharisai a dim lohzia leh a chetdan pa tak hi kan theihnghilh fo mai. Tun hunah hian Isua hi lo kal ta se, a mawl kan ti ngawt ang. Kan ei lo bawih bawih khawpin ka ring \hin. Mahse, Isua khan sual a hua a, dik lo siam \hat a tum tlat a ni.

Siam\hatna bulpui ber chu Isua a ni. Sual bawiha tang tawh chhanchhuahna hna thawk a ni. Lal Isua dinhmun kha “Thuhnuai rawlhte hnena chanchin tha hril puang turin  Lalpan hriak mi thih a ni” tih Isaian a sawi lawk a. Isuan mipui hmaa rawng a bawla a sawi hmasak ber pawh a ni “Ani chuan salte hnena chhuahna thu leh, Mitdelte hnena mitvar neih lehna thu sawi tur te, Tihduhdah tuarte chhuahtirna tur te, Lalpa lungawi kum thu sawi tur tein, mi tir a ni (Luka 4.18-19)” Sual Setana leh a hna thawh  lak a\anga chhanchhuak tura lo kal hi Isua a ni. Rilru dik ngawt a tawk lo a, sual leh a hna thawh do turin kan penchhuak tur a ni.

Ani tak asin :    Ruahmanna leh kalphung \ha ngawt a ni lo a, rilru dik ngawt a ni lo. Lal Isua anga rawng bawla a chhe lai kan siam \hat hi a ngai a ni. Kan ram, kan khawtlang, kan kohhran kan hmu veka, siam \hat a ngaihna pawh kan hre veka inhrilh kilh kelh a ngai lo. Nehemia khan“Kan chan a chhiatzia hi in hmu a, Jerusalem a ram tih te, a kawngkhâr te a kang tihte pawh in hria a: hawh u, sawichhiat kan nih tawh loh nân Jerusalem kulh chu i din leh ang u,” ka ti a. Tin,  anni chuan, “I tho vang u khai; i din teh tak ang u,” an ti a. Chutichuan chu hna \ha thawk tûr chuan an kut an tichak a. Nehemia thupuan zawmin an ni chuan an kut tichakin “I tho vang u khai; i din teh tak ang u” an ti mai asin. Chutiang tur chuan “Ani tak, i penchhuak ve ang u” i tithei ang em le?







244/2017 TKP Day Sermon

$
0
0
HREHAWM MI TUARPUI RAWH   (II TIM 2.3) 

1 Petera 4:13Krista tuarnaahte tuarpuitute in nihzia ang zelin lawm zawk rawh u; chutichuan a ropuina a lo lan hunah chuan nangni pawh hlim takin in lawm thei ang.

Marka 8:34Tin, mipuiho chu a zirtirte nen a ko va, an hnenah, “Tu pawhin mi zui a duh chuan, mahni hrehawm pawisa lovin, a kraws puin mi zui rawh se. 

I Korinth 9:7Sipai tu nge mahni inchawma ral kap ngai ni?

THUHMAHRUAI :
Sermon \ha tak sawi tur chuan nun pumpui hi inbuatsaihna a ni an tia, inserh hranna hun pawh nei hlei thei lo kha ka kovah a tla miau si a. Tawngtaina nen min ngaihthlaksak turin ka ngen che u  ani. John Wesley-a chuan “Thuhriltu chhiar peih lo mi chu thunun hial tur a ni” tiin a sawi a. Thla khata lehkhabu pakhat pawh chhiar zo hlei thei lo tan chuan tling lo ka inti hle a. Vanglaini chanchinbu chauh la tan chuan chanchin thar chhiar tam te hi ava harsa tak em ka ti thin. 

Thupui mi hip lo tak leh peihawm lo zet mai sawi a ngai a, “Hrehawm mi tuarpui rawh” tih chu ngaihthlak a phurawm loh khawp ang a. A sawitu hian ka nunpui tlemin, Isua Krista hi hrehawm ka tuarpui tlem hle tih ka hria a. A hupphurhawm hle  a ni. Mahse vanneihna deuh ka neih chu ka hmel hi hrehawm tuar chak hmel tak a lo ni a. Hrehawm tuarchhuak zo hlim hlawt hmel te pawh ka puin ka hria a, chu erawh inchhuanna tur pakhat mah a awm lo a ni.

ISUA KRISTA SIPAI |HA TAK CHU ENG MI NGE?:
William Barclay chuan khatih laia Rome Sipai ten beihpui Campaign an thlak hunlai ang khan Timothea hnenah pawh a hrilh a. Hrehawm tuar tur ngawt ni lovin Sipa \ha tak angin hrehawm mi tuarpui rawh a tikher a ni. Sipai dinhmun kawng thumin a sawi a. chungte chu

1. Soldier's Service must be concentrated Service - kan rawngbawlnaah rilru zawng zawngin, thil dang ngaihtuah lovin kan thawk tur a ni.

2. Soldier Conditioned is to Obedience - Krista thupek chu thuawih takin, ihe lovin zawm mai tur.

3.Soldier Service is to Sacrifice - Inpumpekna leh rawngbawlnaa inhlan vek hi a ngai a ni.

4.Soldier Service is to Loyalty - hetih hunlaia Rome Sipai nih zahawmzia leh a dinhmun \hatzia kan hre tur a ni a. Rome mi nih a ngai a, Zahawm tak, nunna chan pawh ngam an ni thin.

Heng bakah hian Sipai tha dinhmun chu ;
1.Thutiam an nei a, Saman an khai thina. "Ka nu leh pa pawh nise a \ul chuan ka kap ang" tiin
2.Thupek \ha taka zawm hi an tih tur a ni a. An zawm loh chuan hremna an hmu nghal \hin
3.Thununna hnuaiah zalen takin an awm a, Training an zo ngei ngei bawk Dan hnuaiah an tih tur leh tih loh tur an hre thin
4.Mutthluk a rem lo, Inralrin a ngai Hmelma laka inveng turin inring renga awmin, ralthuam an hmang thiam \hin
5.Mite tana malsawmna an ni \hin. (Sipaia thlangtu leh latu duhdan angin thlamuanna an ni).
6.Chhuanlam awm lova Hrisel tha tak nih a ngai, zawh kawna ang maia vuai cha, awm ngiai ngiai chu medical pension an la thuai \hin a ni.
7.Lawmman/hlawh an nei \hin. Pawisa chauh ni lo inpekna neih tel a ngai fo a. tun damchhung atan chauh lo, fate tan pawh.
8.A tawp thlen a ngai Hun bi tuk thlen a ngai. Kristiante chu thih thlenga rinawm tur kan ni.
9.Kal dan inang an nei \hin. Uniform, kalphung leh a dangte. Kristian maltlat tlat a him lo.
10.Rank an nei \hin a, tihtur an thliar fel thlap \hin.


MAHNI HREHAWM PAWISA LOVIN :
Mahni hrehawm pawisa lovin Kraws puchunga Isua zui tur kan ni: Kraws put hi a nuam lo a.  Pathian thu Marka 8:34Tin, mipuiho chu a zirtirte nen a ko va, an hnenah, “Tu pawhin mi zui a duh      chuan, mahni hrehawm pawisa lovin, a kraws puin mi zui rawh se. 

Kraws (chi thum te crux (T), cross (X), imissa (+) zingah) Imissa Kraws a lo thlan chhan hi kan ngaihtuah ngai em le? Tlawm tak chunga khawvel hneh hi a ropuina a ni. Pathian chakna hmangin a hneh thei ngei alawm, mahse mihringte tana entawn turin lei hrehawmna, lungngaihna chu tlawmna hmangin a hneh ta a nih hi. Hre reng chungin Kraws thihna kha a thlang tlat nia. Ka pa a theih chuan he no hian min pel lul rawh se ti mahsela chhandam kan nih nan a tuar tho.

Mi mal tin hian hrehawmna kan nei vek a. Kan hrehawm tawrh theihna pawh a inang lo a, hrehawm tuar chak hmel fu fu an awm a, tuar zuau hmel pawh an pu fo \hin. 

Kan dinhmun en ila:1. Lungngaihna kan nei vek a, Retheihna rualawhna, nupa nun harsatna hrehawmna kan nei vek a. Nulat tlangval etc kan nei veka, kan hmachhawn dan erawh a inang lo fo \hin. 
2. Piangthar leh Piangthar lo pawhin Mahni hrehawm \heuh kan tawrh chu kan Common problems a ni. Isua vang pawh a ni lo. Khawvela kan chen dan nihphung a ni.
3. Mahnia awm ngai thei lo, |hian sual kawpa ai chuan mahnia khawhar taka awm te hi hrehawm deuh a ni. Zak chung chunga tih ngai tlat thin, pumpelh theih reng te hi a hrehawm asin

Mahni chauh in en loh tur:
Mahni chauh kan inenchuan a hrehawm zual em em a. Mahni inkhawngaihna kan ngah phei chuan kan inngaihtuah lungpuama kan mittui a far fo \hin. Mahse keini Kristiante chuan Mahni inenlova Isua kan entlat avangin kan hrehawmna hi kan pawisa lo \hin a ni.

Mi pawhin hrehawm an tuarchhuah chuan ka tuarchhuak thei ang tih rilru kan putchuan zangkhai takin kan tuarchhuak thei nge nge \hin.

Nuamsa tak tura kan rin, kan rin ang a lo nih loh hian a hrehawm zual a, tawrh a har fo \hin mai. Hre lawksa a tawrh hi chu a tur ve rengah a ngaih theih a. Rinlawk a awlfo \hin.
Chuvangin“Krista Kraws vanga kan tuar ngama, Krista vangan chan ngam, Krista vanga kan retheih ngam a ngai a ni” tih hi a la \ha zel a ni.

HREHAWM TUAR A PHAL:
Keini Kristiante chuan kan lawmman tur hrerengin Isua leh a kraws kan en tlat tur a ni. Hrehawmna pawh hmachhawn turin kan inbuatsaih a ngai a ni. 

Joba, a mi fel meuh pawh kha a tuar a phal khawp mai. Beidawnna ruam thuk taka a luh lai pawh khan Joba khan “Ka tlantu chu a nung tih ka hria” a tih phah asin. 

A fapa Isua Krista meuh pawh thi khawp hiala a tuar a phal avangin  Krawsah hrehawm tawp khawk, Zahthlak tawp khawk, mualpho na vawrtawpin a tuar asin. Sial chaih taka an chaih chauh hnu-ah an khengbeta, la hrefiah lo zirtirten an Pathian an khengbet tura an ngaih hunlaite ngaihtuah chuan a nuam dawn lo khawp mai. “ Hrehawm tam tak tuar chungin kan lut tur a ni reng a ni. Tirh 14.22” tiin kan infuih sauh sauh thin a ni. 

HREHAWM TUAR HLAWKNA LEH HREHAWM TUAR TURA INBUATSAIH : Isua Krista Sipai rinawm leh tha tak ni tur chuan hengte hi a pawimawh hle mai.

Hrehawm tuar hi malsawmna inthukru a ni an tih teh tlat chu: Hrehawm tuar chhuak lo nuam taka awm an awm lo. An awm a nih pawhin a ziding lo zawk a ni fo. Isua Krista avanga hrehawm lo tuar tawh, a sur a sa hnuaia mittui nena min lo hruai tawhtute, Tap chunga kraws kawng, Isua tana hrehawm lo tuar tawhte chu vawiin thlengin chawimawi an ni asin. An fate leh an thlahte thlengin malsawmna an dawng a ni lawm ni? 

Rokunga khan “Mizo kan ni kan hmel a \ha” tiin a phuah a, mahse kan hnarchaiaiek tak tak hi a Mizo hnam angin a hmel \hat ngawt theih loh. Mizo hnam anga kan hmel\hatna chu kan tuarna vang a ni. Japanese emaw an ti a, a hnu deuhah Chinese emaw an ti leh a. Mi dangte tana tlawmngaih a chhuah avang khan Mizo a nihzia an hriat phah zawk a ni. Kan hmel\hatna chu kan mizia, Krista avanga mi dangte tana malsawmna kan lo nih \hin vang kha a ni zawk tiin a sawi a.

Hrehawm tuar hi fiahna zuk ni tlat pek a. Fiahna, Exam, Test, Interview paltlang lo chu an tling thei lo, an qualified thei lo. Isua avanga hrehawm tuar lo chu Rinnaah puitling an ni thei lo. Fiahna paltang lo chu an da hma ngawt asin. Piangthar dik tak a nih theih dawn em ni? Hrehawm hi tuar lo ta se, thlemna an hmachhawn tam tawh asin.

Hrehawm tuar hi hlawhtlinna a ni. Sipai rawngrut, Sipai training zo lo chuan sipai thutiam an chham thei lo. An zawh hunah hlawh an la chauh \hin. Pension thlenga sipai \ang lo chuan Pension hlawh an la ngai lo. Hun tiam chhunga tuar chhuak lo chuan hlawhtlinna lawmman an la ngai lo a ni.
7.4Hrehawm tuar hi chhelna a ni. Natna, lungngaihna, thihna, manganna leh hahthlak kan tihzawng a in ang lo ang bawkin, hrehawm tuar kan chhelna hi a inang lo khawp mai. Kan rilru, kan Psychology pawh hi a pawimawh tel asin.  Kan chhel ta lo lutukte hi a manganthlak \hin

Motor chuan chu a hrehawm ka rui zel a, kan tih lai hian A thlawna a nih  chhung chuan khi sung chunga chuang ni leng thei te an awm a. A hrehawm a nih pawhin a \ulna avanga chhel taka chuan mai kha a tawk.

Online pah khawvar ar khuang hre deuh reng, Computer hmaa tlaivar awlsam zet hi khawhar inah chuan sawhchiar ei hman chiah chiaha haw tum tlat te kan ni a. Bench anih tak avanga mawngkham tura inngai tlat ho hi chu an zuau \hin. 

Hnatlang emaw Iptepui ah vela zawi nghal ta ngawih ngawih te, Hnatlang a nih avanga TANAKHA zawng nghal ta chuk, sutkianna tur ngaihtuah nghal chung chung mai kan tam hle mai. Hnatlang koh avanga hahthlak dawn ta riauva hria,   Sa phut deuh tlat, nuam taka hmachhawn tum hi kan va tam ta ve. Mahnia feh dawna chaw\hing bar khat pawh fun tum lo kha in han no thar leh vela ti ru. Krista avanga hrehawmna hi chhel taka hmachhawn tur a ni asin. Chhel taka hrehawm tuar chhuak \hin te hian lawmman an la \hin asin.  Chu chu Pathian thutiam pawh a ni. Leiah pawh a dik hle a ni.

HREHAWM TUAR CHU HAHDAMNA A NI:
Hrehawmna te, Buaina te hi hel duk duk chi a ni lo. Hrehawm tuar lo tura mahni chauh inngaihtuah chuan kan hahdam thei lo. Patlingin thosi kara hrehawm tam tak a tuar chuan a fate tan hahdamna a ni a. A ma tan ei khawp a chhek khawla a hahdam asin.
Isua Kraws vanga hrehawm tuartute chuan vanah hahdamna an hmu dawn asin. 
“Hlimna Zion ka thlen ve hun chuan
Lal hmelin lawmna min pe ang
Hrehawmna Kraws ka hahdamna
Muangtea hahdamna Zion a ni si”
Leiah chuan hrehawm tuar hi hreh hle \hin mah ila, Kraws avanga kan hrehawmna zawng zawng hi kan hahdamna tur a ni. 

HREHAWM TUARCHHUAKTE LAWMMAN :
Hrehawm tuar nasa tak tuar chungin Vanram kan lut ang a leh a tawp thlenga tuarchhuakte chuan lawmman chhe thei lo an chang ang. Fakna hla siamtu chuan “ Ka hrehawm lai ber pawh ngaihnawm a la ni ang..” tiin a sawi a.

Lawmman kan lak hunah chuan kan hrehawmna lai ber pawh hi ngaihnawm leh hlimna min petu a ni ang. Kan sawi tur ber tur leh sawi nuam kan tih lai ber chu Kraws vanga hrehawm kan tuar hi a ni. 

Ka hming avanga tuisik no khat sengtu chuan an chan tawp lo vang titu kha kan Pathian a nih avangin, A hming avanga hrehawmna tlem te kan lo tawrh ve hi, kan rethiehna, kan lungngaih hrehawmna, kan channa, kan hahna te hi tehkhin tham ni lo mahsela a thlawn tawp lovang a. Kan lallkukhum timawitu an la ni dawn a ni. 

KHB 408. Lalber sipai kan ni. Rev PD Sena chuan he hla phuahtu hi D.W Whitthle niin a sawi a. KHB ah chuan El Nathan a in ti a. He hla hi ngun taka kan en chuan Sipaia inpek a\angin tuarna, hnehna, lawmna kan tawh zawng zawng avangin chawimawina kan la hlawh ni thlengin a puangchhuak zak a. Bible chang a dahte nen lam a inmil em avangin tui takin sak kan tum dawn nia.


Kum 2017 July ni 30-a ka sermon ka han dah tha mai mai a ni e. Lo hlawkpui kan awm mial takin




245/2017 KRISMAS MIDANG PEK CHHUSAH HUN A NI

$
0
0
*CHRISTMAS: A TIME TO GIVE*

Sawmna anga sharing sawi awm chhun ka ni a. Minute5 chauh chuan thinlunga awm pawh ka puang zo hman lo. Hetah hian kan belhchhah leh hlek teh ang.

Zanin (ni 15 Dec 2017) hian TKP Memberpui zawng zawngte kum 2018 Isua krista piancham chibai ka buk duh che u a ni, ka ti kual duah dawn lo. 2018 Krismas chibai ule ka ti mai dawn a ni. Krismas chibai ule.


(Johana 1.1) A tirin thu a awm, thu chu Pathian a ni. (Johana 4.16) Pathian chuan khawvel a hmangaih em em a, a fapa mal neih chhun a pe a. Amah avanga mihringte kan dam theih nan ui chung chungin a pe a ni.

Tunlai khawvel thiamna leh rinna hmangin Isua a lo piang tih hi chu ka va awih lo tak e aw.

Engtin nge inhual tawh chu Thlarau thianghlim fa a pai theih? Josefa nen khan a rukin an lo inkherawlite a ni zawk lawng maw? Doctor thiam awm lohna hmunah engtin nge a pian theih ang? Lo piang pawh nise, Kg engzat nge a nih ang? A inhliam ang em? Diaper tel lovin engtin nge a enkawl thiam ang le?

Pathian fapa mal neih chhun meuh peka kan awm ni hi Krismas ni chu a ni. Chuvangin Krismas chu mi dangte tana thilpek pek hun a ni an ti țhin.

Ka naupan laiin mahni inhai vurin kawrmawi te ka nei a, ka lawm hle țhin. Ka puitlin hnuah kawrmawiin hlimna min pe ngai tawh lo.


Mi dangte tana thilpek pek leh thil țha tih chuan hlimna min pe țhin a. Hlim reng theih a nih loh chhan chu hepa hi, he thinlung hi lansarh tumin a lo dak leh țhin alawm le.

Sharing a ni bawk a. Kan sawi teh ang. (Chapona lam ni lo se)Țhiante nen,  207 motor khata buhfai bag kan  sem lai te, ȚKP Carol a kan țanpui laite, mi kawngkhara pawisa kan dah țum te, charity concert hritlang vek khawpa kan buaipui nasat țhin zia te ka ngaihtuah a.

 Carnival te siamin sum kan tuak a. Officer te ațulna hrilhin pawisa ka lo tuakpui țhin a. Țhiante zarah nikum te khan cheng singli chuang kan sem a, țap zawih zawiha min dawng pawh an awm țhin. ka pocket money khawlte hian naupang kawrmawi chu a lei tawh ngei a. Bazarah naupang thil ngen ngawih ngawih, nu leh pa ten a leina tur pawisa an neih loh avangin an fate an chum dak awrh awrh țhin a. Naupang țap ri nge ring anga an nute thinlung rum ri ka ti țhin. Chutiang hmuh fuha țanpui tumin Bazar pawh ka fang ve tawh a. Addict Center leh home te pawh ka theih ang tawkin ka țanpui ve țhin. Ka theihna erawh in lakah chuan a nep hle ang tih ka ring a. Ropui lo mahse ka theih tawk a nia ka chhuang ve em em țhin.

 Mahse mahni mawina tihlan ve zel ka lo tum avang hian a kim lo a ni. Thinlung lam pek tel hi a lo ngai a ni.


 Tunge hla zir a, rem zeta thinlung pawh hlan leh si lo. Tunge biak in cheia kohhran mawina atana thawk zeta Pathian hliah leh si. Zaninah hian Isua thinlung pe si lo a, mahni hlimna tur atan ngawta intuam hlawm? TKP Prog a nih avanga nuihna zawnga item tihhlawhtling che u? Mahni tan pawha zaiho peih lo, mahni zai ri pawh hre lo hian engtin nge kan zai tui theih ang? Mahni inhaivur leh lo lan mawi zel kan tum avang hian khawp kham kan hmu ngai ta lo.


Mahni indah țhaa mi dangte tana malsawmna nih hi ava pawimawh em!

Zaninah hian kan xmas hla kan sa ngawt a ni lo a, mi dangte tan kan zai zel dawn a ni. Items keimahni mawina atan ngawt kan hlen dawn lo a. Mi dangte hlim nan kan hlan dawn a ni.

Kan thinlung hi mi dangte ngaihsakna atana kan pek a, mi dangte kan dah hmasak phawt chuan hlimna hi alo thleng mai nia. Mahni inchawimawi a ngai lo, chawimawina chu a awm ve chawpchilh mai țhin.

Vawiin chu KS ka kawm a, a hmel țha hrep lehnghal nia! Kum hnih thum liam ta khan Khawpui hrang hrangah a tei kual țhin a. A chhung ten krismas chu kan hmang ho leh anga, i duh leh i rawl bo leh dawn nia tiin thingtlangah an chah haw a. An phak ang tawk, thinlung taka changel hnah kila ruai țheh a, thinlung taka an neih chhun thilpek pek an duh a ni. Chu chu a nun thlak thlengtu a ni. Rawl boa hir ha leh reng reng a tum ta lo. Eichawp zuarin krismas dawnah chuan mite tan a lo par ve thei ta a ni. A hlep leh hlawkna, channa ka hria a, masi thilpek pek loh chi a ni lo. Kutsuihin ka țawngțai saka kan hlim a, kan lawm hle. Țhiante puihna zarah thinlung lawm thilpek pawisa tlemte chu kan pe ve leh thei ta a ni. Lalpa chu fakin awm rawh se.

Isua avanga thiam kan chan theih nan ui leh hreh tak chungin pekin kan awm a, kan tan a lo piang mai a ni. Mi tan harsa deuh mahse i hun, i nun, i neih hlan la krismas nuam tak i hmang thei dawn a lo ni zawk


246/2017 The Life of Aged (Suangtuahna)

$
0
0
KA DAM REI MAH MAH TAWH A NI TI RAW?

Photo Credit : The-Vid
Krismas dawnah hi chuan Ka pa thlan hi kan chei ve ziah a, kan tifai a, kan \awng\ai \hin. Kum sawm dawn a vei meuh chuan lungngaihna lam aiin lawmna lam a hawi zawk mah mah tawh \hin a. Lunglen a kiam \an tawh a, lunglen leh kha kan duh zawk \hin a ni. Kan khaw thlanmual hi zau tak, ngaw deuh ruih mai a ni a, a vawh \hin avangin nilum ai tur pawhin  zawn chawp ngai a ni fo. Naupang nen hi chuan kan bengchheng chel chul \hin a. Chuti chung pawh chuan thawm hi a ring mawh khawp mai a. Thlanmuala kal e ti lo chuan hlimna lam kan hawi tawh zawk \hin.


Thingtlangah chuan Krismas hma ni hnih thum vel hi chu thlanchei hunah kan hmang \hin a. Krismas inbuatsaihna atana pawimawh tak pakhat a ni. Naupang vannei, lusunna la tem chhin ve lo tan pawha lusun chakawm khawpin kan ngai thutak fo \hin. Naupang kawlhrawng tan pawh pan loh chi a ni lo.

Ei leh in lam kan ei zawha kan \hutkhaw muan lai tak chuan a thli beng zawng hian \ap insum ngik thawm ka hria a. Ka ngaihtuahna ata ka harh chhuak zawk a, chu ri lo chhuahna lam pan chuan ka phei ta nghal a. Biak pawh tum, ngam chiah si lo a, ka awm lai chuan “Mampui, ka dam rei mah mah tawh a ni ti raw?” tih \ah hla chham ri chu ka hre nghal a. Chu pitar mai mai chu damrei duhin kan awm a nia, thihchak ang maia a \ah reuh chu le tiin ka ngaihtuah hman a. Aw ka han then hnu chuan, “Thlan chu i va tifai tawh ve!” tiin ka be nghal luam a. Insiam \ha mawlh mawlh chungin “Tihfai mai loh chu tih theih kan nei si lo a, thlan kal zawng a tawp em mai” tiin min chhang a. Anmahnia beiseina a tawp em tak a ni.

A bulah nilum hnung puak tura \huthmun rem pah chuan ka kawm a, a \ah hla kha zawh chhuah tum ru tak chungin kan ti ti a. A nulat laiin thlan an chei ve \hin em tih zawtin bul ka \an a, an pa nena an intawn dan te leh a vanglai chanchin chu hlim takin min hrilh thei ta a ni. Kum sawm riat a chuang ve tawh a, dam leh hrisel takin kum khat chhungin he thlanmual hi vawi 20 chuang a lo tlawh \hin a ni. A rilrua helhkam leh kaptu a awm apiangin chhun lamah a tlawh \hin. 

A pasal a chan tawh a, a fanu a chan tawh bawk a, a fapa lehzel pawhin mual a liamsan  avangin he hmun hi a thlamuanna leh innghahnate awmna hmun a ni. Thlanmualah thlahrang an hlau tih hi ani tan chuan thlanmual hi a vanram a ni zawk si a. A tan chuan he hmun hi ram reh ruih a ni ve lo a, a fate a biak pawh theihna tura Signal awmna hmun a ni zawk. A thlahlel em em \hin a. Haw nachang hre lo a, a bo an zawn hmuhna pawh a ni fo \hin.

Fanau maltluan chawia ngalfima dam tura duhsakna an hlan zozai kha a hlawhtling ta mah mah a, khawvel hi hrehawmna leh lungngaihna mai a lo chang zo ta si a. Pathian remruat danah hian vuina tur a hre ve lo a, Pathian remruat nghah hi rei a ti mai pawh a ni. Chakna avanga kum sawmriat pelh hi ‘thawhrimna leh lungngaihna mai’ chu ava ni chiang em! 

A \hatlaia a thawhchhuah, a thlamuanna inah khan a thla a muang thei tawh lo a, a thinlung a cheng thei hek lo. A monu, a tu leh fate lahin ‘Hmangaiha enkawl aiin hnawksakah’ an ngai tawh a. Hmangaih chu sawi loh ‘Ka nu, Ka pi’ tih pawh hlawhchhuak zo lovin an uitang vulh  mai mai a ni thei. Hming lova inkoh chu sawi loh, hming lo pawha inko duh loh te hlei hlei nena chawhlui kil hrehawm turzia te pawh min ngaihtuahtir a ni.

Zing a thawh hmatin bengchheng nih a hlawh a, a thawh tlaiin thatchhe nih a hlawhchhuak \awk a. A tu leh fate tan kumsul tam kawla ni chhuak chhiara thawk turin zing var\ian hmu \hin kha; a dam ta lo em ni? Ava tho tlai teh tlat ve tia ngaihsak pawh a hlawhchhuak ta lo. Upat hi lungngaihna hun a ni a, vanglai chhui kir tur te, \henrual leh ngaisaktu te nena inkawm hlim an mamawh tawh hle \hin. A rualpui dam pawh an tlem tawh hle a, chung a damchhun kawm tur pawha pan chu a harsat tawh hle a ni. Chutiang tura a lenin lengheh nih a hlawh a ni a, a len lohvin hnawksak niin, leng tura tur a hlawh \hin. 

Upat chuan taksa sil, kham \hem \hum a lo nei a, a mu reng thei lo fo. A mutin a hnawk a, a mut lovin mit a tikham thung. Mutna hmuna a awmin rel a hlawh chhuak a, \hutna hmuna a awmin hnawksak ‘|hu-ve-rengi’ a ni a. Hna a thawhin  timualphotu a ni a, a thawh lovin inthlahrunna tur khawpin an awm lawi si. A intihfaiin lerh chan a chang nawn fo a, a intihfai lohvin rimchhia nih a hlawhchhuak a. Hnawhchhuah dawnin a ro an duh lawi a, awmpui erawh an tha a na bawk si pawh a ni mai thei.

Khua a thimin a mangan a zual a, Pathian bak belh tur a nei lo. Zanlaiah a rukin Biak inah a kal fo a. Biak ina Mombati tawi chhum bung leh nawalh hum chunga a kal tur te, mombati alh teng teng hnuaia a \awng\ai tur hmel ka mitthla a. Ka hnuk a ti ulh pha lo, mahse a mizia tur leh thawm ring tak chhuah hlau a a \awng\ai mawlh mawlh tur hmel erawh ka ngaihtuah fo mai.  A chhungte leng turin a sawm ngam lo a, sawm lova an lenin a tu leh fate mit a kham \hin avangin an tlawhpawh a duh lo a. An leh loh hunchhung a rei zawk avangin leng lo reng mai se a duh zawk a, a len loh hian an len aiin an hlu zawk pawh a ni mai thei. Ngaihsaktu tura a vua leh vang hian ngaihsak se a duh a, ngaihsakna hun an neih tlem zawk avangin ngaihsak lo law law se a hlim zawk lawi. 

Sawi tur tam tak a nei a, a sawi chuan a mualpho tel tih a inhria a, a sawi duh zawng zawng pawh a sawi duh lo.  Ka ngaihruatna mai mai a ni zawk. Heng zawng zawng ngaihtuah chung hian a hmangaih thlan chunga “Mampui, ka dam rei mah mah tawh a ni ti raw?” a tih hi ka hrethiam ta hle. 

Tuna ka chhungte ka enkawl dan ang chiah hian nakinah min la enkawl ve dawn a ni tih ngaihtuah chungin |hianpa David-a thlalak hi ka thlir reng a, zeldin thu ka ziak ta mai mai a ni.

247/2017 Zing thla zarin ka thlawk ang

$
0
0
THLAWK  CHHO  ANG (I’LL FLY AWAY) - Albert. E Brumley
(Tunlai ka ngaihthlak zin ber te zing a mi hla hi tonic Solfa behchhanin kan letling ve chawm teh ang. Khawvel buaina leh lungngaihna hi engtikah emaw ka la chhuahsan ang. A link chu ka dah lo mai ang a, youtube leh google lamah 'I'll Fly Away' tiin lo search ve la, chhan neih ngai lovin i duh ve ka ring em em a ni - Zofa H Chhangte)


THLAWK CHHO ANG (Mizo) :
Hringnun ral hunah zingthla zarin
Ka (thlawk chho ang) thlawk chho ang (thla zarin)
Van kawtthlera Lal awiza turin
Ka (thlawk chho ang) thlawk chho ang (thla zarin)

Rauthla chhuahsan he taksa ngei chu
Ka (hmu ngei ang) thlawk chhovin  (kalsan ang)
Hreng ata chhuak hlim sirva iangin
Ka (thla zarin) thlawk chho ang (hlim takin)

Lungngaih mangan kalsan tawh turin
Ka (thla zarin) thlawk chho ang (hlim takin)
Hlim tawp ngai tawh lohna ramah chuan
Ka (thla zarin) thlawk chho ang (hlim takin)

REFRAIN:
Ka (thla zarin) thlawk chho ang, ropuiin
Ka (thlawk chho ang) thlawk chho ang (zingthla zarin)
Nun tawp hunah  ‘Halelui’ kan sa ang
Kan (sa rual ang) thlen hunin

I'll Fly Away

Some bright morning when this life is over
I'll fly away
To that home on God's celestial shore
I'll fly away
I'll fly away, oh glory
I'll fly away in the morning
When I die, Hallelujah by and by
I'll fly away
When the shadows of this life have gone
I'll fly away
Like a bird from these prison walls I'll fly
I'll fly away
I'll fly away, oh glory
I'll fly away in the morning
When I die, Hallelujah by and by
I'll fly away
Oh, how glad and happy when we meet
I'll fly away
No more cold iron shackles on my feet
I'll fly away
I'll fly away, oh glory
I'll fly away in the morning
When I die, Hallelujah by and by
I'll fly away
I'll fly away, oh glory
I'll fly away in the morning
When I die, Hallelujah by and by
I'll fly away
Just a few more weary days and then
I'll fly away
To a land where joys will never end
I'll fly away
I'll fly away, oh glory
I'll fly away in the morning
When I die, Hallelujah by and by
I'll fly away, I'll fly away




248/2017 God of this City (Pathian khawpui chu)

$
0
0
God of This City- Chris Tomlin

You're the God of this city
You're the King of these people
You're the Lord of this nation
You are



You're the Light in this darkness
You're the Hope to the hopeless
You're the Peace to the restless
You are

There is no one like our God
There is no one like our God

For greater things have yet to come
And greater things are still to be done in this city
Greater thing have yet to come
And greater things are still to be done in this city

You're the God of this City
You're the King of these people
You're the Lord of this nation
You are

You're the Light in this darkness
You're the Hope to the hopeless
You're the Peace to the restless
You are

There is no one like our God
There is no one like our God

For greater things have yet to come
And greater things are still to be done in this city
Greater thing have yet to come
And greater things are still to be done in this city

For greater things have yet to come
And greater things are still to be done in this city
Greater things have yet to come
And greater things are still to be done here

There is no one like our God
There is no one like our God

For greater things have yet to come
And greater things are still to be done in this city
Greater thing have yet to come
And greater things are still to be done in this city

Greater things have yet to come
And greater things are still to be done in this city
Greater things have yet to come
And greater things are still to be done here

Pathian khawpui chu
(Translate pawh ka ti ngam lo, mahni khawhar hnema sak theiha lam mil naw naw turin minute nga chhung vel kan phuahrem nawk nawk a. Ka hman hunah ka la en leh ang)

Pathian khawpui chu i ni
Heng mite Lalpa i ni
He hnam Lalpa chu i ni
I ni

Thimchhah entu chu i ni
Beisei bo  beiseina i ni
Enghelh nei tana muantu
I ni
Kan Pathian ang an awm lo
Kan Pathian ang an awm lo

Thil ropui tak lo thleng tur chu
He khawpuiah hian hlenchhuah a ni dawn ta e
Thil ropui a lo thleng dawn
He khawpuiah hian hlenchhuah a ni dawn ta e

Pathian khawpui chu i ni
Heng mite Lalpa i ni
He hnam Lalpa chu i ni
I ni

Thimchhah entu chu i ni
Beisei bo  beiseina i ni
Enghelh nei tana muantu
I ni
Kan Pathian ang an awm lo
Kan Pathian ang an awm lo

Thil ropui tak lo thleng tur chu
He khawpuiah hian hlenchhuah a ni dawn ta e
Thil ropui a lo thleng dawn
He khawpuiah hian hlenchhuah a ni dawn ta e

Thil ropui tak lo thleng tur chu
He khawpuiah hian hlenchhuah a ni dawn ta e
Thil ropui a lo thleng dawn
Hetah hian hlenchhuah a ni dawn tawh si

Kan Pathian ang an awm lo
Kan Pathian ang an awm lo

Thil ropui tak lo thleng tur chu
He khawpuiah hian hlenchhuah a ni dawn ta e
Thil ropui a lo thleng dawn
He khawpuiah hian hlenchhuah a ni dawn ta e

Thil ropui tak lo thleng tur chu
He khawpuiah hian hlenchhuah a ni dawn ta e
Thil ropui a lo thleng dawn
Hetah hian hlenchhuah a ni dawn tawh si

249/2017 Ka pu te khuaah Krismas

$
0
0
Ka pu te khuaah Krismas

Ka pu te khuaa Krismas hmang turin urlawk ni chuan bike-in ka tlan vang vang a. Hman hmawh si lo, muang bawk si lova nun leh hun hman hi a lo nuamin a hahdam ber mai tih ka ngaihtuah a, ngaihtuahna a kawm pah theih avangin. Ni tla tur zul zuia tlanin ka hmaa bike ri ring chi tlan chu ka zui ru deuh zel a. Km 20 vel zet ka tlan tawh ang, ni thlar leh daihlim phe zeuh zeuh karah chuan putu ni awm tak hi ka kalna tur lamah chuan inkokichhuan chungin an kal a. An zawn ka thlen chuan beisei nei mitmeng, beisei ngam chiah lo hian ding meuhin min lo thlir a. An kalna turte zawta ka din hnu chuan lawm takin an putu chuan ka phur ta a.

Zahmawh indep tawn runa kan \hut hnu chuan naupang chuan “A tu Mawi, ke chuan kal ila helai hi kan la thleng lo ang ti raw?” tiin a bia a. “Thleng nang! Km 2 pawh kan la thleng lo vang” tiin a hrilh a. A \awng zawh apiang chuan hnarping aw, zurui inthlahrung nui ri ang hian “Nghe Nghe” hi a tiziah a. A lawm vanga tilui nge, a nuih dan phung ve reng tih ka hre lo. Zurui inthlahrung tak, fiamthu thawh ve \alh tumin mi tlawn nan fiamthu an han thawh a. Mi nuih a zat loh avanga an fiamthu khah chhilh nana an nui lui ri hi ang bera ka hriat avangin ka huat tawk a tling hle. Chutiang nui ri chu kan chhungkhurah ka hre zan tin a, chhungkaw kehchhia tuartu ka nih avangin ka pu te khuaa krismas hman tum pawh ka ni.

“Kumin chu mahni in tur chhuanga zu sa peih pawh an awm tawh lo. Tun ang hunah hi chuan kan khaw daite hi a reh ngai lo a, thim thlengin meichher nen an insumsial \hin a ni ngai a. Lunglei kal kan harsat nen engtin nge maw Zu te hi an han lei peih daih daih ni?” tiin a inbe mawlh mawlh a. Sawi tur a hriat loh te chuan ngawi ve mai se la, thu tam tak a sawi a ni mai dawn si a. Ngaihtuah chawpa sawi a ni tih hriat tak a sawi chhen avangin mi pawisawi pawh a awlsam dawn hi tiin ka ngaihtuah a. “Kan lawm tak tak a ni, zanriah nang hmanin kan thleng dawn a” tih a sawi kha duh tawk mai se la. A bak chu a chezia lantir mai tur a ni asin le. Ka Krismas zinkawng a tichhe vek a, tlukpui tak ka nap a.

Ka pu te khaw kawng hi Metal road a ni nge, Metal loh road a ni tih hriat a har hle tawh a. Ni kang laiah lung\hil leh vaivut avangin tlan a har hle a. Dam duk leh kawngchhe lai tlan thlen mawlh hi ka hupphurh a ni. Lei \ha hmun, dai leh tui tling zawn thlen dawn hi chuan ip chawih chawih na-tham a ni.Thawk pawh thaw \ha ngam lo, sai der derin ka tlan a, inrahkhalh tur nge inrahkhalh loh tur tih ngaihtuah reng renga ka buai lai chuan a laia \hu naupang chuan a silai lem, saranga intuam thlap chu tlan muan a pianga ding thleka en chungin a che hrut zel a. A hnung bera Pu Mawia lah chu tlan muan velah hian Lighter talhin Meizial \an a lo tum hman zel a, veilamah a thle hman ziah bawk. Mahni lo maha hupphurh ruk nen, an thlamuang dun fu lehnghal a, huat ngawt thu a awm si lo. Ka hmaa bike tlan khan a lo hre chiang a nih hi tiin ka insawh thinrim \un mai nia. 

Meizial min \heh a, \ansak tum reng lo phei se chuan kan inpawh ta ngawt ang. Km 10 kan tlan chhungin vawi nga zet min \ansak a tum pek a, a rimchhiat chhiat nen nen. Zu vangin a tute fahrah an nih thu ka hriat chian hnu chuan aikhatah kan luang za thei ta deuh a. A tu leh fa an lo kurpui a, khawpuia kawrmawi leisak loh chu ngai ngam lovin ‘Krismas Sale’ changin an lo bazar a ni. Hawna tur motor lamah an buai dawn tih hre reng chungin a tlawm hun an lo nghak a lo ni a. Ke-a haw huamin a tupa nen Lungleiah an lo kal vang vang a ni zawk a. Hlim lohna pawh nei lovin, lungawi lohna awm eih lovin; an neih chhun chu an lungawipui mai a ni tih ka hmu a, ka hria a. Hetiang mi hi mi awhawm tak an nih hi tiin ka ngaihtuah chhunzawm a.

Hrehawm kan tih hi a lo inang lo khawp a, kan thil tawn \heuh kan hmachhawn dan hi a lo ni zawk alawm le. Heta hrehawm viau hi sawtah a lo nuam mai mai a. Sawta nuam tak kha hetah a lo hrehawm ang lawi a. Thil inang reng pawh a tuartu ten mahni inkhawngaihna nena an hmachhawn chuan hrehawm a lo ni a, chona a nihzia an hriat chuan nuam pawh ni lo mah se thil hrehawm a lo ni reng reng lo hi a nia.

Ka pu te khua ka luh dawnah chuan thlanmuala pen hmasak ka duh thu ka hrilh a. Lo peng ta lo chuan kein an inzui ta zawk a. Thlan pawh an lo chei ve nual a, chei ti ila; thingzar an phun chawp a, thing tak tak erawh hnawk tih vangin an kit lawi si nia! Phaivai sarang tle leh hnahthel zawmkhawm zamin, baloon te an lo tar fur a. Thingtlang leh khawpui pawh a lem chuang lo, leilung tichhe theitu kan ngaihpawimawh loh dan a inang reng a ni tih ka hmu a. Sap film-a negro tam ang thovin kan ramah hian plastic a tam vek a nih dawn hi maw! Khap theih te a nih ngai chuan thunun a \ha ngawt mai. Kan ram tana \ha lo tur chhek khawl a, tih chuai ai chuan a awmsa humhalh a, tihfai a, remfel mai hi a tawk asin le tichungin ka kal leh ta a.

Kawtchhuahah Pu Mawia te pafa indinchilh chu hmuin, naupang zinga silai zai thei, ri vet vet, an silai kap ri pawh sap \awng ngata ri \hin; an kap lai chu ka hmu a. An bul hnaia zochhang deng te, ar puah lai te, ar inum ka hmuh chuan hei ngei hi a nih hi ‘Ka pu te khuaa Krismas chu!’’ tiin ka ngaihtuah a. Ani taka, Krismas hi changkang takin hman tum mah ila, hmanlai bawk kan ngai leh si \hin a. Kan lung tilengtu Krismas hla te hi hmanlai nun mila an phuah te hi a nih avangin lung a kuai bik zel a. Hlimna tur zawng law lawa tlan, sualna kawng inthup ru tlat tan chuan a chep em em a. Pathiana lawmna chang si lo, Smart phone bih keuh keuh, nui vur vur, mahni thla la ta vak vak, mawi hre ru riau tan chuan krismas hlim takin a hman theih tawh loh avangin hmanlai ngaia zai dap dap hi a lo Krismas ber ka ti ve tlat a ni.

Krismas hman nawmna tak tak hi chu Thlarauva harhna, zaikhawm leh lam boruakah a la innghat thui hle a. Thil thar neih leh inbuatsaihna hian a hrilh thui lo. Hmanlaia kir leh te pawh a \ul chang a awm fo \hin.

#Kumin chhunga 50 update ngawr ngawr tum vang. A ho emaw, ho lo emaw pakhat chiah ka bak ta.

Ka pu fanu Nenei tan










250/2017 New Year Resolution 2017

$
0
0
Kum thar thutiam

Bible : Numbers 30.1-2
      Tin, Mosian Israela thlahte hnamho puipate chu a bia a, :Hei hi a ni, LALPAN tu a pêk chu. Miin LALPA hnena thu a tiam emaw, chhechhama mahni intiamkamna emaw a neih chuan a hlen ngei tur ni; a htu ang zawng zawng chu a ti vek tur a ni.

Pathian hian thu a tiam a, a tiam ang ngeiin a hlen ngei ngei \hin. Thutiamtu chu a rinawm si a. Thutiam pawh hi a ngai pawimawh khawp mai a. Nula, dinhmun nghet lo tak pawh, a pasal neih hmaa a pain a hriatpuia \ha lo a tih chuan thutiam a tling lo. Pasal a neih hunah a pasal erawh chuan a sut thei a, a pasal neih hnua a ngawih reng chuan a thutiam chu a nung, a tiam a ni tihna a ni a. Ngawih chu remtihna chanve a ni si a. 

Pathian hmaa inneih thutiam kan nei a, kan hlenchhuak thei lo fote hi tiam loh law law zawk tur nge? Nupa in\hen leh si, Dan puitling, Dante-a innei ngei ngei in\hen hi kan va tam tawh tak. Thutiam bawhchhiatna hla “In lungtat a par a mi?” tih te hi kan duh em hi. Inchhir tak chunga vawi sawmli a lo phone pawhin a a hnawla, a reject peih a nia.

Mihringte erawh chuan thu kan tiamin kan bawhchhe fo mai. Thutiam laka rinawm chu mi zahawm tak an ni a, hma an sawn zel \hin. Pathian laka kan thutiamte hi a hlawhtlinna tura theih tawp kan chhuah a ngai \hin. Mihring laka thu kan tiam pawhin kan zahawmna, kan nihna humhim nan hlenchhuak ngei kan tum \hin a. Thutiam ngai pawimawh lo chu an dazat tlat. kan ring tawh ngai lo a ni.

Ramhuaite pawh hian thu an tiam ve a nih ka ring \hin. William Shakespeare khan a thawnthu “Tiam rawh” tiin a pa thlarau khan Hamleta hnenah a sawi a. Hmun tam takah pawh kan hmu thei ang.

Hmanlaia Babulon ho kha Kumthar thutiam nnei hmasa berah an ngai a. Kum 4000 kal ta khan an lo ching daih tawh a. Rome ho khan an an ching zui ve leh ta a ni. Kumtinin an lal ni lai chu an lal a ni tih nemngheh nan te an hmang a. An kumthar thutiam an hlenchhuah chuan an pathianin mal a sawm dawn niin an ngai \hin.

Kristiante pawhin kan lo ching chho zel a.Kum 1740 vel a\ang khan Methodist kohhran dintu John Wesley, kan Kristian hlabuah pawh a hla tam tak lehlin a awm hi. Hepa hian Kumhlui thlahzanah emaw, kumthar niah emaw inkhawm buatsaihin Pathian thu chhiar te, Hlasak leh kumthar lawmna hun a huaihawt \hin a. Chuta \ang chuan a lo lar ta zel a ni awm e. Pathian hnena intiamna chauh nilovin mihring, mahni tana intiamna pawh a lo lar ta zel a ni.  Tunhnaia America rama an zirchiannaah chuan 45% zet hian kumtharah thu an tiam \hin a.  8 Percent chauhin an tihlawhtling \hin a ni.

Kum 1953  April ni 4, Zing dar 7.45 khan India ram Prime Minister Jawaharlal Nehru chuan REID HOUSE (Assembly House ang) Member 24 zingah thu a lo sawi a. Thla sawm pahnih chhunga tih tur emaw, kum hnih chhunga tih tur emaw ruat lawk \hin ula tiin fuihna a sawi a. Mizo zingah chuan ruahmanna sawi hmasa a ni. Chutiang ruahmanna fel kan neih kil kel peih loh pawhin ruahmanna ngai lutuk lo thutiam chu kan nei thei alawm le.

Tunlaiah chuan kan thutiam ziah chu kum thar thutiam a ni. Pathian nena kan inlaichinna chungchangah kan tiam fo a. Mihringte inlaichinna leh mahni tan thu kan tiam \hin. Hlenchhuah loh tur thutiam hian sawtna a thlen lo a, rilru natna a thlen zawk thei a. Hlenchhuah tuma thutiam erawh a sawt em em a ni. Shakespeare chuan ‘hmuihmul nei lovin a hmuihmul chhala thu a tiam chuan awmzia a neih loh thu min hrilh a. A hnuaia thutiam atan chuan a \ha hle a, hlenchhuah tumin kawngkhat tal i bei ve dawn em? Kan dinhmun azir zela tiam chi a ni.

Pathian nena kan inlaichinna zawnah hian eng ang hmasawnna nge thutiam kan neih ang?
1. Chhung inkhawm zan tin, emaw Kar khatah vawi hnih tal emaw, Sunday zingah tal neih ka tum ang
2. Sunday school kaikim ka tum ang. 
3. Bible chhiar chhuah ka tum ang.
4. Chhungkaw tan hun tam thei ang ber hman ka tum ang.
5. Hla ka sakin ka theih tawpa ringin ka zai ang a, ka tui mai ang a, Pathian ka chawimawi thei ang
6. Pathian faka lam kawngah hmasawn ka tum ang
7. Kohhran leh a pengte tana thawhlawm, target dik taka pek ka tum ang

Mihring inlaichinna leh hmasawnna kawngah nge thutiam kan neih ang?
1. Phone a tlem thei ang ber ka khawih ang. Mi zinga ka awm laiin \ul tawpah lo chuan ka khawih lo ang.
2. Meizial leh kuva, zu etc nghei ka tum ang. Emaw ka chak tawp khawkah lo chuan ka ti lo ang.
3. Ka bul hnaia awmte nena inkawmna (ti ti) tibuai thei khawpin engmah ka dah pawimawh hmasa lo ang.
4. Lehkhabu chhiar tam ka tum ang, emaw thlakhatah pakhat tal chhiar ka tum ang
5. Dam taka ka ek theih apiangin ek inah lawmthu sawi \awng\ai neih ziah ka tum ang.
6. Thil dik lo ka hmuhin ka hai der tawh lo ang. Emaw dikna ka chawisang ang.
7. Ka eiru tawh lo ang etc etc

Thutiam pawimawhna kan hre ta. Kum 2018 chhung hian engtiang angin nge hma sawn kan tum a. Kan mimal nun, chhungkua leh Kohhranah. Pathian nena kan inkarah hian kum \ha tak kan neih theih nan kawng khat talin thu kan tiam thei dawn lawm ni? Hlawhtlintir tum ngei turin?

P.S. Kum thar 2018 zan zaikhawm kaihhruaina ka hmang ve dawna, kan inbuatsaih a ni e. Update 250 tlin tir tum vang ngawr ngawra update a ni pah bawk. 




251/2018 Kei meuhin nupui neih ka tum nia!

$
0
0
Nupui hmu chuan thil \ha a hmu a ni (Part One)

Thufingte bung 18 chang 22thu a “Nupui hmu chuan thil tha a hmu a ni” tih hi chu kan hre bel hlura a dawt chiaha awm “LALPA duhsakna a chang thin” tih hi a mawi lai ber chu a ni. Lalpa duh dana nupui nei a, inenkawl a nih ngat chuan duhsakna chan chu malsawmna a ni. Theologian ten ‘b’ an tih deuh kher hi pawimawh zawk ka ti fo \hin.

Lehkhazirna leh hnathawhna hmun hrang hranga awm mipa leh hmeichhia cheng dun an awm a, neih inang cheng dun an tam a, neih inang ten nawmchenna an hmang bawk a, nupa angin nulat tlangvalna an hmang fo a. Nupa nih tur ang zawng zawng temkimin fa an nei ngam lo mai chauh a. Nupa fa nei thei lote ang an ni mai lawm ni tih rilruk a awl hle mai. Nilo, Pathian hmaah thu an tiam lo a, thu an thlung tlat lo a ni. Khawvel thil tak pawhin man leh mual an inhlan loh vangin nupa an ni lo. Nupa anga an awm vang maiin Lalpa duhsakna chu chang tlak an ni hlawl si lo a. 


Pathian leh a kohhran hmaa thu thlunga innei pawh tam tak an awm a, Lalpa duhsakna chang hman lova in\hen leh ta pawh tam tak an awm bawk. Inthen ta chiah lova hun hmang pawhin nuamin an hmang lo a, hrenga tang ang chiaha khawsa zui ta zel pawh an awm a, duhsakna chang tlak pawh va ni bik suh.

Mimal dinhmun leh hriselnain (natna bik) zir loh vangte, sakhaw thila inserh hrang te, kawppui neih peih hlawl lo te, chhungkua kurpui tan chuan nupui hmuh a theih loh a, hmuh pawh an tum lo fo bawk (chutiang zinga mi chu ka ni a, nupui ka hmuh har hi a ngai tlat a ni). Chutiang pawh ni lova, chhuanlam siam dan tur hre zet, ngaihtuah pawh peih lote, hmu chhun iai ta tlat te pawh an awm bawk a. Hmuh chhun phu-a ngai lo tan chuan a ngaihna a awm lo. An phu tawk pawh an iai reng ang chu

Innei tura inbuatsaih ngawt pawh hi hahthlak tak a ni. Neih tur hmu tur pawh hian zak chung chunga huaisen a ngai a, mittui a ngaih chang a awm a, lawm aia hlim hun a tam chang a awm bawk. Nupui nei tur chuan ngaihzawngte tihtauh thlem a ngai fo thei a. Sum tam tak, tha leh zung senga inlem a lo ngai bawk nen. Message reply loh vang emaw, call pick up loh vang emawa kan thupui thelh rawk pawh a awm theih a. Tihluat avanga inchhang kham ta pawh an awm a. Thik thu leh nunhlui avanga in\ha \hen tam tak an awm bawk asin. Chhungte kar thu avanga inmil thei miah lo tan chuan nupui hmuh zawh hi ava har dawn em ka ti \hin.

|henkhat chu an fimkhur a, mimal nungchang avangin nupui pasal an hmu thei lo a. Thlahtute lo chhui tawk lah bo lo. Nakina nawmsakna tur ngaihtuah reng renga kawppui nei ngam lo an awm laiin, nawmsak duh luat avanga nei ngam leh lutuk pawh a awm theih. Kawppui turte eizawnna leh zing thawhtlai thlenga chhuia ngaihven tan chuan nupui pasal hmuh zawh a har viau ang. Kan chenpui chhungkua leh an mizia  ter theih thlawt loh chuan kawppui hmuh a har khawp ang le. Fimkhur lutuk tan kawppui a hmuh theih loh a, fimkhur lo lutuk leh mize thup peih lo tan phei chuan kawppui hmuh chu ‘ka ha se!’ a ni mai.

Ngaihdamna tel lo chuan nupui pasal hmuh hi a theih loh tluk a ni. Duhthusam pawh hmuin nei mah se duhthu sam lohna lai a hmu tam ting a ni mai. Mi pahnih pumkhata insiam tur chuan inngaihdamna leh inhriatthiamna a awm a ngai bawk. Ngaihdamna telin insiamrem a ngai fo \hin a. Ngaidam thei lo tan kawppui a hmuh theih lova, ngaihdam beisei renga awm tan pawh a hmuh theih loh.

Ava khirhkhan teh hrep em! Nupui hmu tur chuan ‘Risk’ a tel a ngai a, at-huai a ngai fo bawk. Eng mah hriat lawk theih hek loh. Thenkhat chu zan khat inhmuhnaa tlan dun ta lawp lawp a, nupui hmu nghal an awm a. Thenkhatte lah til then dik loh vanga dik hlen ta an awm thung. Sawn thlak avanga innei a, kawppuia insiam an awm teuh a. Nupui an hmu tho, an innei tho bawk.

Thil tha kan duh lutuk luatah hian kan senior zo ta em ni? Nupui hmu chuan thil tha a hmu tawh reng a, Pathian hmaa thu thlung emaw, Mizo dan emaw, Indian marriage Act hmanga innemnghet pawh ni se la,  kawppuiah an insiam tho a. Thil tha a ni tho e, a \ha lo erawh chu nupa, kawppui inenkawla invawn danah hian a ni zawk a. Nupa inenkawla invawng \ha te chu an inneih dan chu a eng pawh nise, Lalpa duhsak chang tlak an ni zawk. Chu chu a ni pawimawh ni.

Part Two ziah a nih chuan a Tips lampang ziah kan tum ang  chu











First thought and last update. draft from mobile

$
0
0
Thinking of all the pains i've got from her. I said i wont give up, of course i never give up on her silently. Her boldness and careness is not meant for me even my calm and sober pain. Only the useless humourous act and her high I.Q left in me. Only her words (without love) left with no action. Somtimes, i am happy to see when she read my blog without missing any. 



When i start a new beginning, i realise that The world is not end. She wished warmth wishes for my life. I wish her too a success, (even though she is already success) and happy life when in times of trouble. 

Someone came and enter into my life without asking my permission. We Schedule and plan everything in the hands of almighty loving hands. Now when i look at the calendar, my eyes focus on 7th February 2018, only Her innocent smile pop up from it. (And i said its good for me why all of my female-friends left me without any contact.) I need love, affection and care, so all she got is for me, i sure. It is good to hear that i should give all of my lives, my souls and my spirits. I thank God for not giving my life to them before. If i gave my life any of my previous girls, how can i marry this girl. 

I am not afraid of anything when she is with me. Thats why im gonna marry her. 

God help me to forget all of my past evil acts and wrong doing. Help me to devote for her in order to obey your guidance.
(Am trying to write simple and short sentence for my whatsapp status, but the result is this incorrect sentence, will be edited. dunno why)

253/2018 Choak Dum Mizo nursery rhymes

$
0
0
NU THU AWIH TUR. AK AK!

Ka nu thu awih loh hi ka la nei ngai lo a, chumi avang chuan inchhirna tur ka neih pawh ka la hre lo. Ka inchhir ngai bawk lo ang a, ka lawm em em zawk a ni.

 Ka inchhir ve teuh ber chu tuichen a phal loh vanga tui chen ka thiam ta lo hi a ni a, chu pawh star te nena picnic lai chauha inchhir ka ni. Țhiante chu Khurpuiah an cheng ru a, tui hleuh an thiam vek a, an tui cheng tur hi ka zui hnuang hnuang țhin. An tui chen inthup nan hmawlhin an sam sei tak kha an thai a, an khuih mawlh mawlh țhin. Gel leh Lotion tih vel chu kan naupan laiin a hming an la phuah ve lo a ni ang, ka hre ngai lo. Haw lamh erawh tlem chuan min awt ve thung a. 


Tlai infiam chaw ei huna haw ve tawh țhin tura min hrilh ziah kha a ni ngai a. Thim thleng țhaka ball ka lo pet ta țhin erawh ka tui luat vang a ni a. Thuawih lovah pawh ka inngai lo.

A thu ka awih har pawl tak pakhat chu, nakum chu nupui nei la a țha ang a ti a. "Aw" ka ti. A vawi khat sawina a nih vang pawh ni lovin, ka chaka ka chak loh vang pawh a ni lo. Aw tih mai kha a tan chuan a hlu em em a. Ngaih țha tak khan a awm ta reng bawk a, kei erawh ka ngaih a țha lo thung. Ka hupphurh tual tual nia. Ka tana țhatna tur bak a ngaihtuah ngai lo tih ka hriatchhuah fo avangin ka thla erawh a muang thung.

Choak dum, Choak dum, engtin nge i hram țhin? tih naupang hla hi kan hre vek a, Nu thu awih tur, Pa thu awih tur a ni, Ak Ak tiin kan chhunzawm țhin a. Naupanlaia hun khawhral nan hla mawlmang tak min lo zirtir a, inbawl nan min sak nawn tir fo țhin a. Țangkaina reng reng nei lo emaw ka lo ti țhin a. Mahse a lo ni lo tawp tih zanin hian ka ngaihtuah chhuak ve tlai khaw hnu nia!

Thilsiam dangte pawhin nihphung an lo nei a, Sava a zawnga kan hlut loh ber, a sa pawh kan ei duh loh Choak vai chaw țhing tlan mai mai te pawh hian Ak Ak nu thu awih tur, Pa thu awih tur an lo ti a. Chawngzawng sa a thur a, ei mi a ni lo tia kan sairawkherha tin pawh kan tin chhin duh loh, saihlum pakhat nen pawh a inhen meuh lo a ni. Chung sava tlawm tak te pawh chuan nu thu awih tur an lo ti a.

Kha hla țhing zet emaw ka lo tih țhin hmang khan ka thluak an lo su a. Zirtir ngài loh kha min lo zirtir reng zawk a. Formula ing erh tak tak, tun thlenga a hmanna ka la hriat loh ai kha chuan a țangkai zawk asin. Thununna a keng tel a, rilru dik zirtirna chi a tuh a, damchhunga hman nghal tur a lo ni a, ka mamawh ber a lo ni zawk. 

Nute thu hi lo Dik lo deuh mah sela a dik ber a. Fate tan a țha ber bawk. Ak Ak tih thu awmze nei lo hmang khan nun awmzia min lo zirtir ru reng zawk.

Bollywood filmah chuan pawisa la lut tam ber an tih țhin, Bahubali2 film in a lo khum tak PK Film Mizo țawnga lehlin (dubbed) ka  enlaia, a changtunu aw ni awm takina Amir Khan bula a sawi ri kha ka bengah a cham reng. Zu rui der thiam tak aw ang maiin "Choak hian 'Ak Ak' a ti a" tih ngei mai kha. Kha nu aw ngei mai kha, ka va ngaizawng tak e aw. Ka lerh ta lutuk em?

251/2018 My big Day

$
0
0
Here are some of my wedding Photos @ 7 Feb 2018
Mo fel hmeltha

Rev CL Malsawma

The Witness

Yes i do

ISU NUNNEM LO TAWNG ANG CHE

Till death Do us apart

Warmth us

Cross cleanse us

I Love you

255/2018 A CHAMRENG DAWN

$
0
0
KAN TAHPUI HLA CHU

Ropui tak leh mawi hnai taka inneih chu kalpui lo mah ila, kan chhungkaw tanrual zarah kan peih ve ta hram a nih kha. Kohhran hriatpui a nih vang leh miten a hmu zo dawn lo a ni ang e an tih tur khawpa leng tul ka nih avang pawh a ni bawk ang chu. Kan inruahman aia tam fe ten min lawmpui a, kan mualpho teuh hle nghe nghe a. Pathian leh Kohhran te hmaa thutiam pawh a nghet deuh bik ang chu tih tur khawpin min lawmpuitu an tam a, kan phu lo mah mah a ni.


Naupang satel nei thar hlim anga kuai zangthal deuh reng thei kan ni lo a. Ralpui phiar taka kumpui linglet nupui neih han ur meuh chuan a hun a thleng ta cheng a, kan kulcho chu a ni reng mai. Indian Dowry act hrechhuak rum rum khawpa Mizo inneih lo hautak dan te, a awlsam theih dan te ngaihtuah chungin ni chu kan chhiar liam fo thin a nih kha. 


Ka nupui neih atanga chawlhkar khatna chiah a nih chuan ka pisa chawlh (earn Leave) lak chhunzawmin Office chu peih lo tak chungin ka kal ve ta a. Vawiin hi Valentine’s day a ni a, zan lama Chocolate te kan ei hnu chuan kan ti ti siam siam a.  Kan tlangval lai chuan kan ngai pawimawh thin hle kha a ni a, tunah lem ngaihpawimawh loh theih lovin nunhlui kan chhuikir mek a nih hi.

Office lamah tih tur a tam avangin ka buai nileng zak a, thawklakna hun a awm lo a ni e. Thlakhat zet chawlh chhunga hna awm kha ni hnih thum leka chinfel tumin ka bur ngar ngar a ni. Zan lamah pawh ka lo chau tawngkhawng a ni ang e, ka lo muhil ta thuai a. Pathian a lo kal ta nge, a lo kal dawna lirpui nasa tak nghing dur dur ang khan hun rei tak a awm a, ka khum hi a insawi chim dawn emaw tih tur khawppin a awm a ni. Ka hamhaih lutuk chu chet nachang hre lovin ka awm reng a, ka han inngaihtuah chiang a, tawtawrawt ri ka hriat loh avangin ka thla a muang ta deuh a.  Ka bula mu pawh lak bovin a awm lo tih ka finfiah nghal a, mahse mangang tizualtu a ni.

Mut dawn khan a pum nawm loh thu a sawi ngei a, rilphir puakkeh thut a ni palh ang tih ka hlau hle a. A tap nasain a khur nasa hle a ni. Ka biakin mi chhang si lo, rei ngial a pum dawma ka han chul teh ngawt pawhin zia awm lam a pan der lo. A zual zawk emaw tih tur khawpin a awm a, a mittui a tla a, a mu kawmchial bawk si a, ka mangang hle mai.

Tawng pawh tawng thei lo a, a insut lai chuan a earphone vuah chingchivet tak chu ka hlihsak mawlh mawlh a. Hla pakhat a lo ri riai riai a, a music te chu ka duh ta hluah hluah a, chu hla chu maw, Israel Lalbiakrema sak kha a ni a, a hla thu kan ziak chhuak teh ang.

ZAI KAN VAWR LAI NI
Phuahtu: Henry Hmuaka
Satu: Israel Lalbiakrema

Hmanah ka lenrual hlui zawng te ka dawn in,
Suihlung kan rual lai ni min ngaihzual tir thin;
Tudang kan ngai lo engdang reng kan ngai bil lo.

Tunah tuanna mual an dang zo ta si a,
Zai kan vawr leh ni awm thei hian ka ring lo;
Kei zawng ka ngai thin lenrual zawng te nen hlima,
Zai kan vawr lai ni khuarei chang mahse,
Ka nghilh thei ngai lo'ng, cham reng thinlai rukah,
Zai kan vawr lai ni khuarei chang mahse,
Ka nghilh thei ngai lo'ng, cham reng thinlai rukah.

Chung khuanu leng in dam takin min hruai se,
Dar ang tawn leh ni a la her ve ngei ang;
Chutin lungrual a fak zai kan vawr leh theih nan.

Zai kan vawr lai ni khuarei chang mahse,
Ka nghilh thei ngai lo'ng, cham reng thinlai rukah,

(A link Israel Lalbiakrema hla-ah hian lo ngaithla ve teh, mi tahpui hnu hi kan lo tahpui mai mai zawng a lo ni e)

Ka ngaihtuah thiam ta. A lunglen vang a ni e. Chawlhkar khat zet lunglen pawh hre hman lo a, kan buai hnuah hun thawlah ka mutthilhsan a, zalen takin hla a lo ngaithla a ni. Chu hla chu ka ngaithlakpui a, hrethiam takin ka thinlung hi a tap ve ta a. (Ani lah chu a lo muhil leh ta daih lawi a) Amah vanga ka lungchhia chu, ka nunhlui ka chhuikira ka tap a nih chu. Ka panna lai takah panlai nun, rawllai nun engkim ka chhui let a. Chu hla chu ka duhzual ta sauh a.

I nu leh pa, i chhungte i ngai em ni? Chhanna a awm lo. I thiante i ngai em ni? Lu erawh a thing peih ta deuh e. Anih Kohhran leh TKP i ngai em ni tih zawhna zet chu awchhang tiau chung hian ‘Aw’ tiin min chhang thei ta. Ka va lawm em!

A ni tak a, zirna avang leh eizawnna avanga rei tak, kum tel awm bo ve thin khan a nu leh pa chuti khawpin a ngai lo ang. Duh ber neih tak hnua tahna khawpa lunglen thu a awm si lo. An fuihna ber pawh inneih niah tah der eih loh tur tih kha a ni si a. Hlate khuaa mi inhnuai luaha ka tahlai te, eizawnna avanga ka awm bo vang vang hnu pawha Kohhran ngaia ka tah ruk fo te ka hrechhuak uaih uaih a. Ani kum sawm hnih erh awrh tan chuan tah ngawih ngawih na tur a ni. An kohhran Thalaiin an kum sawmrukna lawm tumin an inbuatsaih mek a ni si a. Chu inbuatsaihnaah chuan a kul a taia tangin a buai hle thin a nih kha. Nulat hun vuiliam a, nunbul tan meuh zawng a harsa a ni. Mahse ruang chhiarsen loh hi ruang chhiarsen loh ten an lo vui tawh a, lunglen tuar lo reng an awm si lo.  Lunglen tuar peih lova pumpelh tum pawhin lunglen leh nunhlui ngaih hi chu an pumpelh thei dawn chuang si lo. Ni a chhuah a, kum a rala hunbi a awm chhung chuan lunglenna leh nunhlui ngaih hi a awm zel dawn a. Tu mah rengin an pumpelh lo ang.

Dampuia, kum li chhung teh meuh Vellore-ah a kal thlak tur zawngin a awm a, a thlak ta cheng a, a mit cancer thu kan hre chhunzawm leh ta. A lunglen turzia ka ngaihtuah a, ka va ngaihsak lo em! Chirh diaka ka inkhelhpui thin Lawma lah Chatuan ram min pansan tawh a, Tlantluanga lah tuiah a chesual a, a la dam chhunte lah hnathawna leh eizawnna avangin haw hrang hrangah an awm ta. Harmei chhema ‘Di Chambawihpui’ sak leh te ka chak a, an nui hmel mawlh ka mitthlaah a cham nia! Kan ar hem hmin tur bo ta daih thin te, thi sawk sawk khawpa kan peh tum te ka ngaihtuaha ka lungleng a ni. Kan venga awm te lah nupui pasal neiin an fanau enkawl kawngah an hmanhlel tawh a. Pathian biak ina lawilut ngai lo chu kan inngaihsak ta ngai meuh lo a ni. Chu pawh hnatlang, inkhawm leh khawlaiah bak.

Lunglen tuar hmasate, lunglen tuar na apiang te hi an lo chhel a, an lo awhawm zawk zel a lo ni a. A tuarchhuak thei lo leh lunglen la na piangte hi hmasawn lo an ni deuh zel lawi si. Lunglen chu hmachhawn a, lunglenna tur dang tawng hmasa hi an lo vannei zel zawng a nih hi. Lunglen hmachhawn a, tuarchhuak peih ta lote zawng mi awhawm reng reng an awm si lo a.

Mahni inkhawngaih hi sual a ni a. Mahni chauh inngaihtuah a, mi dang chanvo tha bik tur riauva hriat a, riang tur bik riau a inhriat te hi a țha  lo a ni. Mahni chauh inngaihtuah hi chuan lungchhiat lohna chi a ni lo.









C.R Laldingliana & C.Vanlalawmawii KA ZAWH LAMTLUANG Rev H Lengluta

$
0
0

Khuareiah thiante zai hi a la hlu dawn em a, ka han dah hnuhnawh a ni. Phurrit phur leh harsatna tawk mek te tan he hla hi chu a hlu em a, zan hawkna tham a ni. Eizawnna atana Counselling thlang ber hian kan Counsellee te awm dan tur anga awm ka han thiam lo leh pek tlat a nih hi.


MDM lam ten an phal tawh niin ka hria a, an phal lo a nih chuan kan la bo leh rih ang chu.

257/2018 Dintharlehna

$
0
0
I THO VANG U KHAI: I DIN TEH TAK ANG U

Bible : Nehemia 2:17, Jeremia 6.14, II Lalte 7.4, 7.9

Nehemia hunlai :
Babulon saltanna a\anga Judate kir leh \um thumna chanchin ziak a ni a. Zawlnei Ezra leh Nehemia te hian an saltanna chanchin chu a tlipna an ziak a. Ezra thupui ber chu Temple dinthar lehna a ni a. Nehemia erawh hi chu Jerusalem kulh chhe tawh dinthar lehna a ni a. 

An kir leh hnuah Temple an dinthar leh ta ngei a. Mahse, an hnam leh sakhua, an ram humhimna tur ber Jerusalem kulh a a chhia a, a kawngkhar ber pawh a kangchhe vek tih a hria a. Hmelma ten hmusitin, an diriam a, an ngaisang lo a ni tih a hriatin Nehemia hian a la na em em a. A hunlaia Persia lal, Artezerzia no hlantu, mi thil ti thei, mi langsar chuan mawhphurhna lain, lal phalna ang thlapin a bansan a. Pathian rinchhan tlatin Jerusalem kulh chu a tung ding leh ta a. Hmelmate mak tih khawpa awlsamin a din thar leh a ni.

Nehemia hian Jerusalem- tundin bakah thlarau lam dinthar hi a ngai pawimawh a. “Hawh u, i dinthar leh ang u” tih hi a thupui a ni.

Zoram dinhmun:
  Mizoram dinhmun \henkhat kan tarlang dawn a, ngaihdan fel tak in lo nei dawn nia. 

In hur lutuk : India rama HIV AIDS kai tamna ber kan ni a. HIV kaina tam ber hi Sex a\anga kai a ni a. Sex avangin 67.38% zetin HIV an kai nia. Heti khawpa Sex hmang tam hi kan piang pung thei lo a nih hi. Rai zawt zawt awm tak hi Clinics lam kal hnua puar ta lo te hi an tam asin.

National Family Health Survey thar berah chuan India ram hi Mipa Casual Partners (kawppui ni lo kawp ruk) nei 2% a nih laiin, Mizoram chu 30% zet zuk tling a.

YWCA ten an zir chiannaah chuan nupa inthen 31% teh meuh hi pasal ten ngaihzawng an neih vang a ni. Mizoram State Social Welfare Advisory Board te chuan nupa a harsatna nei te an zir chiang a, nupa in\hen za zela 17% chu nulat tlangvalna avanga in\hen an ni a. Za zela 44% zet chu zu avanga in\hen zuk nia. Za zela 19 te chu retheihna avanga in\hen an ni. 

Ruihhlo duh lutuk :Kum 2016 khan Police 157 zet zu vangin an thi a nih chu. Civil zurui ho hi engzat tak thi ang maw ka ti thin. Damdawiin lama Admit leh inentir zingah zu avanga natna nei hi kan va tam ta em. Manganna tham a ni. 

Zu chhiah umin zu kan zuar a, zu tam vangin damdawi man a tlawm a, a hluar nasa hle a ni. 2016 chhung khan Drugs vanga thi mi 59 chhinchhiah zuk nia. 1984 atangin mi 1428 zet an thi tawh bawk. In TKP hi in him ve chiah maw? A tlai hma hian bul \an a ngai a ni.

De-Addiction Centre 30 chuang kan nei te hi Mihring nuai 11 vel lek, Kristian ramah hi chuan a rapthlak a ni ti ru? No-4 te hi ava hluar nasa em! Sual hi ngaihzam avanga dik a ni chuang lo
Eiru nasa lutuk : Eiru nasa tih lemah ACB emaw, CBI emaw, Court Case lamah chuan Eiruk vanga thubuai nei kan tlem lutuk te hi kan eiruk tinasa tu a ni ta.  PRISM Data ah chuan LSC- ram chhinchhiahna hi kan pe chhuak nasa lutuk a, Mizoram zauzawng hi 21,080 Sq Km vel chauh a ni a. Mahse, LSC hi chu Mizoram let 76 zet LSC a chhuak, kan siam tawh a. Asia ram khawmualpui ai pawhin a let 10 zet LSC kan pe chhuak tihna ea nih chu. KMTTP ah Compensation emin Mizoram area ai zau Compensate zuk claim a.

(PRISM) April 2016 thleng khan Supreme Court-ah PIL-2 theh luh a ni a. High Court-ah PIL 12 theh luh a ni bawk a. CBI, ACB, Police ah eiruk chungchanga FIR 67 zet theh luh a ni a. Heng a\ang hian eiru mi 300 zet chhui chhuah a ni a. Chung chhuichhuah zing a\ang chuan Jail tan phah 1, hna a\anga ban mi 4 leh Suspend mi 16 chauh an awm a ni. Eirukna kan do lo a, kan chhui chhuak bawk lo a nih hi.

Thi nasa lutuk: Savun kawrfual lehkhabu-ah chuan kum 5 chhungin mi 3267 zet Cancer vangin kan thi tih a tarlang. Nun ning an va tam em. 

Synod Record-ah chuan Presbytery 36 a\angin kum 201 chhungin mi 3069 an thi a, chung zing a\ang chuan mipa 1993 leh hmeichhia 1076 an thi a. Zu vang te, Accident avangte hian mipa an hek hle a. 2016 khan KTP Member thi zawng zawng zing atangin mipa thi chu 90% zet an ni.

NELICS Record leh ka chhinchhiahna te belhkhawmin kum 10 chhung hian kum tin mi 80 vel zel inawkhlum kan awm nia. Nun ning, piangthar lo, chhunglama nget chhia hi kan va tam ta em! Google lamah chuan Police leh Social Worker ten mahni nunna hlu tak la an tam lutuk hi inralrinna dar an khawngri tiin a inziak a. 
Kan Average Life Expectancy te hi ava hniam tak em! India ram hi kum 69 vel chauh kan dam a. KL Biakchungnunga khan Lunglei area thlamual a fang chhuak a, kum 48 vel chauh kan dam niin a chhut a. Bible sawi chin pawh kan pha ta lo lutuk hi Pathiana kan kir leh a ngai a ni.

Chhungkaw kehchhia: Nupa in\henna tamzia kan tarlang tawh a. Jail-ah kal ila, Father Case te hi ava tam ta em! Pa in a mawhphurhna hlen zo tawh lo. Nupui fanau thunun pawh ngam tawh lo a, Police kuta hlan ta mai. YMA hnena zualko ta hi ava tam ve. Chhungkaw in\hen avangin harsatna kan tawk mek zel a nih hi.

Hnam boral tur kan ni :UNESCO chuan kan \awng hi Vulnerable, boral thei dinhmuna  adin thu a sawi a. Tawng, Bible leh fakna a boral phawt chuan kan chhe khawp ang. Sap hla hmang lo chuan Worship Dance ti thei tawh miah lo Unit kan ni em? Sap\awng thiam bawk si lo, Mahni \awng pawh ziak dik thei tawh lo, chik peih bawk si lo kan ni em?

Sakhua kawrah kan hmang :Piangthar tam dan te hi Camping hlawhtlinna teh nan kan hmang a. Baptistma chantir tam te hi Pastor \ha teh nan kan hmang a. Thawhlawm leh hmalakna, programme kan neih dan danglam bik te, kan pangpar khawi dan te hi kan dah pawimawh ta hle mai.

Piangthar atanga hnung tawlh zat hi tehfung atan te hian hmang ila. Baptistma chang zat a\ang ai chuan  hnung tawlh ngai lo te hi tehfungah hmang thei ila ka ti. Thawhlawm tam ngaipawimawh kohhran kan ni, kan hman dan hi ngaihven zawk ila, a nih tur angin a thawk em tih i ngaihtuah ang u.

Mahni chauh kan inhai vur ta: Thusawitu \henkhat leh ziaktu tam tak hian Individualism te an han tia. Sawifiah fe a ngai \hin sia, a ho ngawt mai. Mi dangte aia mahni indahpawimawh a, mahni chauh kan inngaihsak chhung hi chuan kan hlim lo ang. Kan Devices-Mobile, Internet, TV te hian kan nun a tichhia a ni. Ti ti a theih tawh loh, nunkhawharna bak kan hmachhawn lo ang. Kan Device- Tawngtai, Bible chhiar, Fakna hla hmang te hian i inkawm ho ang u.

Mahni khawsak leh nawmsakna, sum leh pai chauh dahsang \hin kan ni a. Mahni tana hun kan hman tam poh leh kan nun a ruak a, mi dang tana kan insenso ang zelin hlimna, lawmna hi a lokal mai thin nia.

Kan ngawi reng dawn em ni?.
II Lalte 7.4 ...min zuah leh kan nung ang a; min thah leh kan thi a ni mai ang chu,”.... “Kan tidik hauh lo mai a; vawiin hi chanchin lawmawm thlenni a ni a, keini hi kan ngawi reng mai a; khawvar kan nghah chuan hrem kan tawk mai ang; chutichuan hawh u, lal chhûngte i va hrilh ang u,” tiin an inbia a.

Kan ram din hmun kan hre ta, beidawng au aw ang chhuah hi a hun ta. Kan ram harsatnaah hian Mawhphurhnaah kan la ngam dawn em le? Keini Thalai hi kan ngawih reng chuan hremna kan tawk mai ang. Pathian hnuchhawn leh hremna tawh hi thil hlauhawm tak a ni a. A hlauhawm piah lamah Thalai Ringtu kan nih ang a, kan mawhphurhna hlen hi Pathian laka kan bat a ni. Siam\hatu ten kawng min kawhhmuh lai hian keini chuan “Hawh teh u, i din teh tak ang u” kan ti mai dawn lawm ni?

Eng nge kan tih ve theih:
Zoram hi chhe ta vek a ni lo a, a chhe mek a ni. Kan Kohhran, kan chhungkuaa bul kan \an hi a hun tawh tak zet a ni. Nghah khawtlai hlek chi a ni lo a, nun tak nei turin bul tan thar nghal a hun tawh a ni. A ni telin harsatna kan tawk zel a, kan harsatna a ni lo kan tih chuan kan ram hi siam theih loh khawpin a chhe palh ang tih  a hlauhawm a ni.

Kristian rama inchhal, Thilpek leh sawma pakhat, Biak in awl lova hun hmang \hin te kan ni. Kan vela Vai Mistiri tak ngial pawh hian Kristian nih an chak lo a. A ruk tak chuan deusawh nan Mizo Kristian nih an chak bik lo asin.

Siam\hatu te an awm reng a, Khawvel hian \hat tik ni reng a nei dawn lo a. Siam\hat ngai reng a ni. Mihring thiamna leh finnna hmanga siam\hat tumtute hi kan \anpui ang a. Tha kan thawh ve dawn a ni.

Chuti chung pawh chuan a \ha thei dawn chuang lo a. Keimahni ngei hi insiam \hat a ngai a. Pathian thu a\anga kan insiam \hat loh chuan kan ram hi a boral ang a, i building, i pawisa, i chhungte hi engtin nge an awm zel dawn le?

TLIPNA :
Jeremia 6.14 : Ka mite hliamte chu, ngaihsam takin, “A \ha alawm, a tha alawm,” tiin an thawi a, A tha hauh si lo va.

Jeremia 6:15“Thil tenawm an tih pawhin an zak êm ni? Hnai lo ve, an zak tawp lo va, an hmai pawh a sen hek lo: Chuvangin tlute zingah chuan an tlu ve ang: Anni ka hrem hunah chuan paihthlakin an awm ang” LALPAN a ti.

Kan Zoram dinhmun en hian \hu mai mai hman kan ni lo. Kohhran \halai, Pathian ringtute hi kan ngawih reng chuan Kohhran mi lo zawk YMA, Party, NGO te hi an au chhuak dawn a. Ke an pen tam zawk mah emaw ni tih tur a ni ta hial mai. 

Lal Isua kan rinna hmachhuanin i pen chhuak ang u. Kan ram dinhmun thlir hian “Hawh teh u, i din thar teh tak ang u”

TAWPNA HLA : KHB No- 526 “Zan a lo thleng mek e.” 
TKP Horeb Unit, 19 March 2018 Thuchah

Source : Bible, Savun kawrfual, Mizoram SACS, NELICS, Beihrual Thuzir 2016, Vanglaini, NHFS-4






258/2018 Lalpa thatzia hi temchhin ve teh

$
0
0
LALPA THATZIA HI TEMCHHIN VE TEH

Vui hluam hluam, titau deuh reng, tum deuh hmuk hmuk, phun peih em em te hi chu rilru zim vang a ni tih hi ka pawm dan a ni. Rilru zau hek hawk pu te chuan an vuina tur te hi hriatthiamnaah a tlak \hin a. Indahpawimawh si, mite thinlunga chanvo va nei tura hma la ngai lo an nih \hin avangin miten an mangnghilh fo \hin. Ngaih pawimawh loh theih loh khawpa kan awm a, kan thil tih leh kan hun ten mite a ngaihven hmasak hi chuan vuina tur reng hi a lo awm lo.


Pathian remruatnaah kan tel ve lo a, khawvel a siam dawn emaw, kan  awm dan tur a remruat dawn hian min rawn hek lo. A chatuan thil tumah kan tel ve loh avangin a thu ang anga awm mai tur kan ni. Kan \hatna turin engkim min thawhsak \hin tih ring chunga Pathian remruat kan chunga lo thleng \hin hi a dawnsawn thiam kan zir mai a ngai a ni. beidawnna ruam kan zawh lai te, thihna hlim  kawr ruama kan awm laite hian “Khawnge Lalpa i awm?” kan han ti ve sa sawi \hin a. 
Hlobet par, ram tuktin par pawh tluk lo hi kan lo vui ve \hin a. Pathian lakah kan lo titau ve \hin a nih teh reng chu maw le! Thil engkim hretu,kan tana \ha leh \ha lo pawh hre vek Pathian a ni a. Kan duh leh mamawh nia kan hriat te hi kan dil \hin a. Min peka tihhlawhtlin vek pawh a duh alawm, “In pa vana mi hian a hre si a” tiin mihring mahin kan fate chhangper dilin lung, rul an pe ngai lo a ti si a. Pathian hi chuan kan tana \ha tur a hriat avangin a \ha lo tur hi chu min pe phal lo a ni, kan tana \hatna turah hi chuan kan tan tihin a awm zel dawn a ni.

Mihring hriatfiahna hian Pathian rilru a chhuifiah phak loh avangin kan dil te, kan thlen te leh kan hmalam beiseina te hi awlsam ta duak duak turah kan ngai a. Mahse, rei deuh mahsela nghak hram hram turin min hrilh a, a lo thlen ngei dawn avangin amahah innghat mai turin min hrilh a nih kha.

Mihring tihtheih hi a tamin, a sang ve tawh hle a, mihring thiamna leh khawl hmanga innghah hi a awl ta hle mai. Mahse, Mihring a innghah ai chuan Pathiana innghat hi a \ha zawk a. Mihring theihna leh beiseina a bo hian Pathian \hatzia a lang fiah fo \hin a ni. Chuti ni lo se la, ka theih tak emaw tiin kan inchhuang ang a, Pathian hi kan ngai lo mai ang tih a hlauhawm a ni.

Pathian nihna leh hnathawh dan turah hian duhthu kan lo sam a, kan duh angin chettir kan lo tum fo \hin. Beisei dan kan nei a, kan beisei dan anga Pathianin hna a thawh lohte hian kan vui a, kan dem ngawt \hin a. Pathian kha a sual ta tihna a ni lo, kan tana \hat zawkna turin kan duhdan leh beisei dan angin a che lo mai a ni. 
A thilsiam pakhat ve chauh kan ni a, Khawvel thiamna te, khawvel finna te hi mak hle thin mah sela, a theih dan leh a awlsam dan a awm zel a. Kan sual chung pawha Khawngaihna avanga min chhandam duh te hi lawm tur kan ni. A fapa mal neih chhun pawh ui lova min pe hi lawm a fak mai tur kan ni. A vankarak zawnga fak theih reng te hi a chakawm asin. Heti kova hriatthiamna, hriatchianna hi a sang ema ka phak lo a ni ti ve mai tur kan ni.

Ngaia neih hi thil hlauhawm tak a ni. Ngaihzawng neih, Pasal neih, Nupui neih, Rawngbawl, pawh hi ngaia kan neih rual rualin vui leh vaina a thleng vat \hin a. Ni tina a \hatna leh lawmna tur zawn vat a \ul \hin. An tih tur renga ngaia lawm nachang pawh kan hriat tawh loh chuan an awm ve, an pawimawhna, an hnathawh kan hriatsak lo a ni.

 Pathian \hatzia hi a mal malin chhiar la, mak tirengin i khat ngei ang tih ang maiin, han ziak chhuak dap dap tehreng i.I ziahkim theih a takah. Bawp khinghnih khai chunga fak theih i chak phah ngeiin ka ring \hin. Mahse ngawhngawl i la chhuah zel tho a ni ti raw? I awmeu chung pawh khan Pathian \hatna chu a la pangngai reng a, nunhlui leh sulhnu a chhui ve lo a, hmangaihna ang khatin mihringte min la enkawl tho a nih hi.


|ha duh hauh lo te, huai kawmbawlte nena inang renga min hmangaihtu Pathian hi hriatthiam theih a ni lo a. Mi dang ngaihtuah lo leka ka chunga a \hatna hi en \heuh ila fiah mai ang. Sawia fiah chi a ni lo, Pathian \hatzia hi a tak ngei kan tawn a\anga fiah \hin a ni. Tem chhin la, a \hatzia i hriat loh chuan tem chhin zel la, i inchhir lo ang. - zofa

259/2018 Nunphung daihzai leh awhawm

$
0
0
MI EN TAWN TLAK NIHPHUNG

Mi indaih zai tak chu a indaih lohna siamrem turin a insangmar reng thin a. Dawngdahna hun a nei thei lo fo. Indaih zai ngai lo chu a tlawk tlawh ru riau thin a, mite kuta dah ruk leh phut ruk nei chunga hun hmang an ni duh hle.

Mi indaihzai tak chu thawk kaw duak duak lo mah sela a remruat ruahmanna anga kal a tum fo thin a. Chu chu a chakna thuruk a ni. A tih theih loh chin a lo thlen pawhin a theitu a pan hreh lo a, chumi tur pawh chuan a insengso ngam thung.


Kan duh leh mamawh zawng zawng, kan mawhphurhna zawng zawng kan hlenchhuak thei dawn lo a. Mahni inthiam chawpna lam thlir lova, insawifiah chawp ngai lo tura Vantlang ramri kham chen tal chu kan tih tur kan tih hi a pawimawh hle.

Insawifiah tum chhen a tha lo a, insawifiah pawh tum tawh lo, enliam mai mai thei dinhmuna din phei chu a tha lo lehzual. Insawifiah ngai lova vantlang pawhin kan dinhmun min hrethiam a, min sawisak theih hi dinhmun duhthusam a ni.                 - zofa

260/2018 15 Minutes Speech at Lunglei Radio

$
0
0
HIV/AIDS ENKAWLNAA KAN MAWHPHURHNA

Thuhmahruai:
HIV AIDS hi khawvel pum hri vei natna (pandemic disease) a ni tawh a. Kan ram mai ni lo, khaw kil khawr tak takah pawh hmuhchhuah a ni ta zel mai. Khaw tin hi kan fihlim ta meuh lo a ni. HIV hrik hi miin a kai a\anga kum eng emawti hnuah natna a lo thlen \hin a, chutiang chu AIDS natna kan ti \hin. HIV AIDS natna hi a hming hre lo chu an awm tawh awm lo e. Amaherawhchu, chiang tak, dik tak leh kimchang taka kan hriat loh avang hian HIV AIDS a punchak phahin, thihna a thlen tam phah a ni. Tun \umah erawh chuan a natna nihphung leh awm dan ai mahin kan mawhphurhna leh enkawl dan kan sawi dawn a ni.


HIV AIDS natna-in min fan zo ta :
He natna hian min vai hma ta a ni ber mai. A natna tihdamna tur damdawi a la chhuah loh avang leh HIV AIDS hri danna emaw, invenna tur damdawi emaw hmuhchhuaha a la ni lo a, chuvangin  invenna lama theihtawp chhuaha hi a pawimawh hle. Chutih lai chuan kan ramah he natna hi a darh nasat tawh avangin he natna tuar mekte enkawlna hi kan thlah thlam thei lo vang. He natna hi hre chiang lo tan a hlauhawm zual a, a hrechiang tan erawh hlauhawm lo ang a ni. Mahse a hlauhawm dan erawh chu a ngai thung. HIV kai theih dan kan hriat chian a, a kai theih loh dan pawh kan chian chuan he natna hian ziaawm lam a pan ngei ang le.

Mizoram Dinhmun thar ber :
Mizoramah hian kum 1990 a\anga 2017 November thleng khan thisen endik (test) hi mi 6,52,760 an awm tawh a. Chung zingah chuan mi 16,235 ten HIV hrik an pai a ni tih hmuhchhuah tawh a ni. Mi zawng zawng hi endik vek ta ila chuan tun ai hian kan dinhmun a danglam ngei ang. Kum 2017 chhunga thisen test zawng zawng a\anga HIV hrikpai hmuhchhuah chu za zelah 4.1% a ni a. Nu naupai ah chuan 0.7 % a ni thung. 

HIV hrikpai hmuhchhuah zing a\angin mi 11,837 chauh ART damdawi ei turin an inziak lut a, inziak lut a\angin mi 8805 chauhin damdawi an ei thung. Dama damdawi ei mek erawh Mi 6543 an ni. A awmzia chu HIV hrikpai hmuhchhuah a\anga damdawi ei tura inziak lut an tlem a, inziak lut zawng zawngin an ei \ha lo tihna a ni. ARV Damdawi ei mek te hi hrikpai hmuhchhuah tawh a\angin a zat ve aia tlem daih an ni. Damdawi ei mek an tlem chhan \henkhat te chu Chhungte hriat hlauh vangte, chhungte puihbawmna dawn loh vang te, damdawi lakna hmun (ART Center) pan reng harsat vang pawh a ni thei.

Hma thar lak \an a ni :
Global Vision chuan AIDS natna hi kum 2030-ah chuan mipui nawlpui tana natna hlauhawm ni tawh lo turin ruahmanna a siam a. Chumi tihlawhtling tur chuan India sorkar pawhin National HIV Counselling and Testing Services Guidelines 2016-a duang ve ta nghal a. Khawvelin 90:90:90 a kalpui mek chu zuiin, kum 2020 ah target tlin a tum ve ta.  Hriat a awlsam zawk nan hetiang hian sawi ila, HIV Hrikpai 100 awm ta se, mi 90 te chuan HIV hrik an pai ngei a ni tih an inhre tur a ni a.  Chung inhria mi 90 zinga za zela 90 te chuan chuan ARV damdawi an ei ngei tur a ni. ARV Damdawi ei mi 90 zing a\anga za zela 90 te chuan Viral load tihreh turin \an an la ang. HIV hrikpai ten a hrik an ngah chuan mi dang kaichhawn a awlsam zual sauh si a. India

Miin HIV Hrik a pai a ni tih a inhriat chuan ARV damdawi ei nachang a hria ang a, ARV Damdawi a ei chuan  Virus kha thunun tlatin mi dang kaichhawn kawngah pawh a darh muang dawn tih hi thupui ber a ni. HIV hrikpai ten hrik an pai thu an hriat loh chuan engtin nge ARV damdawi ei nachang an hriat ang tihna a nih chu. ARV Damdawi ei loh chuan hrik a inthlah pung chak a, hrikpai a tam chuan mi dang kaichhawn a awlsam zual a ni. 

Damdawi hnathawh leh a pawimawhna:
HIV hrikpai kan pung a,   inenkawl \ha lo kan tam tih kan sawi a. Inenkawl loh chuan hrik a pung zel a, mi kaichhawn a awlsam zual a, natna a thlen hma bik a ni. Hrik kan pai tam na na na chuan hrik kaichhhawn (infection chance) pawh a sang hle a ni.

Damdawi ei hi a pawimawh em em a. Damdawi ei \hat hian hrik inthlahpung zel tur a ven bakah, taksa ralveng sipai a ei chhe tlem tihna a ni. Chu damdawi chuan HIV hrik kha kil khatah nawr tawmin, a ti zeng ti ila hriat a awlsam awm e. 

Mahni dinhmun inhriat a hun :
HIV hrikpaiin hrik a pai a ni tih a inhriat loh chuan damdawi ei nachang leh inenkawl dan tur a hre thei dawn lo tihna a ni. HIV hrik a pai lo tih inhriatna tura a thisen a endik tir a darh zel venna kawngah hna a thawk \an der tawh a ni.

Hetih lai hian HIV hrikpai a ni tih inhmuchhuak ta cheng a, damdawi ei leh ngam si lova inthup hi a awm theih a. Mahni nihna leh dinhmun inhre zet a, enkawlna tura damdawi ei leh si lo chu rilru na ngawih ngawih, taksa leh rilru a tlahniam hma hle. Inenkawl nachang hriat te, inven nachang hriat te hi kan tih tur a ni. 

Mawhphurhna kan nei :
Kan kawtkaiah HIV AIDS a lo thleng tawh a. Tun maiah HIV hrik kan pai kher lo a ni thei e. Kan chhungkua, kan mo, kan makpa, kan \hiante a\angin min nghawng ta zel a. Chutiang dinhmuna kan din chuan kan fihlim tho kan ti thei dawn em ni? He natna hi tu man kan inchhung khura lut turin kan welcome lo vang, mahse a lo luh tawh chuan in dem lova in hrethiam tur zawk kan ni; a nih loh chuan he natna hi a darh belh zel zawk ang.

HIV hrik kai ten harsatna an neih tam hmaa \an lak vat hi thil pawimawh tawp khawk a ni a. HIV hrikpai ten rilru chi-ai leh hamhaih taka hun an hmanlai hian rintlak, harsatna thlenna turin puih kan inhuamzia hi kan lantir a ngai ta. Mi rintlak leh \anpui duhna rilru kan put phawt chuan kan \anpui thei ang.

HIV hrikpai te hian rilru lamah inthiamlohna te, zahna te, hrehawm tihna te, rilru natna te, inthlahrunnate, beidawnna te an nei awlsam bik a. Miin an thinhrik ang tih hlauhna te, thih mai duhna rilru te an pu \hin. He natna hian natna chi hrang hrang te a thlen awlsam hle. HIV hrik kai lo tura inven hi a pawimawh hmasak ber rualin,  he natna hrik kai tawh ten natna dang avanga harsatna an neih loh nan hmalak a pawimawh hle bawk. Hmalakna tur langsar tak leh mi tinin kan tih theih tur chu In lama enkawl dan  thiam hi a ni. HIV hrik kaite hian AIDS an vei nghal loh avangin thlur hnihin sawi ila.

HIV Hrikpai leh AIDS natna :
HIV Hrikpai hmuhchhuah thar te zingah mi ten an hria ang tih hlauhna te, zahnate, hrehawm tihnate, beidawnnate a awm nghal thin a. Kan mi zah zawng tak te bulah chuan pheikhawk bun uih chungin awm nuam kan ti ngai lo ang hian HIV hrik pai chunga khawvela nun hrehawm dan tur chu kan hrethiam maiin a rinawm a. HIV hrik pai vang ngawt hian natna neih nghal tur tihna a ni lo a. AIDS natna nei lo tura \anlak a pawimawh hle a ni.

Taksa natna hi chu damdawi lam thiamte enkawl tur a nih laiin rilru lama harsatna tam tak hi chu chenpui ten kan lo enkawl thei a ni. Chhungkaw zinga he natna hrik an pai thu an la zep a nih chuan chhungkaw boruak a \ha lo hle tihna a ni a. Tanpuina hi chu chhungkua a\anga dawn hmasak a nih loh chuan kar khi a awm duh hle. Hrethiamtu an mamawh avangin chenpuite tluka hrethiam tur hi an awm awm lo e. HIV hrik avanga natna dang nei mai lo turin rei tak venpui theih a ni a.

 An pheikhawk ang bun zet loh chuan hriatthiamna thuk tak neih hi a harsa hle a. Hriatthiamna kan neih loh chuan zah avang leh thinhrik hlauh avangin inenkawlna hmun an pan ngam lo a,   an inthup ta \hin a ni. Natna a thlen hmaa enkawl vat a, taksa a chhiat tak tak hmaa enkawl hi tihmakmawh a ni.

Enkawl dan tur hrang hrang zingah an harsatna tawh thinte a\angin hetiang hian enkawl kawnga kan mawhphurhna sawi ila.

1.Rilru lam enkawlna (Psychological support):
Rilru hah tak, beidawng em em, zahna leh inthiam lohna, mi hriat hlauhna hian an khat a. Beidawnna thuk tak miin a neih chuan a hlim thei lo a, harsatna tam tak a tlen phah \hin. Rilru hahdam tak chunga tuar an thiam theih nana puih hi kan mawhphurhna a ni. An dinhmun kan hrethiam a ni tih lantirna turin hmalakpui ngei ngei tur a ni. Damdawi leh enkawlna \ha tak an dawn theih nan remruatpui \hin tur a ni.

A hun takah damdawi an ei \hin em? ART Center-ah hunbi neiin an kal em tih ngaihtuahpui reng tur a ni. Nun hlim an nei thei em? An awm dan leh an ngaihtuahnate pawh hriatsak tum a \ha hle.


2.Taksa lam enkawlna  (Physical Support):
HIV hrik an pai tam leh tam loh Viral load-a hriat theih loh a nih pawhin, taksa ralvengtu (CD4) an neih zat hriat ngei tum tur a ni. Miin hrik a pai tam chuan natna dang a thlen awlsam a, natna an tuar hma \hin. TB, Awmvel, Hepatis, kaw\ha lo adangte an neih chuan Doctor-te hnena hruai vat tum tur a ni. In lama inekawlna chu sawi lova lumah nise , damdawi in lama enkawlna la duh lo khawpa rilru lam harsatna nei pawh an awm bawk.

3.Khawtlang enkawlna (Social Support):
Chhungkaw rilru puthmang leh ngaihdan hi khawtlangah a langchhuak \hin a. Kan khawtlangah HIV kan dah mikhual a, kan enhrang \hin hian HIV hrikpaite tan harsatna a awm phah \hin. Sawisep lakah filhim a ngai hle

4.Thlarau  enkawlna (Spiritual Support):Mizo zingah Pathian ring lo hi an awm tawm lo e. Beidawnna leh manganna kan tawh chuan innghahna tur kan zawng vat \hin. Hremhmun tlak duh lo, Vanram kal tura inpuahchah kan tlem an ti \hin a. HIV hrik kai duh awm lo, mahse inven kawnga pachhe tak kan ni lawi si ang hian; taksa leh thlarau lama inenkawlna lam kan ngaihthah fo \hin.

Taksa leh rilru a lak hran theih lova, rilru hahdam nei tur chuan sakhua-Pathiana hahdam hmasak hi a pawimawh hle a ni. Nimahsela, beidawn lai chuan mamawh hmasa ngaihtuahpui hmasak tur a ni. Tuihal dangchara thi mai tur Pathian thu hrilh ai chuan tuisik pek hnua Pathian thu hrilh a sawtin a daihrei zawk an ti. Taksa natna enkawl chunga Thlarau damna thlah thlam loh tur kan tihna a ni ber awm e. Rilru leh thlarau a dam hi chuan inbuk tawk takin nun a hman theih a ni.

5. Chhungkua enkawlna (family Support):
HIV AIDS natna neite enkawlna tur bik Damdawiin hi Mizoramah pakhat chiah kan la nei a, kan pan vek thei lo. Damdawi in remchangah enkawl a ni mai \hin a.  Damdawi ina  damlote enkawlna hi a duh reiin a hautak a,  buaithlak a tam em em bawk. Tin, damdawi in lama enkawl a \ul reng lo thei. Enkawl mamawh te; chau  tawh  tak  leh  chak  lo  takte, rilru lam thlenga  an  mamawhna  ang  zawna enkawlna  pek hi a pawimawh hle. AIDS natna nei lo, HIV hrikpai te chuan Taksa,  Rilru,  Thlarau  enkawlna  an mamawh  bik  a,  a chhan  chu  a  damna  tur  damdawi awm rih lo mahse beiseina dik leh ngaih ngam taka enkawlna \ha leh dik hi an mamawh a ni si a.

Chhungkua chu hahdamna hmun a ni a. Rilru chhia \ha sawina hmun a ni \hin a. Kan nihna ang anga inpawm \hin kan ni. Chhungkaw inenkawlna anga hun rei tak chhung inenkawlna a awm lo.

Natna khirh khan leh harsatna hriatthiam loh a thlen chang pawha buaipui a, zawt fiah a, damdawi in hruai thlen vat hi chhungkaw mawhphurhna a ni. He natna enkawl dan  tur leh \ul zawng zawng a hriat fiah vek theih loh a, mihring azira an mamawh pekna hmun hruai thlengtu tur chu chhungkua a ni. 

Tlangkawmna :
HIV AIDS chungchang hi hriat vek kan mamawh ta hle a, hun tawiteah hian kan hre kim vek thei lo ang. Kan mamawh dan leh kan enkawl dan tur te pawh a dang thei zel a. Damdawi lama thawk te leh Chhungkua leh khawtlang mipui, NGO mawhphurhna pawh a dang \heuh hlawm a ni. 

Kan mamawh dan azirin thawktu hrang hrang te, ICTC, ART Center leh an thawhpuite hnenah zawhfiah theih reng an ni a. Mamawh hunah pan hreh lo ila. An tana kan tih tur leh mawhphurhna chu an lo kawhhmuh thei zel a ni. Tun \uma kan mawhphurhna leh kan pawimawhna hriat a \ulzia kan sawi hun erawh chu duhtawk ta mai ila a \ha awm e. Ka lawm e



Broadcast at All India Radio, Lunglei on March 27, 2018 @06.45 -07.00 AM

261/2018 Krista hmangaihna chuan min tirlui a ni

$
0
0
Krista hmangaihna chuan min tirlui a ni
(II Korinth 5:14-15; Hebrai 11:36-38; Rom 8.35-37 )

Thuhmahruai :
Seven Wonders of the world zingah Taj Mahal hi a lang an ti a. Sawiselna tur awm lo khawpa mak a ni. Sawiselna tur an hre lo a, an hmu lo bawk a. Mahse, a tawpah chuan Engineer pakhat hian ban kil chhipa mum an dah pakhat chu a sawl tih leh a famkimlohna a hmu a. A sawl hlei hlek a ni.

A hmunah han awm ila, hmanlai Vai lal lunglen ang mai hian kan awm a. Ropui tak a ni. Thianpa F.Thangdailova (Khatla) leh K.Lalhlupuia (Lamzawl) te nen Taj Mahal thlalakpui thin hi an tam tawh si a, a thenin an dinpui a, a thenin a chhip zum hi an chelh thin a, a then an zuang a, a then an thu a, a common em mai. Bungbu-in lakpui ve ang u an tia. Kan lakpui pek alawm. Vai leh Sap pawhin mak an ti a. Mawl min tih hmel khawp mai. Chhan a awm lo mawl vang a ni tawp, Mak pawh a ni lo.

Khawvelah hian thil mak tak tak, mihring chhuisen rual loh hi a tam a, a hmuchhuak chhun (Scientist) te pawh kan ngaisang a, ropui kan ti a, kan chawimawi thin hi a nia. Hmuh chhuah loh hi a tam zawk a la ni an ti. Thil kan han vawra lei lama a lo tla leh ngawt te hi mak kan ti lo, mahse chhak lama chho ta lo a, a lo tla leh thin hi a mak a ni. Lei hipna dan chu Isaac Newton an a hmu chhuak a, a chhan erawh kan hre lo. Van lamah hian chho ta zel se, a buaithlak fu lawng maw? Engtin nge kan awm ang? Mak ve tak a ni.

Vankhama ten “Engtin nge maw nang mi hrang daih hian ‘Duhlai’ tia min koh theih le?” tih te pawh mak an ti a nia. Thi vek tur si hian kan ni tin hun hman dan leh kan ngaihdan inang lo tak tak te hi mak tak a ni. Pu Vala (fam ta) phei chuan Hmeichhe Motor khalh kha a awih ngai miah lo a, tunah te hian lo dam ta se, mak tiin a thi thei mai thei a ni.

Aaddhaar, DNA, Computer networking te hi han belchiang tak tak ila mak tak a ni. JCB lei lai pawh thlir doh doh peih tan chuan khawvelah hian thilmak hi a tam lutuk a. Robot nihphung te, TV, Radio, kala lungte awm verh thlengin thiamna leh finna hi mak tak a nia. Mahse, a theih dan (Possibility) leh a mak loh dan a lo awm zel nia. Hriatfiah tlat chuan thil hi a mak thei lo a, a chhan kha kan hre tlat si a.

Krista hmangaihna :
 Thilmak chhuisen rual loh chu kan Pathianin min hmangaihna hi a ni. Pathian meuh mihringah a lo chang a, chu chu duhtawk mai lovin mihring tuar anga natna leh hrehawm tuarin a lo thi a.  Chu pawh a thilsiam chhandam nan a ni. Scientific Theory, Natural Law chu a kalh chiang hle. Chhut chiang ila Krista hmangaihna hi a mak telh telh zawng a nih hi. Khawvela thilmak ber a la ni a, kan hrefiah thei dawn lo a nih hi.

Mi zawng zawng tan a mak a ni. I siam pawh ni lo, i ar vulh; i ui vulh tan khan i thi ngam em? Paper-ah nula lem ziak la, tlangval lem ziak la, chumi tan chuan thi zawih zawih, riltam tuihal, hmuhsit i tuar ve ngam ang em? Mihring thlan tla meuh pawh thisen anga far thei khawpa hrehawm tuar turin engtin nge Pathian fapa hi a lo thih theih le? Lal Isua hmangaihna vang a ni. Hmu lova, ring mai chu an va eng thawl tak em!
Krista hmangaihna ata chu tuin nge min \hen ang ?: (Rom 8.35 Krista hmangaihna ata chu tuin nge min then ang? Hrehawmnain emaw, lungngaihnain emaw, tihduhdahnain emaw, \amin emaw, saruaknain emaw, hlauhawmnain emaw, khandaihin emaw min then ang em ni?) HNAI LOVE......

Ringtu vek kan ni a, Isua Krista hnathawh, a hmangaihna avanga kan tana a thi, chhandamte kan nih avangin Paula hian khawvel a zawt el a ni.  Khawvel thila hlauhawm leh buaina hrang hrang awm thei Pasarih a sawi hian a funkim hle a. Chhanna awm thei lo tur Zawhna ropui tak zawt pahin a Fuih a, tihchak nan a zawt nawn a nih ka ring thin.

Hrehawmnain emaw- Taihmak te, Tuarchhel te, 
Lungngaihnain emaw,- Lunglen te, khawhar te, 
Tihduhdahnain emaw, - Hmuhsitna-chapona
|amin emaw, - Ril\am, neih loh, zawi
Saruaknain emaw, - Retheihna
Hlauhawmnain emaw,  - Dawihzep leh hlauhna vauna
Khandaihin emaw - Thihna emaw, Natna emaw hian min \hen tur a ni lo.

Fak hlaah kan ngaithla \hin a, a chiang hle mai
“Nun chauvin i rum \hin maw?
Beidawngin i khat \hin maw?
Lal Isua hmangaihna a tawk e”
Krista hmangaihna hrefiahtu tan chuan beidawn lai te, chauh laite, hrehawm laite, natna kan tuarlaite, saruakna kan tuar lai pawh hian min thawhsak vek \hin a. Kir leh emaw, dak leha khawvel rawng bawl ai chuan Kan hmangaihzual sauh sauh \hin

Krista hmangaihna avangin  Ringtu chu Sual leh a hnathawh lak atangin kan zalen tawh. Thiamlohchantirtu a awm tawh lo. Krista nen kan in\hen dawn tawh lo. Beiseina eng tak neiin beidawnna a awm dawn tawh lo. Engvangin nge Krista hmangaihna lak ata chu min \hen loh ang?
1) Pathian kan lamah a \ang tlat a (31)
2) Krista kan tan a thi (32)
3) Pathianin thiam min chantir tawh (33)
4) Pathian dinglama \hu Krista chuan min sawipui (34)
5) Min hmangaih vangin Hrehawmna chi hrang hrang pawhin min \hen thei lo (35)
6) Thlarau chuan kan chak lohnate a pui thin, rum sawi hleih theih lovin min \awng\aisak \hin (26)

Krista hmangaihtute chuan kan thih aia thi (Krista) tan kan nung tawh \hin: 
A nunga te chu anmahni tan an nun tawh loh avangin, Kan thih aia thi Krista tan kan nung tawh zawk a ni. Krista hmangaihna chuan min tirlui a ni. Kan peih emaw, peih lo emaw tirluihna chu hnial chi a ni lo. Kan phur leh phur loh lam a kawk lo a, i chak viau lo a nih pawhin tih a ngai tho. Kekawr bul i ha emaw, mutkawr nen pawh tih mai a ngai. Ngawi teh Lalpa, ka la in-make up lo tih chi a ni lo. Tirhluihna chu i he lova zawm mai tur a ni.

Committee hmangin Pathian a inlar a, Chanvo an ruat che a nih chuan lawm takin tih mai tur.  Zah chuih chuih chi a ni lo. Ka tlin ngang lo a ni tih chi a ni lo. Ka zai ngai lo tih tur a ni hek lo. Pek a ngaih pawhin pek mai a, thawh a ngaih pawhin thawh mai tur a ni.

Hmangaih chhan an hria :
Thi khawp hiala min hmangaihtu, Pathian fapa meuh pawhin min hmangaihna a lantir lai hian hmangaih let hi kan tih tur a ni a. Ama tana nun hlan tur kan nih chhan hi kan hre chiang tur a ni. Hmangaih chhan ang taka hmangaihna lantir hi kan bat a ni.

Oliver Wendell Holmes hi zin tur relah a chuang a, a chuanna conductor chuan Ticket a lo check dan dan a, Holmes-a chuan a hmu ta mai lo a, a indap thin a. A hmu zo lo mangang chu Conductor chuan Pu Holmes i in i thlen hunah Ticket i hmuh zawh loh chu min lo thawnlet leh mai dawn nia tiin a ngen a. Chutah Pu Holmes-a chuan kha Ticket-ah khan ka kalna tur leh ka tih tur a inziak a, ka hmuh loh chuan khawiah nge ka kal ang a, Eng chu nge ka tih tak ang tiin a chhang a.

A ni taka, mi tam tak hi chuan kan kalna tur leh kan tih tur hi kan hre lo fo \hin. Lal Isua hmangaih hmasak hi kan Ticket chu a ni, a rawng kan bawlna hi kan tih tur chu a ni a. Kan hriatchian hmasak a ngai a ni.

Krista hmangaihna vanga tir luihte chuan chhanchhuah an duh lo : 
Hebrai 11:36-38mi dangte pawhin tihnawmnah leh vuakte an tuar a, a ni, chu lo pawh chu, kawlbun leh tan ina khungte an tawk bawk a; lunga denin an awm a, thingzainaa zai bunin an awm a, thlemna an tawk a, khandaiha sahhlumin an awm a; beram vun leh kel vun sinin an vakvai a; rethei takin, hrehawm takin, tihduhdahin an awm a;  (chungho tan chuan khawvel hi awmna tlak a ni lo) thlalerah te, tlangah te, pukah te, khuarkhurumah te an vak an vak thin a.

Lal Isua hmangaihna hrechiang a, Krista hmangaihna avanga Tirluih t e chaun harsatna mah se chhanchhuah an duh lo zawk nia (Heb 11.35b), hrehawm tuar chu an thlang zawk \hin. Lal Isua hmangaihna an hrechiang tlat alawm. Nakina lawmman umin, ram \ha lehzual chakin an hmabak an hre tlat a. Krista rin avangin an dingnghet tlat a ni.

Tirhluih ngai lo a, Dema te anga tunlai khawvel ngainat avanga kir leh in duh em? Hahdam taka awm vuang vuang a, inkuangkuah ve mai in chak \hin em? Paula zawhna pasarih kan sawi tak te avang khian Krista hmangaihna chu kan in\hen tir mai dawn em ni? Then suh e, chung zawng zawngah chuan min hmangaihtu avang chuan, ropui taka ngamtu kan ni a. Kan hmangaih zual deuh deuh ang tih lantir nan min tirhna kan hlawhtlin mai dawn em ni?
@2nd April2018












262/2018 HIV AIDS VEITE DINHMUN

$
0
0
TOPIC : HIV/AIDS VEITE DINHMUN
(Radio Talks @ All India Radio Lunglei  on 23 May 2018)

HIV AIDS veite dinhmun kan sawi dawn chuan TB Natna leh Mizote chungchang hi sawi lawk ila. India ramah BC 1500 daih tawh khan Rig Veda-ah hmuh a ni. Mizoramah kum 1937 chhovah khan TB kan hmelhriat \an a. 

L. Biakliana leh Kaphleia te, Mizo zinga an lehkha ziah thiam avanga hming dai tawh ngai lo turte kha TB natna vangin an thi a. Durtlang damdawi in sirah 'In te thawveng' an sakah dahhrangin, damlo kan chu sawi loh "He in hi tlawh phal a ni lo. A tlawh kan hmuh chuan a pawi hle ang. Mi tin tana \ha tur a ni" tiin khawhar takin an awmtir zawk a ni. 

Kristian Hla bua hla lar tak tak phuahtu; Zasiama pawh kum 1948 khan TB natna a vei  awm a. Kum 20 chhung zet mahni Kohhran dinah Upa niin, 'In te thawveng'-ah chuan an dah a. Beidawng taka an awm hnuin Tlangnuam tlangval tlawmngai zualin an zawn haw a.  RL Thanmawia chuan  "Tlangnuam khua chu thleng mah se pa nelawm tak chu nel ngam a ni tawh lo va, an khaw pa rawn chu rawn hleih theih a ni ta lo.  Venglai li taka khawbu luahtu chuan a in leh lo a luah a rem tawh lo va, Kohhran zaikhawm leh khawtlang puipunnaa  thusa ber \hin chu hmun reh takah, daitamah a awm a ngai ta. An duhsak vang emaw, an diriam vang emaw pawh ni hauh lovin mi dangin chu natna \ihbaiawm tak chu an kai ve hlauh avang chauhvin a awmna tur inte an sak sak a, chutah chuan khawharin a hun hnu hnung chu a hmang ta a ni...

Natna \ihbaiawm taka na a nih miau avangin... Tlangnuam leh a chheh vela nula leh tlangval, khawtlang mipuite chuan a hlate sa chunga a ruang chu tlaivarpui inhuam hle mah se thil tih thiang a ni si lo. Hrichhe vei a ni miau mai a, nausen hlamzuih thi ang maiin a zan a zanin thlan an lai sawk sawk a, laina hnai zual mi pahnih khat lekin an vui liam ta a ni" tiin khawngaihthlak takin a chanchin a ziak a. TB veite dahhrang a, khung hran an ni \hin ang hian HIV hrikpaite hi khung hran ni lo mahse kan thinlunga kan dahhran dan leh kan hmuh dan chu khatih hunlaia TB veite nen khan a lem chuang awm lo e. 

Kum tam tak kan hmelhriat tawh TB Natna hi kan la buaipui zel a, TB natna chi dang MDR  TB phei chu la hlauhawm lehzual tak a ni. Boruaka leng vel a ni tlat a, vanduaia hip lut leh taksa chak lo chuan an kul cho phah \hin. Kum 1990 (Oct) khan HIV hrikpai chu kan hmu chhuak a, Kum 30 a vei dawn meuh chuan kan ram hi  HIV avangin a zawr ta hle mai. Mi nawlpui hi kan fing tawh a, HIV kaina kawng chi li pawh kan hre tawh vek a, kai theih lohna pawh kan hre tawh hle a. HIV hi boruaka leng vel a nih loh avangin kai darh har awm tak hi a ni a. Mahse, boruakah a leng emaw tih turin HIV kai a pung nasa a, HIV hrikpaite kan la hlau hle kan ti thei ang. 

HIV AIDS hi kan hriat tirh chuan thihpui ngei ngei tur natna \ihbaiawm takah kan ngai a, kan hlau hle a nih kha. A kaichhawn danah nun uluk loh vanga kai an tam \hin em avangin kan thinhrikin, kan endawng nasa hle a. HIV hrikpai nia kan hriatte pawh \ihkhaiah neihin kan kawm serh \hin. Mahse hun inher zelah, HIV hrikpai hmuhchhuahte hi nun uluk lo (High Risk Group) te aiin mi nawlpuiah hian kan hmu chhuak tam tawh lawi si a ni. Thiamna a sang zel a, zirmi ten an zirchiang zel a, kan ngaih ang em em a hlauhawm chu a lo ni chiah lo deuh tih kan hre zel a. A tihdamna damdawi la hmuchhuak chiah lo mahse enkawl theih a nih zia leh enkawlna \ha zawk pawh an hmuhchhuah belh zel a ni. He natna avanga beidawnna khura tlu lut tawhte, lungngai ngawih ngawih tan pawh beisei tur a awm ta zel mai.

Tunah hian HIV AIDS natna bik tana damdawi in hi kan la nei lo a, Presbyterian Hospital, Durtlanga hmalakna Grace Home chiah hi hemi puala enkawlna kan neih chu a ni ta. HIV AIDS natna enkawlna leh damdawi a thlawna lakna Lunglei ART Center hi chhim lam tan a ni deuh mai bawk.

Mi zawng zawngin harsatna kan nei vek a, \henkhat chu a te deuh pawh a ni thei a, a lian pawh a awm thei bawk. Mi ten harsatna an tawh hi a nep tih ngawt chi a ni lo a, harsatna tawktu tan chuan harsatna a tling a ni. Chhim lama HIV hrikpai, AIDS vei ten harsatna an tawh mek te a\ang hian an dinhmun hriat tum ta ila a \ha awm e. A tlangpui chauh kan tarlan theih dawn avangin kaihkawp tum ta bawk ila :

A. HIV HRIKPAI TE LEH A ENKAWLTUTE DINHMUN
1. ART Center, Damdawi lakna hmun a tlem :Chhim lam tih hian Lunglei, Lawngtlai leh Saiha District bakah Thenzawl thlen hma tih hian huamtir ila a dik awm e. Heng huamchhunga chengte hian Lunglei Civil Hospital, ART Center hi an pan khawm a,  Link ART Center Lawngtlai leh Siaha-ah damdawi an lak chhunzawm thung. Damdawi la tura inziah luhna hmun hi kar a hla deuh chu a ni. District tinah emaw, Sorkar damdawi in tina a awm hunah chuan an dinhmun a zia awm tawh ang.

2. Thawktu an indaih lo :HIV Hrikpai, AIDS vei kan tih te hian enkawlna damdawi bakah rilru leh thlarau, chenpui chhungte nen lama inenkawla inhriattir ngai a tam hle a. Chutianga hmaichhan leh Phone hmanga inkungkaih reng turin hetiang lama thawk; ART Center leh ICTC thawktu te an indaih lo hle a ni. A bika enkawla viltu an mamawh avangin enkawltu tur an mamawh zual hle.

3. HIV AIDS tana Doctor bik an mamawh :Rilru lam enkawlna lam chu thuhranah dah ila, taksa leh damdawi hmanga inenkawl tur chuan mi thiam bikte an ngai a. Tunah hian Kum thum vel ART Doctor Chhim lamin kan nei tawh lo a, tu mah dem theih a ni lawi si lo. Hlawh sang zawk duhin Doctor ten an chhuahsan zel a ni. A lungchhiat thlak hle mai, HIV AIDS atana Doctor bik mamawh a ni a. Missionary rilru puchunga thawk duh awm se tih hi duhthusam a ni ta.

4. Counselling chhunzawm reng a har :Counselling chu nunphung hmasawn tura thlakthleng (Behaviour Change Communication) a nih avangin vawi khata zawh mai a theih loh a. Harsatna leh buaina sukianga kawng inkawhhmuh tura Counselling neih reng hi a \ha hle a. Mahse, Indaihlohna avangte, zahzumna avangte leh pan reng nachang kan hriat loh avangin harsatna a thuah hnih fo mai. 


B. MI MAL LEH MIPUI INKAR CHUNGCHANG :

1. Support Group :HIV AIDS veite hian inthup reng renga hun an hman chuan thaw-ip-pikna a zual a. Harsatna an tawhin puitu an nei lo fo \hin. HIV AIDS a hluar zel kan ti a, an inthup \hup avangin tu mah an inhre lawi si lo a ni. Dinhmun inanga dingte inpuihtawnna hun leh hmun an mamawh hle a ni.
Chutihlai chuan Chenpui chhungkaw inkarah te, nupui pasal inkara inthup tlat a awm hian inpuih tawn a theih loh a.   Inthup lova, harsatna inpuitawn tura an dinhmun anga indinthiamtir turin rintlak an mamawh a ni.

2. Update a awm reng \hin :He natna hi khawvel zirchian mek, khawvel harsatna hrivei natna (pandemic) a ni tawh a. Mi thiamten an zir chiang reng a, hmuhchhuah leh \ha zawk an hriat chho zel avangin damdawia inenkawlna leh zirtirna hi a danglam reng a. HIV hrikpaite leh chenpuite pawhin ngaihven reng a \ul a. Inbengvartawn hi kan mamawh takzet a ni.

3. |awng\aipuitu an vang :Natna khirhkhan tuar mektu chuan an lawina Biak in tinah \awng\aipui an hlawh a, thlamuanna an nei fo \hin. HIV AIDS veite hian \awng\aipui an hlawh hlei thei lo a, chu chu sawi loh, Mizo Society-a mawi tak mai, damlo kana sum leh paia inpuih tawn leh \anpuina inpekte hi a la hla hle mai. Sakhuana huang chhungah hian hming lam khera \awng\ai kan duh \hin a, a \ha e, hming lam lova HIV AIDS hi thupuia nei reng theih a hun ta.

4. Sorkar leh NGO-a Ham\hatna chungchang :Sorkar chuan HIV hrikpai, AIDS vei te tan ham\hatna hrang hrang a siam a. Bus-a a thlawna chuan dan tur te, Ration buhfai lak dan phungah te, Nutrition chungchangah te hian ham\hatna awm pawh ni sela a mihring ber ten an chhawr ngam lo fo \hin a ni. 

5. Hriat fuh loh leh hriat dik tawk loh a la tam hle : HIV AIDS hming kan hriat ngun ang leh kan hne tawh dan ngaihtuah hian Hriatna Dik leh Kimchang kan nei tawk lo a. Rindan leh ngaihdan hmanga inenkawla, beiseina dik lo neih hi a awl zual hle a. Chutiang a nih chuan |awng\ai dam thei pan reng a, Moringa hnah emaw, Internet lama puihna leh beiseina zawn reng a awl hle. Thil theih loh beisei reng ai chuan kan ban phak maia inenkawlna ngaihven hi thil pawimawh zawk a ni.

ANMAHNI MI MAL DINHMUN :
1. Self Stigma & Discrimination :HIV Hrikpai hian taksa a na ngawt ngawt nghal lo a. Rilru lam erawh a na nghal ngawih ngawih \hin. Na ai chuan enhran nih hi a hrehawm zawk fo a. Hrikpaite hian inkiltawihna an nei nghal zel a, mahni indah hrangin khawvel hran an nei ti ila a dik awm e. Heng zawng zawng hi kan khawtlang siam a tam zawk a ni. 

A tirah nun khawlo ten an lo vei hmasak \hin vang nge ‘Misual natna’ anga kan la ngaih avang hian kan la enhrang a, kan endawng deuh bik chu a nih hi. Hei tak hi an dinhmun tilang chiang bertu a ni. Mi hriat an hlauh chhung chuan inkiltawihna a awm dawn a, chu chu zirtirna hmanga beih reng tur a ni a. HIV hrikpai an tam tak tak huna reh mai tur anga ngaihna a awm \hin a, chu chu ngaihdan dik lo tak a ni.

2. Retheihna hi harsatna pakhat a ni :HIV hrikpai te zingah hian chhungkaw rethei leh lehkhazir sang lo, rilru paukhauh lo tan hian buaina a tam zual emaw tih a awl hle mai.  Ei leh in chungchang thu te, damdawi in leh inenkawlna hmun pan zung zung te, rilru leh taksa hahdam taka awm thei tura inngaihsaktawn te hi a ngai hle a ni. Kan hnam hi a la naupan angin hriselna lama inenkawl  hi kan la ngaihthah bawk si avangin an dinhmun hi a khirh zual hle. 

3. Natna dang a kaihhnawih lakah fimkhur a ngai :HIV hrik taksaah a lo tam  chuan taksa ralveng sipai an ei chhe hma hle a. Natna hrik dang a lo luhin an kulcho phah fo mai. Hritlang awmna, khawsik leh kaw\ha lo pawh hi buaipui tham a ni fo mai. A kaihhnawih natna dang (opportunistic Infection) a awm thuai \hin. Chutiang natna a awm dan azir chuan Clinical Stage pawh a \hen theih bawk. |halbe vung, Awmna benvawn, Ka na leh Ulcer damhlei thei lo. Khawsik, kaw \ha lo rei tak, Ka na var \hit \het \hin te, TB, Pneumonia reh hlei thei lo te, Anaemia (chhan hriat lova thisen tlem tak) te, PCP-Awmna chi khat, rang taka thihpui theih te, Awmvel te hi a kaihhnawih natna neih awlsam te an ni. 

4. Rilru lama an dinhmun:Rilru ber a dam loh hi chuan taksa hi a dam mawh khawp mai. Taksa kan enkawl uluk ai mah hian rilru enkawlna a pawimawh hmasa kan ti thei awm e. Rilru na reng renga hun hman te leh Inthiam lohna emaw, thinrimna emaw a awm reng chuan damdawi hmanga inenkawl reng a harsa a. Damdawi ei tha a tho hlei thei lo a, phurna reng reng hi a awm thei lo fo. Beidawnna sual (depression) an nei thuai \hin. Phili leh chi ai reng renga hun hmang \hin tan chuan khawvel hi chen a nuam lo a, hlimni kawl a eng thei lo a ni.

Tlangkawmna :
HIV hrikpaite harsatna, an mamawh leh kan hriattur \ul bik tlangpui kan sawi ta a.  HIV Hrikpaite, AIDS vei te dinhmun kan hre chiang thei ta a. Heng a\ang hian \anpui dan tur te, an tana malsawmna ni turin bul i \an ang u. Tunah hian HIV Hrik paiin, AIDS natna kan vei lo a ni thei a. Engtikah emaw chuan kan chhungte, kan \hiante leh kan mo leh makpa hmangin kan la buai mai thei. Chutiang hun a lo thlen hma chuan inpeih lawk ang u.

Original Fonts : VNT Times
Broadcast at All India Radio, Lunglei on 23 May 2018 @06.45 -07.00 AM
Viewing all 321 articles
Browse latest View live