Quantcast
Channel: Putchhuak
Viewing all 321 articles
Browse latest View live

204/2016 Blueprint for Local Church Thalai Aw

$
0
0
            KUM 2020 BIAK IN BLUEPRINT

Rilru lo ruahman lawkna chu mihring chan a ni a,
Lei chhanna erawh chu LALPA atangin a ni. (Thufingte 16.1)

Kohhran than lenna atana pawimawh sawina remchangah la-in vei zawng ka han tarlang teh ang. Kohhran hruaitute zingah |halai Aw ‘Influence’ (nghawng) kan awm em tih ka hre lo a. Upa R.Robuanga chuan a chhiar leh dawn chiang tih erawh ka hria. Kohhran leh Building Committee lam hruaitute hian he rawtna mawl tak, pawimawh si hi lo chhiar tak ang che u maw?



            Blueprint tih chu lehkhapuana hlimthla a pawla tarlan ti mai ila. Techinical (Architecture) lam \awngkam niin, Mizo \awnga dah dawn chuan sap \awng hawh chawpa ‘Drawing’ tih hian kan hrethiam mai awm e. Saptawng tual lenga ‘Estimate’ pawh ti ila hrethiam chu kan awm ang. ‘Layout’ pawh ti ila, kan hrethiam tho ang chu maw!

            Pathianin tlang bik mak tak maiin min pe a, chu kan Biak in tlang chu biak in azawnga hmun rem ber pawl a ni a, kan roh hle tur a ni tih kan hria a, a hlutzia erawh kan la hrefiah deuh deuh ang. Khawvel hmasawnna hmasawn nasa takin min chim lai hian hmasawnna an hrilhfiah dan chu inhnerem tak, hmalak lehzelna tur atan pawh indipdal lo tih hi mi thiamte pawm dan tlanglawn a ni.

            Kohhran danglam tak kan ni a, a \ha nge tha lo phei chu ka hrethiam lo a. Neih phak baka hma la \hin, \ha ve thawkhata lungawi thei em em kan ni a. Rei phei chu a daih lem hlei lo a. Lungawina tura siam \ha leh mai thiam kan ni bawk a. A tlachawp (Jehoa Jire) nunpui thei tak kan ni a, a Pathian thu em tih pawh hriat a har thin khawp mai. Kohhran hlunzia erawh a ni lo.

            Heti ang ze danglam leh ropui tak kan neih avang hian kan infak a, kan inhau a, kan inrel ang lawi a. Lungawi lo zual kan ang a. Mahse, kan inhaw ngai miah lo hi kan ropuina a ni. Kohhran dang chu ni ila, lungawi lo leh tlan tau, kohhran a\anga chhuak ta kan awm nawk tawh awm e. Lungawi lohna avanga tlan tau erawh pakhat pawh sawi tur ka la hre lo. Hma lam hun thlir chungin thil pawi zawk a thlen loh nan te, hmalakna tur a chak zawk nan leh a fel zawk nan ruahman lawkna \ha hi kan mamawh lehzual ta hle hian a lang. Mi tu pawhin \an chhan leh beh chhan tur kan neih theih nana ruahmanna neih chu ava \ul lehzual ta em!

            Kum 2020 hian biak in thar sakna turin hmalak a ni dawn tih kan hre awm e. Chumi tur atan chuan sum kan tuak mek a, a tulna erawhin min la tur lo hle. Kohhran chu a lian a, a ropui a, hmalakna tur a tam bawk si a, kan la vei lo deuh niin a lang. Cheng nuai sawmnga khawl tur chuan kan la hlat deuhin a rinawm. Kan khawl tum zat chiang taka hriat hnua a \ulna puanzar hi a pawimawh hle a. Sawi \euha benghriatnaa (10%) hriat hi a rei lo a. Chumi  ai chuan a taka hmuhtir hian zaa sawmriat vel chuan min hneh thei niin an sawi bawk \hin.

            Kum thum \ha \eng \awngin min hmuak mek a. Sum leh paia inkhawl am hun a ni ta. Inkhawl a \ul chhan erawh mi vantlang chin chuan kan la hre phak lo pawh a ni mai thei a, kan la vei hek lo a nih pawhin a awm e. Kohhran hruaitute hian sum leh pai thawhchhuah kawngah \an lak a ngaihzia te, hmathlir neih \hat a \ulzia te sawi \hin mah se  a taka hmuh thiam tur ‘Hlimthla’ kan la neih loh avangin  kum 2020 hi kan la thlir phak lo deuh a ni ang.

            Tlipna atan thupuiah lut dawn ila! Kan biak in sak dan tur leh a hmun hma awm dan tur zawng zawng hi hriat theiha pho chhuah, tarlan chu ni se, tun ai hian kan phurin, hma kan la chak ang a, kan biak in  sak nana sum thawh leh hmalakna te hi a inkahpup chaw zutin ka ring. A kaida te te in hma kan la ang a, a sawt zual em em ang tih ka ring tlat bawk.


            Ka rin dan chuan, Kohhran hruaitu ten biak in leh a vel awm dan tura an duh hlimthla zawng zawng hi an ruahman hunah, a ‘tre’a training  chhuak mi thiam ten an buatsaih ang a. Sunday apianga en loh theih loh turin bang milem nen, a tak lem nen an hung chhuak reng ang a. Inhnial theih a ni tawh lo ang a, mi tinin a awm dan tur kan hrethiam vek tawh ang a.  Mumang nen lama kan vei thiam tawh dawn avangin Sum thawh leh \awng\aia hmalak a chawl tawh lo ang. Chumi mil chuan chak takin hma kan la ang a, nuam dawn mup mup  khawp hian ka suangtuah thin. A hlawntlinna erawh Pathian kut a nih avangin ruahman lawk chauh hi kan lo tih theih chu a ni.

205/2016 Purana Jeans at Church

$
0
0
Purana Jeans

Hindi film hmuhnawm taka țhian inhmangaihna kara nula tlangval inhmangaihna chungchang kha ni lovin vawiin ka jeans hlui leh bal hak chungchang hi kan sawi ve mai mai teh ang. Thawmhnaw manto tak ka inbel ngai lova, kan neih zawh loh chu thuhran, țul pawh ka ti lem lo a. Thawmhnaw hak nuam tak min chawih bawk si hi ka number one a ni țhin. Ka zin tur pawh hakthlak kengin ka mamawh belh chuan ka lei chawp mai ang tiin ka kal ngawt kha a nia. Modification vanga Rs 400 chiah hman tlak pawisa ka neih avangin che buai tak ka ni. 





Second hand leh branded thliar hrang lem lovin ka ha ve mai zel țhin a. Ka vaizin haw chuan kan khaw sumo ka nang hman ta si lova, loh theih lovin kawnglakah ka cham a ngai ta si a. Sunday inkhawm kawr leh thawmhnaw keng ta lo chu Jeans leh T-Shirt nen ka inkhawm a, thingpui an sem ka in ve mai a, min hau an awm bik lo. Sunday skul kaikim lawmman lak tum ranin ka pawl awmna zawt chawpin ka țhu ve mai a. Tu mahin min hau lem lova, i lo inkhawm ve a ni maw tiin min dawngsawng lo a, dawngsawng turin hmelhriat ka nei lo tlat a.

Mit zim leh mutchhuak hmel pu châk reng, biang puar satliah, hmai mawm tle ta reng chu pențawng inkhawm chak thuta kal nghal ka ang ta ngawt ang. Sunday school hming lamah pawh Lehkha lak ka ngai em tih min zawh kha țul a ti lem lo a ni ang. Kaikim awm hmel ka pu thlawt si lo a. A sam leh hmui hnawih bak ngaihtuah lo ni awm takin min zirtir nghal mawlh mawlh a. A incheina kha mi hausa incheina a ni. Nutling a ni a, nu nih pawh a tlin ngawt ang. Gazetted Officer a nih loh chuan chumi aia chung fe ni awm tak a ni. Polite tak chu a ni bik lo. Mikhual ka ni tih a hriat chuan lehkha ka duh em tih rawh min zawh ve ka ring a. Țul ka tih em avang zawkin sunday school banah hruaitupa ber chu panin ka va dil tak kha. 

Inkhawm tur hian thawmhnaw țha leh mawi, fai leh thianghlim hlir ka lo thlang ve țhin a. Chutiang ka neih loh avang ngawt erawh chuan inkhawm țhulh ka tum eih lo a ni. Jeans bal leh hlui lam, T shirt rang rek ruk nena inkhawm chu ka hmel nen ka ngaihtuaha inleng atan pawha duh chi ka lo ni lo reng reng ang tih ka ring thiam ta a. Jeans nena inkhawm chu a nuam miah lo, hak tur neih chhun a nih avangin ka ha mai zawk a ni.

Mah reng reng se, Jeans emaw, thawmhnaw chhia emaw, bal emaw, quality chhia inbel vang ngawtin melh hrek hrek hlawh hi a dik bik lo. Biak in inkhawm Fashion sang ta lutuk hian Kohhran thlarau nun hi a khawih chhe phakin ka hmu nia. William booth ten Seat dup leh dup lo, mi zahawm țhutna leh inthliarna an duh lohzia an lantir kha ka hrechhuak a. Uchuak taka inchei pumpelh turin țan la ila, Mite inthlahrunna tur khawpa inchei simin, Lal Isua mawi khalh tura inchei tum lo ila. Zahawm si uchuak si lovin inthuam ang u. Hmeichhe lukhum khim tur leh rangkachak etc inbel lo tura zirtirna bible thute hi kan va sawi tlem ta em!  Duhchin sawi uara duh loh chin pawmzam ngawt hi a biblical em tih ka ngaihtuah mai mai a. Salvation Army anga Uniform nena inkhawm erawh ka peih lo hle thung lawi si. Upc anga inkhumtir pawh țul ka ti lo. Mahse uchuak taka biak ina inchei erawh sim hi ava hun ta em. Tim eih lovin Vaivakawn lam inkhawmpui ka chhima ka zai tui hle a, chhun lam boruak chu hrechhuak lo ila lamtual ka pan em em ang.

Mobile ațanga update chu a har em mai. Hman hunah ka delete loh chuan ka edit ang

206/2016 Simna leh a rah

$
0
0
SIMNA LEH A RAH :

Introduction :
            Thu I sawi dawn chuan I ha sen dum tlat hi ti var ang che tiin Bial Zaipawl 2016 Farewell-ah min hrilh a. Vawi thum chu khawl hmangin ka ti fai tawh a. Vawi khat chu khawl tihfaina chance ka la nei a ni awm e. Khawl hmang pawhin tifai eng ang mah ila, Kuva ei ka sim theih loh chuan rei a daih dawn chuang lo a ni. Pawn lamah tihvar ngawt hi a tawk lo a. Var tle satliah ngawt mahse a bul, Sual bul, a sen lar chhan, a sen dum tlat chhan hi pumpelh tur chuan Kuva ei tawh lo tura ka sim a ngai a. Rei lote sim ngawtin a fai thei hek lo. Ka ei tawh lo ti ngawt lovin, var sar thei tura sim rahchhuah a ngaih thu zaninah hian kan sawi dawn a ni.

            Sim tur nei vek kan ni a, Khawvelah hian tumah mi fel tak reng an awm lo, pakhat mah an awm lo (Rom 3.13) tih kan hria a. Chanchin thar reng, Chanchin tha, Chanchin danglam ve thei lo kan sawi reng tur chu Sim ngai kan nih thu leh Simna hmanga Chhandam kan nih thu hi a ni a.


Bible chuan heti hian a sawi :

Thuthlung Hluia simna  hian hnam pum anga sim tura kohna lam a hawi zawk zel a ni. Thuthlung Hluiah hian sim tih nan thumal pahnih hman thin a. Pakhat zawk chu naham (pawi ti, rilru thlak – Pathian leh mihhring inlaichinna) tih a ni a, a dang leh chu sub (hawikir, lêt, kîr – Pathian hawisana thilsiam-techonolgy-a inghat tawh Pathiana kirleh tura sawmna) a ni.

Thuthlung Tharah chuan (metanoeo leh metamelomai) ‘rilru thlak’ tihna a n ti a, ‘ui, neih lêt leh duh/ neih let leh châk’ tite pawha hman theih ve tho a ni. Mahse, a hmanna tam bera a awmziain a tum chu ‘hawikir’ tih a ni.

 Simna chu ka dik lo a ni tih inhriatchhuah ngawt hi a ni lo a. Eden bawhchhiatna avangin mi sual ka ni tih inhriat ngawt a ni hek lo. Baptistu Johana’n mite chu sim hming pu tlaka rah turin a ti a (Lehlin tharah: ‘in sim ngei a ni tih tilang turin thil ti zel zawk rawh u.’ Mat. 3:8).  Lal Isuan a hmanna awmzia berah chuan nun sual atanga hawikir a, kha nun sual kha kalsan tur zawngin a ni a (Lk. 7:47; 19:8-10). Thil tihsual chauh ni lovin Pathian ngaiha thianghlim lo leh tha lo suangtuahna leh rilru atanga hawikirna pawh a huam vek a ni.

            Sual sim duh loh leh an chan tur kan sawi hman lo ang a, sim thinte chanvo leh a rahchhuah thlir chung hun hman tum ta ila. Mi ten an sual an sim a, Pathian ngaiha thianghlim lo leh tha lo an paih a, Pathian hnena an hawikir leh chuan hmuh kan nei thin a. Chung zinga simna rah kawng thum chauh tarlang ila.

1. Simna rah chu  Rinawmnaah a langchhuak thin: (Thupuan 2.2-10)

  Miin a thil tih sual a sim tlat chuan amah kha a Rintlak a, Sim tlat chuan kan ring ngam a, Tiamchin awm lovin a rinawm reng thin. Nikhat atan a ni lo, Ni tinin, Thih thlengin a sim ang a. Rinawm takin , tuarna leh harsatna karah pawh, channa leh hrehawmna karah pawh Pachhiatna leh hrehawmna karah pawh, Lawmman chhe thei lo nei ngei turin kan thawk ang. Kan simna rah chu Chatuan thlengin, thih thlengin a a ni tur a ni. Kan simna avanga kan tuar dawn a nih pawhin thih thlengin kan tuar anga, kan thihnaah chuan kan tuarchhuak ve tawh ang. Simna rah chu Vanah lawmman kan nei dawn zawk si a. Thutiamtu chuan a lokal hunah emaw, a hnen kan pan hunah emaw Lawmman chhe thei lo min pe dawn a ni.

Simna dik lo hi a awm thei em ka hre lo a. A Sim tlat chuan dik lo a awm thei dawn em ni? A sim loh vanga dik lo a ni thei em. A sim hun chhung rei loh vang em ni tih kan sawi thui hman lo ang. Pathian thu chuan Simna dik leh dik loh lam a ngaipawimawh lo va, Sim hming pu tlakin rah rawh u (Matthaia 3.8) a ti mai a ni. He thu hi Pathian fakna tur atan hla-in ka siam ve a.

RINTLAK LEH RIN NGAMA AWM TURIN

Chhel taka tuarin lawmman chu kan hmu ang
A tiamtu chu a rinawm si. (Heb: 6.17)

Ni tin rinawm leh chhel taka awmin
Tuarna leh harsatna karah pawh thawk ila,
Kan nghah Lalpa, a thutiamah a ding reng thin,
'Ngaih teh, ka lokal thuai dawn' a ti asin

            Tupawh beng nei chuan hre rawh se
            Pachhiatna leh hrehawm tuar thin mah se
            ‘Hlau suh, Zam hek suh fiahna a ni’
            Rinawmna chu thih thlengin a famkim thin

Rintlak leh rin ngam tura awm zelin
Channa leh hrehawmna karah pawh thawk ula
Lei leh vana lawmna tur, A malsawmna hlu
Chang ngei turin damchhungni chhiar thiam ta che

Sim hming pu tlaka  rinawma awmin
Fiahna leh lawmman chhe thei lo chu nei turin
Hmangaih hmasa, thar thawh leha bansan lovin 
Ngai teh, A hming avangin tuar chhuak ta che

            Hlim leh lungngaihna tuarchhuak thin.
            A chakna leh theihna ang zela thawk.
            Bawih tha leh rinawm chuan a phu tok
            A lawmna thlenin, hlimna a siam si thin
                        
  

2. Pathian ropui puanchhuah a ni thin : (Ezekiela 18.23, 18.30-31) 
Ka sualte ka sim a, ka bawhchhiatnate ka sima ngaihdam ka nih phawt chuan mihring a langsar tawh lo. Isua hmel a lang a, Pathian ropui puanchhuah a ni thin.

Drug Addict pakhat chuan a neih a hralh zo a, kan buaipui thin khawp mai. Jail-a a luh let Campingah a lut tawh a. A lo piangthar ve zel a, a chin tha lo erawh a sim lem hlei lova.  A damlo a, thi vat vat zawk se kan zavaia tan a tha zawk ang tihtur khawpin kan thlahlel lo a. A vein-pui a puahkeh pawhin enkawl pawh kan phur lo.

Camp luta A piangthara, kan eng ualah a lut lo.  A hnu deuhah chuan sual chu khawngaihna avangin a sim thei ta a. “Min hringtu ka nu ngei pawhin min buaipui peih tawh lo a, ka piantharin zu rim te kha chhia kan tinghal ngawt a. Syringe te kha ka chhukeh vel a” Lo leng tawh lo se, an hnaihah awm tawh lo ila ka ti thin kha a nia.

Mahse sualte sima sualna bul ber ngaihdam kan ni zet chu Zute hi rimchhia ka ti tawh lo. Thiante lo leng tur pawh ka lawm zawk a, min thlit khep pawhin, Syringe min siamsak pawhin ka buai tawh lo.  Ka buaina ber chu ka sual sim avanga ka chhungkua leh khawtlangin min lawmpui a, an thatzia ka hmuh hian  Pathian hmel, Isua hmel hi ka hmu chak a ni. Ka mihringpui, an thil ka ruksak, ka tihnat fote mah heti khawpa an hlim thei leh si a nih chuan Isua hmel, Isua ropuizia leh thatzia tur hi ka hmu chaka ka buai tawh zawk a ni. Pathian ripuizia chu thianhluite lo lengse hrilh ka chak zek zek thin a ti a.

Pathian ropuina turin an neih zawng zawng, an nunna hial an chan ngama. Lalpa ropuizia hi an puang chhuak thin a ni. Lal Isu mi dangte pawh I ke bula hruai tur leh I ropuizia hmu turin min hmang ve rawh an ti thin asin.

3.      Kohhran a tinung thin :
 Kohhran a hlim hi kan zai vang a ni lo, kan khuangah a innghat lo. Inchhira sima, hawikira letleh an awm thin vang a ni fo mai. Mi fel sim leh chuan tur nei lo ai chuan misual pakhat sim chungah inpa vana  mi a lawmzawk dawn lo em ni?

Mi fel rual awmkhawm nih vang ngawta kohhran hhi nung chi a ni lo. Mi fel that, mi fing thiau, mi hausa vek ni the u. Nuam in ti chuang lo ang. Misual hlir pawh ni ula a nuam chuang lo ang. Pathian ropuina tur zawka mi pakhat simna puanchhauha a awm te, a thil tih tha lote, a dinhmun diklote kalsana Pathian hnena a kirleh hian kohhran chu a hlim a, a nung mai thin asin.

Mihring lawmna atanga hlim tum ngawt emaw, kan mamawh avanga nung taka rawngbawl tum chi a ni lo.  Pathian hnena kan hawikir leh mai hi a tawk. Kan Thil tihsual chauh a ni lo,  Pathian ngaiha kan thianghlim lo te, thil tha lo kan suangtuahna leh rilru kan neih atanga Pathian hnena kan hawikir leh hian Kohhran chu a nung mai dawn a ni. 

Kohhran a nuna, a hlim  chuan Pathian fakna leh lawmna-ah a langchhuak a, kan zai a tui a. Kan lam a nuam a, kan khuang leh kan nun hi a inchawih mai thin a lo ni. Zaninah hian Simna rah lanchuahtirna turin tawngtai leh lawmna hla sa chungin hunk an hmang mai thin a ni. I sualna emaw, Pathian laka I rilru thianghlim lohna emaw, Pathian duh loh zawng anga I awmna zawng zawng paih thlain a hnenah kirleh turin inhlan rawh.

207/2016 CHARITY XMAS

$
0
0
MI DANGTE TANPUI TURIN NEP LUA A AWM LO

Matthai 25.44 kan en chuan heng mite berte zinga mi pakhat chunga in tih hi Lal Isau chunga ti in nih thu kan hmu a.

Charity tih chu khawngaih lainat thilthlawnpek hi a ni a. A neih chuang liam emaw, a neih chhun atanga a pek emaw, a neih loh thil puk chawpa a pek hi a ni. Hausa pek belh ngawt ni lovin a theihna tlem zawkte tana pek hi a ni. Charity tih chu kawng hrang hrangin a awmzia a awm thei a. Mite chuan Pawl, Kohhran leh tlawmngai pawl ten an din chhan ang taka tanpuina an pek hi Charity nihphung a ni an ti a.


Sang sawm tam Charity pawl a awm a, a hun pum atana  inhmangral thawktu pawh an awm bawk. Zaninah hian mi hausa leh thiamna nei lo, kum lama puitling pawh ni lo kan nauten hetiang an ngaihtuah chhuaka, ke an pen ngam leh nachang an hria hi a ropui ka ti hle a. Neih nei lo, thawhchhuah pawh nei lo, chawmhlawm ngai zawkin duhna rilru an nei hi a chhinchhiahthlak hle.  Mite tanpui turin engmah nih a ngai lo, Mite tanpui turin mi ropui nih a ngai hek lo. Hausak kher a ngai lo a, mi tlawktlaw tak pawhin Duhna rilru a neih chuan a tanpui their eng a ni.

Neih chuang liam pek tur pawh nei lovin tuak chawpin khawngaih lainat thilpek vehbur an khawn hi a Kristian hle a. Sakhua zawng zawng hian Khawngaihna thilthlawnpek hi a khap ngai lo a, a duhdan pawh a ni zawk a. Kristiante chuan tihmakmawh kan chunga innghat a ni zawk a ni. Zaninah hian a thlawnin vehbur an khawn dawn a ni ngawt lo a. An thiam thil, mi zawng zawng thiam loh Ri hmangin mawi takin rimawi min chhawpsak ang a. Chu ri chuan in thinlungah  thawk awm sela,  mawi taka khawngaih lainat thilpek lo hlan ve turin kan sawm che u a ni.

Engtik lai mahin neih chuang liam leh duh tawk I nei ngai lo mai thei a. I pek tam avanga lungawi tur kan ni hek lo. I neihsa atanga I pek phalna khan hlimna a pe ang che a. Ui tak chunga I pek ai chuan “Hei te hi” tia hlim leh lawm taka, zangkhai taka I pek chuan lawmna I hmu ngei ang.

Eng ang mi pawh ni la, Engtiang pawhin ngaihdan lo nei s amah la a lem chuang lo. Kan tuina bera kan tih theih hian a nuam a, mi dangte tanpuina tur a nih phei chuan a nuam kan ti a. Kan thiam tawk hian mite a  lo phak lo deuh a nih pawhin kan theihna kan hlan hian kan hlim ve em em a. Kan lawmna tur erawh I khawngaih thilthlawn pek kha a ni. Chuta tang chuan kaii kaltlanga I tanpuina mamawh nia kan hriatte hnenah Isua ropuina turin kan lo hlan ve dawn a ni.

St Francis of Assisi chuan Zalenna leh Charity ngaihsanna hmunah chuan hlauhna leh mawlna ten hmun an chang ngai lo a ti a. Chan hlohna pawh a awm lo a ni.


208/2016 Dampuia nen Krismas

$
0
0
Dampuia nen Krismas





Pi Vani in hrik tih tur khawpin kan tal nasa a, kan 
zirna khan a tawrh phah ang em tih erawh kan ngaihtuah ngai lo. Ngaihzawng leh Zirlai chungchang tih loh chu engkim a sawipui theih veka, hman erawh a ngai hle thin. Inhre pawh miah si lo khan chhuanlamah kan ke a lo bai theuh chu niin, a awm ang ta lo lutuk a. Kebai Association (KBA) kha kan dinchawpchilh nghal ngawt a. Tumah kebai zui ta kan awm lem hlei lo a. Pawl ruk kan nihin Cowboy thawnthu kan inziahsiak a, MIKADO phek thum chauh a ziak thei tih erawh ka la hre chiang hle a ni. 


 A chhungten khawpui Hostel tha takah an daih chung pawhin ke ngatin Kilometer tam tak atangin a lo haw tih erawh ka hria. Hostela a awm chung pawhin lehkhawthawn kan la ching a. Luikal leh Aidu khawrh chungchang bak kan sawi tam lo hle. Chungte lah chu Warden kaltlanga sawi vek a ni a, a him tawk chin chiah a ni thin. Kan ngai ta deuh a ni ang, Warden chhiar ngei ngei tura chiangin thianpa Z-a khan lehkhathawn a ziak a. “Hei Nula Ziki, chhangthawpa I thlem thluk kha a rai a, I fa ni ngeiin a sawi si a, a rang thei ang berin lo haw rawh” tiin a thawn a.  Pawl sawm zirlaiin  chutiang dinhmun a tawk ta chu Warden chhuah phalna hmuh a awlsam khawp a ni awm e.

College hmun hrana ka kal tak avangin kan inkawm tam ta lo a. A nupui neih niin Tablabagh-ah min bumtu Chakma uma kan kal ta daih erawh a vannei hle. Eng emaw tak kha chu tihsak ve kan tum a nia!  Fapa a neih tirhin a dam tha thei lo inentir chu ka roomah an lo chawl a. Ngaihsak lem lovin ka namliam mai kha a ni a. A kal a tha lo a, thlak (Kidney Transplant) a ngai tih an hriatin Vellore CMC lamah an pem thla ta a. Kum li zet kal (Kidney) changa in an luah hnuin hlawhtling taka thlak a ni a. Hei a lo haw thei ta hram a, ka lawm hle. Vawiin Krismas ruai thehna lamah a hmuhlaiin a thupui  ber vawksa thau hmawmin ka awhthik a nih kha. (Sangha tuizia bak sawi tur a hre tawh lo reng reng nia!)

Chhung inkhawma tawngtaipui reng thin kan nih avangin ngaihven loh theih loh a ni a. A chhungte kal pe thei tur an awm lo a. Mi tlawmngai Kal pe (Donate) tur an awm tak mialah tiin an nghak a, mitthi tawh (an damlaiin phalna an lo ziak lawk thin a) kal chang reng rengin an in a intlar ve thin a, pakhat hmuh pawh a harsa a nia, vawi tam intlarin a mil ngai reng reng lo a. Pathian pawh dem rum rum khawpa beidawngin vawi tam a awm a.  Beidawng taka an inluah lam a pan changa a rilru tur ka ngaihtuah fo thin.


Kum Li chhunga amah awmpuitu a nu leh a nupui, a fapa ten Phai khawlum hnuaia pawisa an sen nasatzia turzia ka chhut a, (a fapa sikul kaltirnaa TAMIL tawng zirtir a harsat dan erawh ka sawi lang lo ang) dam that hlutiza Dampuia dam that loh atang hian ka hre fo. A nu chuan Sam ziaka “Mi liante rin ai chuan Lalpaa rinna nghah a thatzia min hrilh thei a” Vellore-ah Doctor an thiam alawm, hmanrua a tha alawm tiha inhnemna chu engmah a ni lo a. Kan inkhawhral hnua Pathiana kan inghah atangin “Lalpa chu a tlai ve ngai lo a, Lal dampuia hian Lalpa hi a dampui tak zet a ni” tiin min hrilh a.  Pathianin a veng zel ang tih ka ring tlat a ni. 

209/2017 28th February 2017

$
0
0
Vawiin 28th February 2017

Vawiin hi lawm avang leh lungngaih avanga ni khat thil thu-a ka mood inthlak zin ber a nih thu kan blog mai mai teh ang. 

Vawiin ka rooma lo leng chu,  HIV avanga lungngai leh beidawng, chhungkua leh an hnathawhna hmuna harsatna tawk chuan min lo pan a. Mizo tawng a thiam lo a, Sap tawng lah thiam tih tur khawpa nal a ni lawi lo a. Vai tawng leh saptawng tlem pawlhin a vuivaina thu leh a harsatna min hrilh a, hre vek lo mah ila, a tap zawih zawih tho a. Nguntak leh ngaihven taka ka ngaihthlak (Listening skills) avang leh Ama dinhmuna ka inchan theih (Empathy) vang ni tak ang maw!  Ka hriatchinah chuan ka hnim ruai a, English te chuan kan hnem tak mawlh mawlha a hrethiam lo tih ka hrethiam lawi si. Zaizira inbe chungin milem te ka siamsak a, sawichhuak thiam lovin kan han nui leh rih thin a. 


Vawiin chu Office ka chhuahsan hma avangin Zu dawrah Darkar hnih vel ka awm reng a. Mi nghak pahin mi chi hrang hrang chu ka rilruin ka lo exam ru reng a. Zu avanga sum leng tam em em, chu zu avang veka chhungkaw lungngai rum ri, chhungkua-in sum an tlakchham thu pawh hre theiin ka inhria a. Zu avanga hlim nuih bawk bawk pawh ka ngah hman hle. Excise tawtawrawt (Breath analyzer) ham ri thei lo, tiam chin inham passed lawi si pawh ka hmu. Zu hi chu zahmawh ang maia kan khawtlang nuna bet tlat ava ni the lul em

Vawiin hi ka nu piancham a ni.   A pian kum, ni leh thla hi a hre ngai lo hrim hrim a. A pawimawhna leh awmzia a neih thui vak ring lovin kha lehchen kha min lo chawi lian tawh a. Kum 50 dawn a vei tawh hnu-ah a  pawimawh tak thut avangin January ni 1  hi kan hmang ta mai mai thin kha a nia. "Vawmkhawmual neih kum thlasik leh nipui inkarah ka pian thu ka nun min hrilh" tih zawng hi a hriat dan a ni. Ka pu chhinchhiahna leh ka pa buthehlep te keuvin, a hre awm leh chhinchhiah awm deuhte ka zawha, ka beidawn hnuah ni kum lawk khan ka hre thei ta a ni. 

February ni 28 kum 1948 khan a piang a ni tih ziak chu ka hmuchhuak  tih ka hrilha "February ni 28 ber kher" tih bak a sawi zui lo. Cecil Adams-a ten Thla Luck-lo bik a awm a nih chuan chu thla chu a tawi bik tur a ni an tih laiin, Roman hovin puithuna atthlak tha ru deuh tak siam an tum vangte hi ni tak ang maw? Eng vanga February thla-ah ni 28 chauh awm nge a ni tih a chhut thiam lo a, a laklawh bik a ti mai a ni.

Nikum lama Bible  hawrawp ziak lianchi ka pek khan, ava tangkai dawn ve tih bak a sawi lo a. Kuminah erawh Birthday Cake  ka pek lai takin 'Pawisa neih loh nak laiin' tih thu a sawi chu ka pawi sa lem lo a. With Love tih te, From tih te hi chu a la dawng ngai lo hrim hrim ang tih ka chiang a ni. Cake phawrh lai aiin Puansukna sahbawn; Sukhlo ka phawrh lai chuan a hmel a hlim daih zawk a. Cake eitur/ zai tur inpek a nih rau rau chuan Chhun riltam lai kha a lo beisei a ni awm e. 

Vawiin hi Snapdeal lama ka thil chah lo thlen hun tur  a ni a. Kohhran bungrua tur a nih avangin rinhlelh te ka tawk ang tih ka hlau rum rum nia. Pawisa pek lawk dawn lai chuan kan ina lo thleng thei tura an sawi kha a ni a. Pawisa pe ta chenga, a lo thlen hun tur ni a nih tawh laia Kan in awmna hre lo pui khan in in awmna hmun an hriat loh avangin I thilchah a lo thleng thei lote kha an han ti hnuhnawh a. Khawi pawisa kha tih mai dawn chuan nghak ve fan fana a tawp dawna thulhsan chi a ni tawh si lo.

Vawiin hi mi tu tutee maw nena kan intiam ni a ni a, eng emaw avanga koh theih renga awm ka tum ni a ni. Beisei ru tak chunga beisei loh deuh chanchin hriat ka hlauh rualin beisei dang ka nei ru bawk si a. Phone kan thlek zawk ngam chauh a ni. Harsatna hmachhawn ngam lova hel dawk dawk thin nun hi chu ava hahthlak em! Eng pawh hmachhawn hmiah zel tur tih nunpui laia hlauhna a lo thlen meuh chuan  hmachhawn thiam ava har tak em! Koh beisei khan koh nih loh vanga koh han nih chu ava rapthlak thin em! Hrilh beisei renga awm chunga zawh ngam loh chu pawi tak a ni tihna a nih chu. A pawi lo ka ti dawn lo, a pawi hunah engtin nge ka tih chuan ang le? A pawi a ni mai.

Miin thih a hlauh loh chuan eng mah a hlau ngai lo tih hi chu dawt mai mai a ni. ART damdawi ei ei a ngai lo, thih ka hlau lo pawh ti mahsela an thenawm khawveng hriat hi chu an han hlau khawp a. Hlau tak an ni. Mi hriat hlauh vanga ko kal thei chauh ka ni lawi si a. Mi hriat hlauh vanga mi hriat loh tura koh kal ngai nula leh tlangval pawh tam tak an awm ang. Addict leh Mawngkawhur (Gay) te nena intiam hi chu lo thulh fo pawh nise ka hlawh a kiam phah lo tiin kan inhnema kan beidawng suh lo tala. Intiampui hlen lo zawk ka ni erawh a la nge ka la na zawk pawh ka hre lo. Hrehawm tak a ni.

Vawiin hi ka fapa u zawk (Biologically not) exam result sem chhuah ni a ni. Phone pawh en tha ngam lovin nileng deuh thawin ka ngaihsak lo lui bawk a. Kum khat zir hi kum thum chu zir nawn lo hram se tih kan fuihna anih avangin kan dinhmun chu I hrethiam tho ang chu maw! Company Offer aia tha tam tak kan in Offer dan atang hian a pawimawhzia I ngaihtuah thiam thei ang. 

Eng pawh thleng se ka lungawi ang tih hi chu lawmna a lo thlena lungawi a awl viau a, harsatna lam a thlen hian lungawi a har a, a sawt si loh avangin lungawi awm taka awm ai chuan lungawi lo chung pawha awm tawp hi a lo nuam ber ka ti thei ta.

210/2017 Lalpa Tu nge i nih?

$
0
0
LALPA TU NGE I NIH? ENG NGE I RUAHMANNA?

“Tin, ka kal a, Damaska khaw kiang kan thlen chuan chawfak hun laiin, thawk lehkhatan van ata eng nasa tak ka velan a lo eng ta phut a; tin, leiah ka tlu a, ka hnenah, “Saula, Saula, nangin engati nge mi tihduhdah hi?” tiin aw ka hria a. Tin, keiin, ‘Lalpa, tunge i nih?’ tiin ka chhang a. Tin, ani chuan ka hnenah,  ‘Nazaret Isua, i tihduhdah hi ka ni,’ a ti a. Tin, ka thiante chuan eng chu an hmu na a, mi betu aw erawh chu an hre lo.  (Tirhkohte 22.6-9)


Pharisai mi itsik ching tak, kristiante tihduhdah tum hrim hrim leh mi hming tha zet lawisi hian Pathian a beisei loh danin hmu a. Jerusalem atanga Syria ram Damaska khawdaiah Pathian nen an inbia a. Puithiam lalte rorelna leh an thupek anga Kristian hmasate zawng chhuaka man tura a kal laiin mit tidel thei khawpa engin a chhun thlu a.  “Lalpa tunge i nih?” tiin a zawt nghal a. Khati khawpa eng chak tak hmang thei chu Pathian ngei a nih a ring nghal hmiah niin a lang. 

Amah hre chiang lova, beng hriatnaa hria leh dilchhutna hmanga lo zir ngawt te chuan Saula nun thlakthlengtu Eng kha, tau meichher lam emaw a ni ang. Chutiang eng chu a lo awm thut chuan phutzawkna tham a ni thei a, tlak mai chu awl tak tur a ni tiin zeldin thin mahse a nih duh hmel bak tih sawi tur an hre thui lo hle awm e. Khawlum hnuaia awm rei chuan (Heat illness avangin) Phungzawl natna chikhat a chhuak thei a, chu chuan Paula kha nikhaw hre lovin a a tluktira, a mit pawh rei lote chhung a deltir thei a ni an ti a. Mi thenkhat ten Kum 2013-a Chelyabinsk Simeikhu, arsi them lo thlawk ang kha a thlawk a, chu chuan Paula chu leiah a tluk phah a, a khawhmuh thlengin a nghawng a ni an ti a ni awm e. A awm ang ve mai mai khawp mai.

Amah Paula ngei pawhin eng nge a nih a hrechiang lo a, mitdelna khawp eng pe chhuaka, betu aw a hriat tlat avangin eng nge tih ngaihtuah lovin “Lalpa tu nge i nih?” tia zawt chungin a inpe (Surrender) mai a ni. Mamawh lo thei lova a siam hnuah chuan a nem zaih tawh niin a lang. Chuti ni lo se Pathian hi a hmu dawn em ni? Harsatna hmanga Lalpa tawh kher hi i nghak em ni? A tirhna hmuna kal tur hian harsatna tawh hmasak kher nghak suh. A hun lova piang niin i inchhal palh ang.

A mite tihduhdah hi Isua tihduhdahna a ni a. Pathian hi kan vela awm a nih avangin 
kan hai fo thin. Kan thil hmuh ang hi an hmu na a, kan thinlunga aw kan hriat hi miten an hre lo fo thin. Pathian a awm tih kan hria a, Pathian chu tunge a nih kan hre si lo. Pathian hnathawh kan hmu thin a, eng nge a hnathawh chu kan chhut ngai si lo a. Khawih nawn leh khawih harh kan nih hian kan lo hre ve chauh thin a lawm maw le. Pathian chu kan hlau a, Pathian hloh erawh kan hlau lo fo thin. Pathian chu tunge a nih kan hriat chian loh vang a ni thei a ni.

Manganna leh beidawnna kan tawh lai hian Lalpa chu tunge a nih tiin kan ngaihtuah fo thin. Pathian chu i tan hian eng nge a nih chiah a. Tu nge a nih i chhut ngai em? Paula’n pathian a hmuh atang hian a chiang hle a, Paula’n Pathian a hmuh hma chuan khawvel dana fel famkimna a zawng thin a. A pianthar hnu erawh chuan Isua krista thihna avanga thiamchanna a zawng tawh zawk a ni.

Khawvel leh Kohhran dan mit atanga thlira thiamchantirna i zawng a nih chuan Paula nun hmasa nen a in ang reng a ni. Kohhran leh khawtlang duhdan, ngaihdan tur ngaihtuah chunga hun i hmang a nih chuan Pathian hi tu nge a nih tih i hre thei lo ang. Lal Isua thihna avangin thiam kan chang a, thiam kan channa tura thuneitu ber chu Pathian a ni si a. 

Kohhran leh khawtlang mipuite ngaihdan tur ni lovin, pathianin engtin nge a ngaih ang a, Pathian duh zawng leh lawmtlakin hun kan hmang em tih inzawh thin tur  a ni. Pathian duhzawnga kan awm a, sengkhawm hna kan thawh phawt chuan zawh belh ngai lovin, Pathian chu tu nge a nih kan nunah kan hrefiah zel ang. A tidarh leh luhlul chhuaha hun kan hmang a nih erawh chuan tiduhdahtu kan ni dawn a ni. Thlarau lam mitdelna a thleng thei a, tisa mit pawh hi a del phah thei a, hmuh theih loh ngawt ni lovin Kohhran leh khawtlang hian kan khaw hmuh a hliah vek thei a ni.
Tin, ka thiante chuan eng chu an hmu na a, mi betu aw erawh chu an hre lo tih ang hian Pathian chu kan hmu zet ang a, min biakna aw kan hriat si loh chuan kan ngaihdan anga kalin, tlukna a lo thleng thuai thin. Lalpa chu a awm tih kan hre na a, kan ngaihsak lo fo thin. Tu nge a nih hrechiang tak zet ila chuan kan ngaihsak khawwp ang. Lalpa hi tunge aa nih hrechiang tak zet ila tunge hlau lo ang. Lalpa hlau a, tihdek chunga rawngbawltu chuan finna a chhar a, malsawmna pawh a dawng ngei ngei thin. 

Pathian chu a hmasa ber leh hnuhnung ber, Awma a ni. Engkima engkim a ni. I nunah khan Lalpa hi tu nge a nih ve chiah le? I Pathian a ni ve thei em? A mite, a Bible thu, Kohhran mite leh Chhia leh tha hriatna a pek hmannga a thu hrilh ang che khan Kawtthler ngilah chuan i kal ve mai dawn lawm ni?

P.S. Bro Zuala of Moria urgently requested me to write Article in their Rahsiveng Pastorate TKP Bulletin.




211/2017 Letter to Someone (LOL)

$
0
0
 Dear Someone,

Will you marry me with no condition, but with these conditions!


1.It should be love marriage
2.Relationship should be bonded by mutual respect
3.God should be in between all the times
4.No materialistic view in between us
5.The Wedding Ceremony should be simple with less cost/expense so that we can spare money for helping the needy 
6.If it is simple ceremony, no invitees except those special to us for our lifetime
7.It should be in accordance with the church (BCM Constitution & Rules)
8.Party after ceremony should be organised at night with selected few
9.Pre and post wedding photograph should be done for our children (if God give us)
10.Praying before and after secret (Sacred also) should be done….

Last point, (but not counted).  No more regret with these conditions. If anything happens in between us, whatever comes we should asked God and fully depend on him.

If you agreed with these conditions, kindly contact this silly boy. So that we can organize everything event and the sequence will be teaching through practice for church youths.


211/2017 Four books, plus one

$
0
0
Hruaitute sulhnu : At a Glance

Tunlaia Autobiography/ Biography ka chhiar lai a ni a. Zoramthanga lehkhabu ziah (Mizo hnam movement History) ka chhiar azarah ka lehkhabu hluite keuvin kan ram leh hnam hruaitu hrang hrangte leh an sulhnu leh chanchin chu ka keu tawn chhen a. He Smart phone-ah hian thu tam  ziah theih loh mahse ka thairan chin pawh ziak ngam lovin, ka rilru-a awm chauh kan tarlang mai mai teh ang. Book review a ni lo a, sawihawnna ang chauh ni mai teh se. A chhuah kum indawtin chuk pawr mai ang.


Mizo Hnam Movement History :Phek 226 a chhah Zoramthanga ziah hi Rs 150 man a ni a. A man hle.  Kumina chhuah nimahsela, lehkhabu chhuah dawna tarlan ngei ngei tur chhuah kum hi a inziak chhe te lo a. Bu singkhat a chhuah ngam erawh a fakawm hle a ni.Type setting a tha-in a felfai hle a, Thlalak pariat awmin phek hnihah remkhawm a ni. A lehkhabu kawm pawh mizo lehkhabu chhuak tawh ang lovin han khawih mai hian a danglam bik tih a hriat hle a ni.

A thuhmahruaia a sawi angin thlakhat emaw chhunga ziahah chuan tha tak a ni. A ziahlai hian ama chanchin (Autobiography) a ziahlai chawlhsan meuha ziah a nih vang emaw ni, hnam hostory aia mimal chanchin rawngkai a tam deuh erawh a hriatthiam theih hle. Mi rilru tina lo thei ang bera ziah tum a nih thu a sawi hi a a tidik hle a, a thuziak hi a dam thluam a ni. 

Mizo hnam huap meuh a nih avangin a rintlak hle a, kimchang tur erawh chuan a bu hi a themhlem deuh a ni. Rambuai leh MNF Administration Tawngkam hrang hrang a hmang nasa hi a hlutna-ah ka ngai a. Remna leh Muanna neih dawna Role Playtu pawimawh tak tak Lalduhawma, Lal Thanhawla, Brig T Sailo leh Sapzova te chanchin erawh tam deuh zawkin ziak se a ngaihnawm lehzualin ka ring.
Mizo history mellung pawimawh zinga Zoluti (Maru Winchester) man ruala Sap (Anglo) hmeichhe pahnih leh mipa pakhat an man tel thute leh Sap nula upa zawk hnamtur eia a thih thute, Sap nu naupang zawk hian Tlira (Khawliantlira- Kohhran pawl dintu) a hrin thu te hi a source tarlang lo mahsela a huamzauzia lantirtu a ni. “Pu Hawla” tih vawi khat a ziaklang a, a bak chu ziahlan a rem lo turah ngai ila. Role pawimawh play-a a ngaih erawh a ziak vek thung a, pawimawhna a pe lovah  ka ngai mai a. Mahse, Pu Laldengan Burma dawr tura a tirh ngei khan Pu Lal Thanhawla hi a chhuak ve tawh a. Naga hel be tur pawhin a kal tawh bawk si a. Political indona nge he lehkhabu ziaktu hian   athlur bing lo tih tur a ni.


Ka Kawng zawhte :MLA vawi ruk lai thlantlina awm tawh Lalhmingthanga (MPC) ziah a ni a. Nikum 2016ah Copy 1000 a siam a. Rs 200 man chauh hi 247a chhah a ni a, a kawm hi a zahawmin thlalak 16 chu phek 4 chhungah a zep tel a, a hlu hle. A ziak hi tarlam duhdan angin a chiang kelkawl viau a, a font hman danglam vang hian min hip a tih theih awm e.

He lehkhabu hi engvangin nge Book of the year a nih lovang tiin ka ngaihtuah a, thlan chhuah zingah erawh a tel lawi si lo a. A mimal chanchin leh tumruhna, chhungkua leh lehkhazir dan hi a ngaihnawmin, hnukulh miah si lo hian a hunlaiin kan cheng veng veng mai a ni. 

Shillong hi vawi tam tlawh tawh mah ila hetia an ziak hian lung hi a leng zawkin ka hre thin. A tumah a chiang hle a, vantlang tana rawngbawl hi a tum a nih angin a fakawmzia a langchiang hle mai. Thil chhinchhiah thei tak a nih piah lamah ngaihnawm taka ziak thei a ni tih a lang e. 

Ka hmuh tum rilruk tak ka hmu lo a, Political party inchirh thehna leh rambuai laia mipui buaina denchhena MNF dem vak erawh ka hmu lo. A nihna ang ang a tarlang mai niin ka hria. Tu leh fate ka la nei ve a nih ngai chuan an tan he lehkhabu hi ka hlan ang a, ka la chhiartir ve ngei ang.

Lal Thanhawla:He lehkhabuah hia 2012-a chhuah niin, copy 5000 siam a ni a, phek 190 a awm avang hian a pan hmel tihngawt theih a ni lo a, thlalak hrang hrang phek 11 chhunga chilhkhawm hian a chhah phah niawmin a lang a, mahse Rs 100 man chauh a nih avangin a hunlai chuan a awm tawk khawp mai. Thlalak man senso te nen erawh Ruling Concession a awm pawh ni fahmiang, a publishedtu pawh Cabinet Minister ngat a nih avangin pui lo thei lo a ni.

David M Thangliana hian Pu Hawla hi vawi thum kawmin vawi khat an enho thu a sawi a, Lehkhabu tha tak ziak tur chuan darkar nga chauh kawm hi a tlem i ti  anih pawhin a awm tho e. A chanchin hre turin mi sawm pakhat erawh a kawm a ni. Lehkhabu 17 a rawn niin a hnunglamah a tarlang a, Theoretical mai ni lova behchhan tur (Emperical) a nei hi a fakawmna pakhat a ni.
Pu Hawla chanchin hi tu pawhin ziak se a ngaihnawm sa hrim hrim ang tih a rin theih a, a ziaktu hia thau sawktu a ni em ka hre lo a, lo sawk mahse a pawina a awm lo nachungin Pet tel deuh (Kick) erawh a nei intih tlat pawhin ka hnial lo ang che u. MNF tana a thahnemngaihna chanchin tarlan a ni a, Pi Rii chanchin sawilan a ni phei hi chu a Pu Hawla chanchin a kimchanna a ni. Chu erawh Researcherte behchhan ang tho a nih avangin a mimal ngaihdan anih pawhin a sawhnghehna tur a neiah a ngaih theih awm e.

A tawp lama Annexure-1 laldenga lehkhathawnte a dah tel te hi a hlu hle a. Rev Dr Zairema leh Bualhranga, mi pawimawh tak tak ten Press Statement an siam tarlan a ni te hi ava hlu em! NLUP  Project chungchang tarlan erawh a hunlai dinhmun thlirin remlo chunga remtir a ang mah mah a tih theih awm e. Lei ve phawt teh.

Pathian Manifesto :ZNP President Lalduhawma ziah niin Party dang dang hruaitute chanchin ziah chuan a kuthnu ka neih chhun chu tarlan loh chuan a kim lo palh ang e. Kum 2008 khan Phek 53 chauha chhah hi Rs 15 manin hralh a ni a. Lehkhabu ziakfo tawh C.Laizawna published a nih veng emawni a thuziak a dak tha hle mai. Copies singkhat chhuah niin a bu hming ang hian Pathian thu leh Politics inmil dan ziahna a ni tiin ka khawm mai a. 

Private-a BA a pass hnu-in kum 1977-a IPS tling a. VVIP Security hna chelh atangin a bang  a. Party a luhchilh tak thu ziah a ni. Autobiography a nih loh avangin tarlan tam tur ka hre lo. Nghakhlel takin Autobiography chu i lo thlir phawt ila. A chhuak a nih chuan ka lei ve ngei pawh ka ring.

Ka dai ve chin :PC Lawmkunga IAS ziah hi kan tarlang zawk teh ang. Phek  284a chhah hi Rs 200 in nikum (2016) khan hralh chhuah a ni a.  Lengchhawn press published a ni. Engtin nge MAL Book of the Year langsar pawlah a awm theih ka hre lo a, ka la ngaihtuah mek a ni.

A kawm leh thildang chu a pangngai nachungin, a fonts hman hi a international em ka hre lo a. Social Research lamah erawh hman phal loh a ni thin kha a ni ngai a. Naupanlai chanchin leh lunglen thu a tam deuh avangin naupang leh tar lamten an lawm zawng tura a rin fonts a thlang ni maiah ka ngai a. Mahse Greek hawrawp niawm tak hi tri/ah a lang fo a. a buai phah zawk niin a lang.

Sikul kal chungchangah MNF/Volunteer avanga sekhum to Lunglei exam tura a kal kual hah hrep thu te, a buaithlakzia a sawi a. Chumi a nih vang nge a awnlam leh a duhloh zawng a sawi tam mah mahin a lang. Mi thiam leh Central Service meuh chuan hnam chanchin-rambuai kan lo neih tawhte chu sel a ngai a nih pawhin kan infaksak hian kan inchawimawi ni maiah ka ngai a. Lalhmingthanga kawng zawh ang hian selna lam hi chu tarlang tam lo ila, a bikin sap tawngah phei chuan lungrualna thu zawk hi i ziak uar ang u ka ti a ni. Phek 31 na angah “Pathian leh kan ram tan” tia khatianga hma la kha niin an insawi a tih ang chi-Politicians zawkte tawngkama ka ngaih thin a hmang zauh zauh erawh Mi thiam (IAS Meuh tan) chuan tawngkam dang thlanawm tak a ni.

A.Thanglura chanchin a ngaihnawm zual a, a mihrang leh sahrang lehkhabu hlimthla pawh ka hmuin ka hria. IAS ziah nge nge chu khing a chunga kan ziah zawng zawng ai khian lei hmasak ber tur a ni lawi si a. 








213/2017 T-Melody leh Aung Myo Tint

$
0
0
Lalnun Sanga* (T-Melody) zarah Aung Myo Tint a hlim
Pu Awma (Aung Myo Tint)


Inchhungkhur tul leh mamawh singsak fel ngai a awm chuan Pu Awma kovin kan thawk nghal mai thin a. Ram hnathawh leh hlawhfa atana chhawr tlak a ni. Amah hi tawngpai chhi chhe, tlawmngai zet a ni. A tawngfiah loh avangin “Ivapool” tiin an ko thin a, Liverpool FC inkhel en tur a awm chuan kan en ho thin. Suahsual rawng abawlin min hlat a, ka bula a awm chuan zu a in ngai lo thung.



Kum tam tak kan koh thin a nih avangin Burma chanchin sawipui hi a chakna hnar leh a phurna petu a ni. A pian leh murna, a lunglenna hmun a nih tlat avangin. A chhungte chanchin hre lo leka a awm fo leh a nu leh pa chungchang a hre lo lutuk chu ka hau fo thin a. An tawng (Kawl) pawh thiam mumal tawh lo, Mizo tawng thiam chiang si lo a nih avangin kawng engkima a inkiltawih thu min hrilh a. Burma mi nihna (identity card) a nei tawh lo a, India/Mizoram mi nihna lah a nei hek lo. Voter I.D/Epic a neih dawn pawha daltu zinga YMA hruaitu ka ni thin. 

Kum 1994 khan an khua Mi Phiu chu kum 21 mi niin a chhuahsan a, Falamah kum khat a sumdawng a, Kalaymyo ah kumkhat a awm lai chuan a thianpa-in “Mizoramah thla hnih khat inhlawhfa ila, cheng sing hnih vel kan hlawh hunah kan haw leh dawn alawm” tiin kum 1996 khan an lo chhuk thla a. Kum 20 chuang chu chamin nupui fanau hial a lo nei ta a ni.  Mizorama lokal tur anih hi a chhungten hre sa chu ni sela, an ngaihtuah lo pawh a ni mai thei e. Myanmar ram chhunga sumdawnga kalchhuak a nih avangin Yangon leh Mandalay velah te chuan kum hnih thum chu an lo mitmei ru reng thina. An beisei a sei tawh lo a ni. A hringtu nu leh pa ten an ngaihtuah dan tur ka ngaihtuah a, biak pawh tulzia ka sawipui leh ta a.

A lokal hunlai (1996) hian an khua-ah Telephone a awm lo a, lehkhathawn an ring mai a. Chu ai chuan thiante leh hmelhriat thuchah kha an chin than a ni. Central Myanmar atanga Mizoram lokal hi an vang ema, biak pawh theihah a ngai lo hrim hrim a ni awm e. A chhungte zawnsak ka intiam ta a. La dam tak ang maw? Mizoram a lo kal lai khan Unau pasarih an ni a, engzat nge an nih tawh tih pawh hre lovin hun a hmang rei hle.

Kawl hawrrawp ing-euh tak tak chu ziakin a chhiar thiam a, Roman hawrrawp hmanga kawl tawng ziah erawh a thiam lo lai tak hi kan buaina a ni. Kawl tawng thiam loh chu thuhran, kawl tawng keyboard install tur takngial pawhin kawng a thui hle mai. A pianna khua a sawi, a ziah hi a hrang ve ve a nih pawhin Google Map hian a hmu thei tlat lo a. An awmna District khawpui Pokokku-a mihring biak tur kan zawng ngawta, sap tawng thiam lah chu an lo vang hrep mai. 

Facebook leh Twitter, Google Plus-ah biak theih ka nei lo, an location mila ka biak te  chuan vanneih thlak takin min lo chhang ve zel a, a vanduaithlak lai erawh chuan Risk tak meuhin kan bia a, a dik leh dik loh pawh kan hre thei leh si lo hi a ni. Kan biak pawh theih Mai Sokhlei Par erawhin min pui fu mai. A harsa ai ber chu kan biak leh zawn ten Internet an hmang lo hian hma min ti sawn thei lo a ni.

Internet lama ka zawn laiin, ka whatsaap Message-ah 26th Lelte Award 2017 result ka dawng a, Album of the Year (Lengzem/Lenglawng) leh Band of the Year lawmman latu T-Melody tih ka hmuh chuan ka harhchhuak zawk a. An memberte zawngin Lalnunsanga (Vocalist) chu (Facebook Lalnun Sanga tih a ni)ah ka be pawp thei ta. Mizo a ni a, tlawmngai thei ang tih ring chungin a tanpuina ka dil a, a lo fel khawp mai. Mamawh apiang min tihsak a, International Call tlang har tak tak karah a phur zawk emaw ni chu tih turin min be zung zung a. Ka va lawm em!  Amah Aung Myo Tint lah hian Lalnunsanga hi kawl tawngin a be zak a, Mizo tawng thiam lo chunga a hman luih avang hian Lost a nihzia a hril hle awm e.

Magwe (Magway tiin Googleah a awm) ram chhunga Pokokku leh Pa Ghan Kyi inkara Mi phiu khua tih hi kan hriat dan a ni. Mi Phiu hi pahnih a lo awm ve kher nen kan khaihlak phah hlek a ni. Lalnunsanga (T-Melody) hian Pokokku District Capital-a naute pathum, Ko Zaw leh a naute chu tirin Km za chuangah a lo zawntira, ava lawmawm em! Pi San-i (Pu Awma nu) te hian an fapa chu A thi tawhah ngaiin an lo ngaihsak vak lo nge, an bang bo zawk hial a ni awm e. 

Kawl tawnga an in-telephone lai ka en reng lai chuan an tawng chu ka hrethiam lo a. Ka hriatthiam erawh chu Patling lungchhe tak, lawm avanga mittui tlak hlauva insum hnukulh hmel kha a ni, ka lawmna chu! Vawiin hi zirtawpni (21/04/2017) a ni a, karleh thawhlehni (25/04/2017) khi chuan burma-a chhoh nghal an tum a ni. Lunglei to champhai Sumo-in chho sela, Zokhawthar thlen nghal hrama zanriah tum se. Zokhawthar atangin Kalaymyo banin, chuta tang chuan an khua ban tlang tum nise tiin kan rel a. Amah Lalnunsanga hian Zokhawthara Pu Vanlalchaka chu be pawp turin min hrilh a,  ramri kan leh tul anga min puih theih a rin thu min hrilh nghe nghe a ni. Haw kawng chu thuhran, mahni tawng pawh pai tawh tan chuan a tangkai khawp ang le.

Vawiin chu ka hlim ber ni a ni awm e. “Ka thih hunah ka ruang hi khawnge an phum ang tih aiin ka chhungten engtin nge an hriat ang tih ka ngaihtuah thin a, tunah zawng burma mite hawkhawm hun emaw, inbenbelna tur emaw ngaihtuah a ngai tawh lova, ka dam vek tawh” a tih hian a funkim hlein ka hria.

Thubelh :T-Melody sawi takah chuan Concert erawh hi chu vawi hnih ka en ve tawh a. Petra Concert, Aizawlah niin, YZTP Concert, Saikuti Hall Lungleiah a ni. Live Music Concert a nih vang pawh a ni mai thei. Music hi ka tui vak lo a, ka ngaithla tlem hle. Khami YZTP Concert ka en ve tum khan kan Bial Zaipawl Conductor kha a khabe dawm, che miah lovin a thu a, kei ka su buk buk a, chutih laia Lalnun Sanga zai bu suau suau te ka ngaihtuah chuan ka rin loh dan deuhin a lo fel a. Biak ava nuam si em! Alu pumkhat ni lovin Mizo hmelhriat pakhat pawh hi a lo va tangkai lawi si em! Mizo niha tanpui ngaite tanpui thei nih bawk hi a nuam ka ti. University-a ka degree (social work) ken piah lam, degree phut chhuah (Profession) ni lova, ka thinlunga tulna lo lang avanga ka bul hnaia awmte, an mamawh hun taka ka tanpui theih hian ka lawm fo zawk thin.

* Lalnunsanga hian facebook lamah chuan Lalnun Sanga tiin a inziak a. Pu ka tih lo fo chhan chu Milar (Celeb) leh mi hming thate hma-ah hian Pi/Pu/Nula/Tlangval dah loh hi mawi ka tih vang a ni. 





214/2017 Ti Ti rawh u

$
0
0
A THIL MAK TIH CHU TI TI RAWH U
Sam 105.7, 145.3 KHB-18

THIL TIHMAK:Mihring hi ropuiin hmasawnn ve tawh hle mai. Kapu khan Jeep tawng tak a neih laiin "Hmeichhia-in motor an khalh tih hi a awih ngai miah lo a". Thlaa mihring inkahkai hi thilawihawmah pawh kan ngai ta lo. Video Calling phei chu ava awih dawn lo rua em! ka ti thin. Chung chu sawi lova lumah Mipa pawh a mipa nihnaa lungawi zo tawh lovin, a serhin tanin a verh kua a, hnute a siam belha chung pawh chu mak kan ti tawh lo. Mipa leh Hmeichhiaa min siam tih te chu Transgender hmangin kan awih ta mang lo a nih hi. 

Kan hmasawnna hi ropuiin, awihawm loh khawp pawhw nise la, science thiamna hmangin kan awih chawpchilh maia mak kan ti lo a. Ropui kan ti hek lo. Thil ropui tak, mihring mihrinna leh a ngaihtuah finna hmang pawha chhuichhuah rual loh chu misual chhandam ngai ka nih avanga  Pathianin min chhandam hi a la ni fo mai. Ropuiin Hausa viau mah ila, misual thi tur chhandam ngai ka la ni tho tho nia!

TI TI RAWH U : Pathian Chhandamtu chu faka, chawimawi mai tur kan lo ni reng asin. Mihring kan nih tlat avangin Pathian chu chawp leh chilhin kan hnaih renga, kan fak reng thei lo a ni mai thei e. Ama anpuia siam, kawppui tur min pek te nena ti ti a, a thil mak tih zawng zawng chu sawia, hrila puang chhuah zel tur kan ni.

Kan khawhara kan lunglen chuan kan lunglen khawrhaarna hnem turin min tikhawrtu chanchin chu kan ti ti tui ber a ni thin a ni lawm ni? Ngaihzawng, kawppui ngaia kan lunglen tak tak chuan an chanchin, an where about hre turin kan ngaihven thin a ni. Lalpa laka nunkhawhar leh lunglenga kan awm chuan a thil tih zawng zawng chu theihnghilh lovin kan sawi ho thin a ni ti ru.? Pathian thu sawia kan ti ti siam siam chuan Setana hi a inrawlh khatin, mi kan rel ngai lova kan hlimpui thin a ni. Pathian kan chawimawia kan faka kan lungawi thin a ni ti ru. Ti ti a, a chanchin kan sawi phawt chuan ngaihtuaahnaa tha lo pu lovin mi kan rel ngai lo, kan mihringpuite kan innel a, kan inpawh sawt thin.

MIHRING INNGAIHSAK :Ngaihzawng kawppuite bula an awm ve reng laiin tunge phone khawihsan daih thin che u. Tunge BATA SILIPER Chanchin sawipui daih thin che u. Tu mahin induh lovang, zei lo nihna a ni tlat si a. Ngaihzawngte duhzawng pawh hre lo chung chungin rindan nen kan sawi lui hram hram a. Gengiz Khan chu Meitei Lal ni te pawhin insawi daih thin a ni lawm ni?

Pathian bula awm tur chuan Pathian duhzawng sawi leh tih hi kan chaw tui ber a ni tur a ni. A thilmak tih chungchang sawia ti ti te, sawiho a, fak leh chawimawi te hi kan tih tur a ni. 
Pathian ngaihsak zawnga awm tur chuan kan inzir a ngai a nia. Chapona leh mahni lansarh, mahni chauh inngaihpawwimawh duhna (Individualism) hi Pathian huat zawng tak a ni a. Ban tawi tring trengin SELFISH taka an SELFIE te hi a zahthlak a nia. Mi dang ngaihsaka dah pawimawh thei lo leka indahpawimawh i ni thin em? SELFIE avang hian nikumah mi 54 vel an thi a. ZIKA VIRUSs vanga thi chu ttlem te an ni. Swine Flu avangin hmaikawr nen kan inringa thihna sawi tur a awm lo. Mihring Selfish, mi dang ngaihsak lo chu ven ngaihna a awm lo. Thatnaa hneh chunga tawngtaipui tawp mai chi a ni.

DALTU CHU ENG NGE : Mihring finna hmanga hmasawnna leh changkanna hian kan nunho, chenho boruak a tichhia a nih chuan paih ngam ang u. Eng a? A ni maw? tihpui theih an awm loh chuan nunkhua hi a har telh tellh a, beidawng leh lungngaih a awl thin. Kan hmanraw changkang tak takte hian kan khawharna a hnem tak tak thei lo. Kan bula mite kan ngaihsak peih tawh lova, kan care hman tawh loh chuan Pathian emaw, thil dang emaw kan Care thei lo. Caring lo, mi chut kan ni mai dawn a ni.

Tunah hian hmuh theih ngeia min tlawh hi kan lawm em em a. Hun kan hman zawng zawngte hi a tela te chuan sawi tur, ti ti tur, fak tur kan hriat tak avangin a hlu hle a ni. A tel ve lo chuaan demna leh selna, fakna thu pawh hria se, a nihna tak an hre ngai dawn lo a. Kan hlep hle tawh a ni.

Albert Einstein " I fear the day that when Technology surpass human interaction, the world will become the Generation of Idiots"





215/2017 Tuihal apiangte lokal rawh u

$
0
0
TUIHAL APIANGTE LOKAL RAWH U
Hebrai 6.1-7, Isaia 55.1-3, 55.6-7, Johan 6-4,  Luka 15

Mizote zingah thlarau bo an awm thei dawn em ni? Piangthar lo a awm theih dawn em ni tih zawhna lian tak a awm thei ang a? Isua chanchin la hre lo phei chu an awm awm kher lo e. Zaninah hian chutiang mi chu an awm leh awm loh ngaihtuah lovin "Mahni chauh inngaihtuah zawk ila" a tha awm e.


Mi fel 99 sim leh chuan tur nei lo ai chuan mi sual sim pakhat chungah Pathian a alawm zawk a ni tih kan hmu a. Kohhran hruaituten thawhlawm an lo kkhawn a, kan pe mai a. Pathian ram tan thahnemngai takin thawhlawm kan thawh a, Target kan tlak a, sumtuak lamah lah thahnem ngai ngai kan ni asin. Chu chu a tawk mai em ni? Tawk mai lo. 

Thawhlawmah pek leh fel ngawl vei ngawtah hian Pathian a lawm lo. "I lawmna ber thlarau bo chhandam" tih kan sawi a, kan sa fo a, mahse tu mah ka la rawn hruai si lo, Min ngaidam rawh Lalpa Min ngaidam rawh" tiin kan sa kur dup a. Thil tih erawh kan nei lo fo mai. TKP te hian a taka che chhuak turin ke kan pen dawn a, Hmanrua mai kan nih avangin Khawngaihtu Pathian chuan zah a ngai anga, kan duhna te hi min chhang em em ang tih kan ring tlat a ni.

Unau engnge I dinhmun le? :Puitling chhia leh tha hriatna nei I ni tawh a. I thlarau dinhmun eng nge tih chu I inhre chiang khawp ang. Mi dang dinhmun ngaihtuah kep a tul ber lo bawk. 

Darthlalangah Inen angin han inngaihtuah teh. I pindan chhungrila darthlalang hmaa I awmin  mi dang ngaihtuah lek lovin, I mawina tur leh I thatna tur I ngaihtuah thin a ni lawm ni?  I hlu ber a, I mawi bera, mi dang I ngaihtuah chang ngai lo ani ti raw? Nangmah chiah I ingaihtuah a, I kawppui tana mawina tur I zawng thin a, mi dangten mawi leh thianghlim an ti ang che em tih I ngaihtuah thin a nih kha. Chutiang tur chuan sawmna kan sawi laiin lo ngaihtuah turin ka sawm duh che  ani.

THLARAU BO : Thlarau bo kan sawi dawn chuan Lal Isua tehkhin thu Beram bo, Duli Bo, Fapa tlanbo Luka bung 15 thu kha ngaithla ila.

1. Beram bo - Israel te eizawnna leh intunnun nana beram pawimawhzia kan sawi thui hman lo ang a. Beram 99 kalsana Beram pakhat bo ngaihven a pawimawhzia leh chu beram bo hmuh avanga lawmawmzia erawh ngaihtuah chiang ila. 
Beram bo zawng hmu tur chuan chu beram chu a lo BE ve a, a lo hram rik hian hmuh a awlsam thin a ni. I awm hmun atang khan lo BE ve rawh tiin kan sawm dawn che a nih chu. Ngawirenga beram a lo tlata, bo a nih a inhriat loh chuan bo hlen a awl khawp mai. Beram pawh a mangana aw rawl tawpa a be chuan a neitu tan chuan zawn hmuh a awlsam dawn khawp asin.
Thlarau bo man tur kan zawng dawn a.  I bo a ni tih I inhriat chuan a zawngtu TKP hruaitute hriatah aw lo chhuah la, I bo a ni tih inzep a ngai lo a, a zahthlak hek loh. I tana tha ber leh mawina ber tur chu darthlalang hmaah I ngaihtuah thin kha.

3. Duli bo : Duli a bo a, pawisa hlutzia hre mah ila, a awmna ngaiah a awm tawp a. Hmuhchhuah a harsa fo thin a ni. Mi dangten an lo chhar phei chuan an lawma, an thup bo thei fo mai. Setanan I nun a chana, a hmuhsak phei chuan thup bo a awl khawp asin. Pawisa aia hlu zawk thlarau nei I ni a, Setana chhar hmasak hi kan phal dawn lo che.

3. Fapa tlan bo : Fapa tlanbo tehkhin thu kn hre veka, sawi nawn tam ka tum lo. Pa lak atanga bo a nih tih a inhriat a, hrehawmna tam nasa tak a tawh chian khan Pa a ngaih a zual a. Sawm pawh ni lovin Pa chuan a lo lawm reng dawn tih a hria a, a pan mai a ni. Lo haw rawh, Chhandamtun a lo nghak reng ang che. Ngaihdam theih loh a nei lo.

Kir leh I duh phawt chuan a lo ngaidam ang che a, ngaihdam mai lovin lawm takin a lo kuangkuah ang che. Kir leh dan emaw, kir lehna tur Ticket ngaihtuahpui turin TKP hruaitute kan inhawng reng asin.  

Tuihal apiangte lokal rawh u : Tui hi kan nun atana pawimawh em em a ni. Tui lovin rei tak kan dam thei lo. Tui hal a ni tih pawh kan inhriat loh lai hian tui no khat kan han inpawpa, chumi hnu ah chuan kan tui a hal thei ta thin. Thlan tla emaw, hahthlak emaw, harsatna emaw kan tawh chuan tui a lo hal awlsam bawk thin.
Tuihal nachang pawh hre lo, thawh pawh thawk lo, awm ve tawp, tha mawl ve tawp kan nih chuan tuihal a theih loh fo thin. Mahse kan tui mamawh chu a ngai reng tho a. Tui in tha lo leh mamawh ang in lo chuan  Kal, zunkawng chhia leh natna hrang hrang an lo nei thin a ni. Natna 80% zet hi tui kaihhnawih natna awm thei a ni lawi si a. Tuiah pawh a thianghlim Chhandamtu pek chhuah chauh in thei turin inbuatsaih rawh.
Tuihal apiang chuan a thlawnin lo in rawh se, Hausak emaw a ngai lo a, retheih kher a ngai lo a. Zirna sang leh mi thiam nih a ngai lo. Tuihal apiangin a thlawnin in mai rawh se. An tui a hall eh tawh dawn si lo a.

Nazareth Isua kal lai hian : TKP ten beihpui kan thlak lai hi remchannaah la in, tui chu lo in mai rawh u.  A haw vanglai nang lo chuan remchanna dang hi a vang tawh ngawt asin. Nazareth Isua a kal lai hian hmuh tumin bei rawh u.
Hmuh awla a awm lai hian Lalpa chu zawng ula, a hnaih lai hian ko rawh u. Khawngaihna hun a liam hman chuan kan tlai ang.  Hmuh awla Pathian a awm laia kan zawn loh chuan Hebrai bung ruka kan hmuh ang hi kan chan tur a ni mai.

Pathian anna kawngah hian kan rilru a lo var tawh a, van lam thilpek temin khawngaihna malsawmna pawh kan lo dawng a ni mai thei e. Thlarau thianghlim chu kan chungah chantira leihbuak a lo ni tawhin tap zawih zawih chungin Amah kan lo fak tawh pawh a ni thei e. Thiltih theihna nasa tak changing kan lo inthlamuan pawh a ni thei a.  Pianthar avanga malsawmna kan lo dawn tawhte HAWISANIN kan lo tluksan a nih vaih chuan tun hi sim hun chu a ni. 

A hunlaia sima kan kir loh chuan "Siam thar leh rual a ni lo" tiin min hrilh a. Khawngaihna hun a tlai hma hian Isua hi timualphovin khengbet nawn tawh lovang u. Chutianga kan ring duh lova, kan pan duh loh a nih vaih chuan anchhedawng thaw thang kan ni dawn a ni. A tawpah hal kan ni mai ang.

Khawngaihna hun hawn a nih lai hian Isua pan ila, tuihal a piangte chuan a thlawnin I in ang u. Tui in tlem chu an tuihal tlem a, a intam apiang an tuihal thin ang hian Isua pan ila. Pan duh lova tuihal duh tlat lo chu SIAM THAR LEH RUAL AN NI LO TIH HI KAN CHAN TUR A NI DAWN SI A.



BIBLE REFERENCE
Isaia
55.1Hawh u, tuihal apiangte u, tuiahte hian lo kal rawh u, tangka nei lote pawh; lo 
kal ula, lei ula, ei rawh u; a ni lo kal ula, uain leh hnutetui tangka pe lovin, 
a man pawh pe lovin lei rawh u.
55:2chaw ni si lovah eng vangin nge tangka in sen? Puar leh fanna ni si lovah eng 
vangin nge in tha in sen? Ka thu ngun takin ngaithla ula, thil \ha chu ei rawh 
u, in nunna chu thil \hauvah chuan hlim rawh se.
55:3In beng rawn dawh ula, ka hnênah lo kal rawh u; ngaithla ula, tichuan in nunna 
chu a nung ang:
55:6Hmuh awla a awm loa hian LALPA chu zawng ula, a hnaih lai hian ko rawh u:
55:7mi suaksual chuan a awm dan chu bansan sela, mi fel lo chuan a ngaihtuahnate 
chu bansan bawk rawh se: LALPA hnênah kir leh rawh se, tichuan anin a lo 
khawngaih ang; kan Pathian hnênah kir leh rawh se, anin a ngaidam nasa khawp 
dawn si a.

Hebrai
6:4Tin, vawi khat rilru tihvara, van thilpek tema, Thlarau Thianghlim chantira, 
6:5Pathian thu tha leh hun lo la awm tura thiltihtheihna tem tawh zeta 
6:6tluksante kawng thu zawng - chu mite chu an simna turin siam thar leh 
rual a ni lo, Pathian Fapa chu anmahni tan khengbet nawn leha timualpho 
an nih avangin. 
6:7Lei, a chunga ruahtui tla thin lo dawng tawh a, thawhsakate tana thlai ei 
tlak chhuahtu chu Pathianin mal a sawm thin. 

Johana
5:40Nimahsela nunna nei turin ka hnenah in lo kal duh si lo.

Luka 15.1-31

216/2017 Inspirational Speech

$
0
0
Kan zoram khawvel hi ka thlir a.
Hawina lam apiangah hian mang a ang a ni. Chhe ta vek erawh a ni lo
Sorkar skula thawh duhin an phe sup sup a, an fate erawh private skula dah an duh si
Sorkar skul building a tha tual tual a, an zirna erawh a hniam telh telh mai.
Kan ram leh hnam hruaitu tur zirlaite hmakhua hi ava thim em!



Eirukna tihtlem nan Central sorkain ruahmanna tha a siam a,
Chumi phenah chuan remchanna lak kan lo tum zel a
Kohhran mite chawpin eiruk dan kan lo zawng zel chu a nih hi
System tha aiin rilru dik leh tha hi kan va mamawh tak em!

Tu Kohhran nge Bank kalphung mila loan la zet a,
Self Help Group insiam chawpa Loan la thin?
Tu kohhran nge sorkar thawhpui zeta
Khawmpui lian leh inhlawhfakna tura sum dil thin?

Khawnge dikna leh rinawmna chu?
Thu maiah hian a tawp em ni?
Pulpit leh biak in chauha rinawm hi a tawk em?
A takah tiha a taka thawh a ngai a ni lo em ni?

Hmuh theihin kan mizoramin hma a sawn mek a
Hmuh theihin kan khawtlang a chhia a ni lawm ni?
Hmuh theihin kan hmanrua a changkang tawh a
Hmuh theihin kan chhungril a chhe tawh a ni lawm ni?

Anih loh leh kan ngawihsan mai mai dawn em ni?
Thenawm khawveng tan kan tangkai zo tawh lo a
Kan ram leh hnam tan engtin nge kan tangkai theih ang?
Awm awl si, tangkaina nei si lo hmabak chu ava thim em!

Father Case i hre ngai em?
Mahni inchhungkhur pawh chingfel thei lo an punga
An sentet atanga enkawl loh fanau an nei tlat alawm
A bul atanga dik lo chu eng correction centre mahin a correct thei lo

He Mizoramah hian mahni inthat kan va pung nasa ve
Han bih chiang ang aw!
2006ah - mi 70
2007ah - mi 52
2008ah  - mi 61
2009ah  -  mi 73
2010ah  - mi 97
2011ah - mi 72
2012ah - mi 82
2013ah - mi 47
2014ah - mi 65
2015ah - mi 113
2016ah - mi 92
Kum sawm chhungin kumtin mahni inthat mi 82 chuang an awm ziah asin!  Rapthlak tak a ni. Malaria avanga thihna, AIDS avanga thihna te nen khaikhin la, kan vei ve tawkin i hria em!

Kum sawm thun pawh tling lovah hian kan ram hi AIDS avangin a rum ta tak zet a ni
www.mizoramsacs.nic.in webiste hi i tlawh chhin teh ang.
Kum 1990 atanga 2016 thleng khan
Mihring nuai thum sing li leh sangthum zaruk sawmriat pasarih thisen test atangin
Mi 11001 zet chu HIV hrik pai an hmuchhuak asin
Sing khat chuang lek i ti a ni mai thei e!
Thisen test atanga chhut chuan 3.2 percent zet a nih chu.
Chumai a la ni lo
Mihring lunung atangin chhut chiang teh ang
Raipuar, nu naupai hian vawi hnih thum an test nawn thin a
Damdawia inchiu thin leh mi fimkhur bikte chuan thisen an test nawn fo thin a.
Mi nuai khat singnga hi chu test nawn an tling hrim hrim hian ka ring thin
Chuti a nih chuan a lunung thisen test atang chuan 5.6% vel kan niiin a rin theih ang
Mahse kan vanneihna chu nu naupai tam leh tam loh hi
A hluar leh hluar loh teh nan an hmang lo hlauha
He kan chhut chhinna hi chu a rintlak loh a ni.
Rintlak se chuan nu naupai za an test zela pakhat vei an awm pawhin a sang lutuk kha a ni thin a

Awm mai mai thei i ni em ni?
HIV hrik i pai rih lo pawh a ni thei a
Engtikah mah ka kai lo ang i ti maw?
i inkuangkuah reng thei bik lo ang.
I thenawm khawveng hmanga i kawngkhar an kik ni chuan
I monu, i makpa, i unau, i thian kaltlangin a lo lut anga
I inveng seng dawn em ni?
Mizo damrei chhung chawhrual hi a hniam zel i phal em ni?

Kum 70 chuang kal ta khan kaphleia’n Thlirtu a ziak a
Kaphleia ziah a la dik zel hi kan insiam that loh vang a ni lawm ni?
Lehkhathiam, ziak leh chhiar tamna ramah hian
Lehkhabu tha nunkaihhruai thei aia
Thenawm khawveng titi a la innghat tlat kan ni lawm ni?

Ziak leh chhiar tih thu hlaah chuan
Ziak leh Ziah chungchang ka sawi lo
Mi tam zawkin kan ngainat Mobile phone leh
Kan Computerah lungawi hlimna kan zawng meka
Kan nunphung a dahlau a, a vawchhia chu a nih hi
Kan bula khawhar beidawnga kun mek leh
Thihchak ngawih ngawiha harsatna tawk an awm laiin
Harsatna an tawk em tih pawh ngaihsak hman lek lovin
Internet nen hun kan hmangral ta zel chu a ni sia leh

Thu min tiam rawh
Midang bula i awm laiin anmahni aiin i mobile phone i ngaihsak lo zawk ang tih hi
Chuti a nih loh chuan
Albert Einstein khan hlauh deuh a nei a,
Kan khawl hmasawnna hian kan hmaichhan inngaihsakna a luahlan hun hi ka hlau a, chutiang hun a lo thlen chuan khawvel hi mi mawl chenna leh inthlahchhawna hmun a nih a hlauh thu a sawi a.
Bula mite kawm tha peih tawh lo, mahnia tlat fal tuma interek hrang zel i ni em?
Khawl hmasawnnaah hian lungawi tumin chenchilh mah la
I khawharna a hnem tak tak thei lo che asin.
Pathianin siam ang takin mihring bak a awm chuang lo a.
Hmaichhan inngaihsakna tluka hlu hi a awm lo.

Artificial turf phahin TV haw hawpui dur dur mah ila
Economic nghehna a awm chuan loh chuan kan intlakral zel ang
Sem policy an zuar a, dawn tumin kan lo phe ta suau suau a nih hi
Chhurbura mimawla kan ngaih mahin THA CHU NGAI E a tih kha
Khawnge Participation Policy chu?
Tawngkam thiam hluak hluak a tawk so ta lo

Thian chhan thih ngam te hian kan ram tan thih in ngam lo maw?
Eiru sumin eiruk thup nan mipui an hrai a
Fel nih an hlawh zel tho a ni lawm ni?
Thudik chu ala lang chhuak ang a
Thudik lo pawh ala lang chhuak tho ang
Thup reng theih a ni lo

Nang Kristian, kan ram kalsiam hi ngaihtuah chiang la
Tih ve theih chu i nei alawm!
Hlemhletna holam mai mai pawh chan ngam la
Dik nia i hriatah chuan thih thlengin ding ngam rawh
Thih hun bak a damthlen theih loh
Lalpa rawn la, i chhia leh tha hriatna hmang la
Mite tehkhinin inthiamchawp tawh suh ang che.





217/2017 Indona Thianghlim (Crusade)

$
0
0
BEIHPUI KAN THLAK

Kan Golden Jubilee (1967-2017) kum planning zinga pakhat atan 'thlarau bo sawm tal man tum nise' tiin TKP Bazar Unit, Zobawk North te chuan rinna-in kan rel a. Zobawk hi Pastor bial pahnih; North leh South awmin, North lamah a hming chuan kohhran panga kan awm a, member tam lamah erawh BCM ah hian 25-na vel kan ni. Keini unit hi member lamah chuan a tam ber kan ni ve a, Kohhran member pawh zaruk chuang hlek kan ni.  Kan hmalak dan hi Baptist Today-ah tarlan ni mahse Unit dang ten kan lo tangkaipui takin tarlan tum ila. Hmalakna tur dang inkawhhmuhna pakhatah min ngaihsak turin ka ngen nghal che u a ni.

Kan zoram kan thlir a, kan evangelist leh pastor te an indaih loh bakah, kan buai tawh hle a. Salvation Camping nei lo kohhran an awm tawh lo ang a, kan neih zin ang huin tha ziktluak zat chhiar tur chuan ngaihtuah tham fe kan ni lawi si. Crusade phei chu run dalah tiin Kohhran pawl hrang hrang hian kan nei thin ang a, kan ngai hlu tawh vak lo a tih theih awm e. Kan bei nasa hle a, kan duh em avanga pianthartir emaw, kan siam that theih a ni si lo a. Chu chu kan ram leh kohhran (denomination) hrang hrang dinhmun a ni tlangpui a, a ni vek kher lo tih erawh a chiang.

Piangthar tam si, piangthar anga hmuh tur kan tlem ta si hi Tualchhung kohhran leh kohhran (denomination) buaina pawh a nih mek laia, keini unit hmalak ve hi chu kan hupphurh a, kan zam a ni   Mi fing leh fel tak tak, mi inpe zawk ten thih huama an beih lai te, office-ah nectie nen zahawm leh uluk taka rorelin hma an la a ni ngai a. Hmun khawharah kum tam tak tih takzetin missionary ten an bei a, ringthar pakhat an siam pawhin an lawm em em a. Kan ramah hun puma Evangelist rawngbawlna avanga mahni inlum  kalsan chung pawhin kan bei sawt lo a nih hi. Unit OB kan inen kan inpekna lamah mite kan phak lohzia kan hria a, kan thlarau dinhmun lamah lah tihharh ngai ngai kan ni a. Kan zam em em a mahse Pathian laka thlarau bo man nan tha thawh ve kan duh a, kan duhna ngawt a ni a, kan tih theih a ni lawi si lo.

Unit Executive Committee-ah bawhzuina kan rel a, committee kha kan tawngtai rual leh rih a, kan la khaikhawm hlei thei lo. Unit O.B ten kan sawi tak te hrerengin ruahmanna lo siam rawh se kan ta ngawt a. Heti ang hian hma kan la ta a.

Thawhkhatna atan Retreat leh Workshop on Counselling neih a ni a. Unit Executive member chin leh Upa pathum te, sawm bik mi pathumte nen Bialtu pastor hovin Retreat kan nei a. Counselling chungchangah workshop kan nei nghal a. Piantharna chungchang awmze nei zawka hrilhfiah dan te, mite harsatna hriatthiam dan leh sutkian dan (prolem solving solution & therapy) tur leh chumi hnua bawhzuina (after care) te kan zir a. Kan thiam phahin, kan huaisen phah chuang lo a, kan zam sauh sauh emaw tih mai tur a ni. He hunah hian hlau leh khur chu tel lo mai turte, ral lak sum leh hluih hlawn  thil la chu awl mai ngam turin infuih a ni a, inphutna rilru paih bo a tul thu te sawi a ni.

Thawhhnihna atan Open air service zan hnih kan nei a. P.A System (tlangauna) atangin zan dar 8.30 - 9.15 pm chhungin Sermon sawi thin a ni. Chumi chhung chuan biak in lama tawngtai an lo awm reng bawk. Tuihal lo chuan tui an in khat em em a, tuihal miah lo pawh tui kan intir chuan an tui a hal thuai thin ang hian Pathian mamawh ni a inhre lo pawh an mamawhzia hrilh hriat kha kan tum a ni. Mi hip leh chawhphurna atan pawh a tha hle.

Thawhthumna atan zan sarih chhung, zan tin Home Visit kan nei a, an chenna tlawhchhuah vek tumin a theih chuan Pathian thu hrilh nghal zel a ni a. (A rem a nih chuan Counselling Centera hruai nghal kan tum bawk thin) Anmahni in lumah chuan chatuana nunna tur Pathian thu sawina hun a awm tlemin, thinlung a inhawng tawk lo fo thin. Chu chu hrerengin Dar 8.30 atanga dar 10.00pm thleng Hall pahnihah Counselling Center hawn niin, Upate kan sawma min vil hneh hle a ni. Home Vista kal chhuakte hi Group pali niin, a lo haw hmasa apiang te thingpuiin in an chawl zawhah Biak in lamah lut khawm zelin, kan tawngtai ho a, sharing leh zai ho  neiin, Report an pe a, a tuk zana awm dan tur (plan) sawi nghal thin a ni.

Inpek a ngaiin, a hah pawh kan hah hle a, mahse keimahni kan hlim mai bakah kan hlawk hle a. A hlawhtlin leh hlawhtlin loh chu sawi ka tum lo a, kan duh avanga hlawhtling thei emaw Chhandamna, piantharna hi kan duh em vang ngawta pek theih a nih si loh kan tihtheihchin kan ti mai a ni.

I ti ti zawk teh ang u:
1.Planning tihhlawhtlin nan beihpui thlak hi a nih chu thuhran TKP hruaitute zingah thlarau bo veina thinlung kan nei nasa em em a ni.
2.Kohhran zing leh zan inkhawm subject-ah thlakhat chhung hman a ni a, tawngtaina avangin kohhran a che lo thei lo.
3. Missionary, Evangelist leh Pastorte chauh tih tura kan lo dah thin kha, Direct Evangelism hmangin TKP ten kan thawk thei ve ta a, mahni mimala tul tihna awm, che chhuak ngam si lo khan Programmee chhendenin hma kan la ve ta  ni.
4.Nilai zan inkhawm thlengin kan pung a, thlarau bo chu sawi loh thalaite rawngbawlnaa lo inthlahdah deuh te tan pawh chakna ava ni em!
5. Uluk taka tlawh chhuah (home visit) a nih avangin khawtlang sualna (Social problems and Evils) kan hre chiang a, zu leh ruihhlo, nupa kara buaina, chhungkua kan hrechiang a, hmalak dan tur kan thiam phah zel a ni.
6.Hna tulna avanga hnathawh hun chhun lamah mahni hna thawkin kan buai a, zan lam erawh mi nawlpui hman lai a nih avangin a remchang hle a. Kohhran leh a programme a tibuai miah lo bawk a ni.
7.Upa leh rawngbawltu ten chhandamna, kraws thu an uar a, sermon vawi 7 zet an mahni hunah an sawi lang a, hei hian kori a tu hle a ni.
8.Sahawk leh ni luih luih a awm lo a, fim tak leh mahni duhthlanna ngeia kalpui a nih avangin a kala te leh a pantute thinlung a inhawng hle a. Inkawm (interaction) boruak chhia pakhat mah a awm lo a ni.
9. Zing tawngtai inkhawm, chhun lama BKHP leh a hman apiangte, zan lamah a inpe te, a hman hun apiangah biak ina an lo tawngtai thin ngawt pawh hi tihzui zelna tham a ni.
10. TKP hi Pathian rawngbawlna tak aia pawisa khawn leh hnatlang reng, target sang tual tual leh mahni kohhran inhaivur chauh emaw ti thin an awm thin a. Chung mite hneh nan pawh ava tha em!
11Tualchhung mimal leh chhungkaw harsatna hi Evangelist hrang hrang, pastor zahawm tak tak te leh Kohhran upa fekfawn tak tak te hmaa sutkian dan ngaihtuah a; inkawm a harsat em em laiin inhrechiang leh inpawh taka inkawm erawh chu a sawt hle. Thlarau nun chawm tura min hrechiangtu te nena inkawm chu a him hle.
12 TKP hruaitu inthlahdah deuh emaw lo leng hla ve thin deuh tan chuan inthlahrunna tham a ni a. Tul tih lohna a lian duhin pheikhai a rual mawh deuh a.Chutih laiin sualin hna thawkin, TKP hruaitute man hmasa rawh u tia min bawlzan tum pawh an bang bik lo.
13Daltu leh ngaimawhtu an pung duh a, hlawhchhamna tur inkuangkuah chunga thlirtu an tam duh hle chungin chungte chuan min tichak sauh sauh a ni.
14.Home Visit kan lo neih tawh thin dante min ngaihtuahtir a, a lo tawk zawh lohzia kan hria a, hmalak leh hunah chuan kan ti kan ti mai.
15.Hlawk kan inti hle a, kan hlawhtling em tih chu kan hre lo a, kan hriat chhun erawh chu Unit dang hian ti ve se, keini aiin an hlawhtling zawk ang a. Pathian lawmna ber thlarau bo chhandam hi kan thawk suau suau thei ang tih ring tlat a ni.


218/2017 selected Mizo songs LYRICS

$
0
0
Ni 23 July 2017 hian kan pastor bial chhunga kohhran ten fakna inkhawm kan nei dawn a. Chutah chuan bial zaipawl te worship team ah awmin, leaders zinga mi ka ni ve a. Lyrics type sa a awm p9h avangin oa han type sa a, mamawh in lo awm ve takin.


Aw mi sang tam tak zai te chu
1. Aw, mi sang tam tak zaite chu,
Tlantu ropui fakin;
Kan Pathian ropui ber Tlantu
Hmangaihna chu fakin.

2. Aw, kan Lalber, min hruaitu chuan,
Chakna min pe ang che;
Hemi khawvel zawng chungah hian,
I thu puang darh turin.



3. Lal Isua hming min muantu hi,
Kan lungngaih tikiangtu;
Mi sual t^n pawh ri mawi a ni,
Min thlamuantu ber hi.

4. Sualna zawng zawng hnehtu chuanin,
Mi t^ngte a chhan chhuak;
A thisen hlu tak chu a pe,
Keini min chhandam n^n.

Chatuan lungpui, aw Krista,
Chatuan lungpui, aw Krista,
I ^ngchh<ngah min hum la;
I n^k hliam chh<ng a\anga,
Thisen leh tui luang chhuak kh^n,
Sual leh a theihna ata,
Min tl>ngin min tithiang se.

2. Hei lo hi chhuan t<r eng mah,
I d^n tlin t<r ka nei lo;
Ka sual leiba r<l t<rin,
Ka theihna zawng zawngte hi,
Min chhandam t<rin eng mah,
A awm lo Nangmah lo chu.

3. Kut ruak maia lo kalin,
I kraws bul chu ka vuan mai;
Saruak leh bawlhhlawh chungin,
I khawngaihna ka rawn thl$r;
Faina lui ka rawn pan e,
Chhandamtu, min sil fai la.

4. Thihna lui ka lo kaia
Hriat loh ram ka lo thlenin,
Nang, i lal\hutthl>ng chungah,
Ror>la ka hmuh chein,
Chatuan lungpui, aw Krista,
I ph>nah min hum ang che.

Engkim kan hmuhte hian an fak a che,
. Engkim kan hmuhte hian an fak a che,
I thu ruat zawng zawng pawh an z^wm z>l e;
Va aw mawi neiten fak che an ning lo,
Hlim takin hla an sa fo.
Keinin kan awte hian fak kan duh bawk,
Nangman, chuti-in min fakt$r zâwk.

2. Nangmah fak t<rin engkim i siam si,
Thilnung, thilnung lote awm apiang hi;
Hnial r>ng an awm lo, mihring chauh lo hian,
Kan dam chhan loh kan ti fan.

3. Mawina te, >nna te, ri zawng zawng n>n,
Hmuin hre fel ila an fak reng che;
Kan mit timeng la, kan beng tiv^r la,
Fak lo kan awm thei lo vang.

4. Min siam av^ngin Nang, kan fak a che,
Chu kawng ngeiah pawh i ta kan ni e;
Kan hrem tuar z^wkin min tlan av^ng kh^n,
Hemi ber hi kan fak chhan.


 Ênna nunn>m, thimin ka v>l a b^wm
1. Ênna nunn>m, thimin ka v>l a b^wm,
Mi kai ang che;
Z^n a ni e, in hlatin ka lo awm,
Mi kai ang che.
Ka ke v>ng la, thl$r hlat ka d$l lo ve,
Tl>m t> a t^wk – p>n khat pawh ni mah se.

2. Hetiang ka duhin ka \awng\ai ngai lo,
Mi kai ang che;
Ka kawng ka thlang duh \h$n, t<nah erawh,
Mi kai ang che.
Ni hlim ka l^wm \h$n, hlauhna awm mah se,
Chapovin min hneh kha theihnghilh ang che.

3. I theihnain min hn>m t<n hnu pawhan,
Mi kai ang che;
Kawng chhuk chhovah, kh^m leh suar nasaan,
Mi kai ang che.
Tin, nakinah khawv^rin ka hmaa
Lui kai sa chu ka t^wk ang, awm ho n^n.

He khawv>lah hlim leh muanga ka \hut laiin,
1. He khawv>lah hlim leh muanga ka \hut laiin,
Kalvaria hmangaihna thisen hlu luang;
Ka thinlungah a lo thleng ta a,
Boralna rama l>ng min tlanna a lo ni.
Aw, i lam ka lo hawi ta e Lalpa,
Eng dang mah ka duh lo khawv>lah hian;
Ka Lal leh Chhandamtuah ka pawm ta che,
Kalvaria min tlanna ropui v^ngin.

2. Rei tak ka Lalpa chu tl^n bosan mah ila,
Eng anga sual bawhhlawh pawh ni ila,
A hmangaihna aw n>m chuan min s^wm;
Ka thinlungah thlamuanna reh thei lo min pe.

3. Aw, ka hun hlu liam tawh hnu leh kum hlu zawng zawng,
Ka ngai mang e, aw, ka Lalpa fak n^n;
Thih thlenga min lo hmangaihtu hi,
Ka lo nghilh rei >m che Lalpa, min ngaidam rawh.

4. Ka aw leh i thilthl^wn min p>kte hi Lalpa,
Hun \ha leh hun l^wmawm min p>kte hi;
Nangmah fak n^n ka lo hmang ngai lo,
T<nah erawh Lalpa, ka hmang ve tawh ang e.

I mi siamte zawng zawng sualin an thim e,
1. I mi siamte zawng zawng sualin an thim e,
Ênt$r rawh, >nt$r rawh;
Chhandamna ngai si tam tak an tl^n bo ve,
Ko k$r la, chhandam rawh.
Aw Lalpa, kan laina, Chhandamtu,
Ram tin ata rawn ko la;
I hmaah lo k<n fo tawh sela,
Kumkhuaa Nangmah fakin.

2. I tirhkohten an t^n an ngensak fo \h$n,
Ngaithla la, mals^wm rawh;
An sual t^wpa hremhmuna an awm loh n^n,
Aw Lalpa, ngaidam rawh.

3. India ramah Lal Isua thlen in a v^ng,
Thisen chu ent$r rawh;
Phaitualah leh thingtl^ngah laina Isua
Thil tuar chu lant$r rawh.

Isu nunn>m, lo \awng ang che,
1. Isu nunn>m, lo \awng ang che,
I sawi tluk mawi a awm lo;
Thlamuanin i thu a khat e,
Fuihin min tichak thei fo;
Leilung awr^wl zawng zawngte hi,
Tisa khawv>l h$pna pawh;
Nangma aw n>m duhawm r$kin,
Rehin an \awng thei ta lo.

2. Isu, ropui takin l>ng rawh,
I lalzia lant$r ang che;
Leiin Nang a do zo thei lo,
Gehena’n \anpui mah se;
Nangma hming a zahawm >m >m,
Hm>lma zawng zawng an relh ru;
Hlauhvin khawv>l a lo nang ve,
Nangmah i lo hnaih ahnu.

I hnênah ka inpumpêk e,
1. I hnênah ka inpumpêk e,
Lâwm takin ka pe a che;
Hmangaihin Nang ka ring che a,
Ka phatsan tawp lo vang che.
Ka inpumpêk e, (2)
Nangma hnênah, aw Lal Isu,
Ka inpumpêk e.

2. I hnênah ka inpumpêk e,
I ke bulah bawkkhupin;
Khawvêl lâwmna ka kalsan e,
Aw Isu, min nei ang che.
3. I hnênah ka inpumpêk e,

I taah min siam ang che;
Thlarau thianghlimin min thuam la,
Chatuanin i ta ka ni.

4. I hnênah ka inpumpêk e,
Ka pumin min nei langin;
Hmangaihnain min chhûng khat la,
Malsâwmna min vûr ang che.
5. Aw Lal Isu, mi dangte pawh,
I ke bula hruai tûrin,
Khawngaih takin min hmang ve rawh,
Chu chu ka châk ber fo \h$n.

Ka Tlantu fakin ka zai ang,
1. Ka Tlantu fakin ka zai ang,
A mi hmangaih av^ng kh^n;
Ânchhe laka min chhuah t<rin,
Thing kraws chungah an khai k^ng.
Ka Tlantu fakin zai rawh u,
A thisenin min lei e;
Kraws-ah ka ngaihdamna a nem,
Ka bat min tl^ksak zo ve.
2. A chanchin mak ka hril z>l ang,
Ka ro hloh chhanhimzia chu;
A hmangaih t^wpna nei lo chuan,
Tlanna a thl^wnin a pe.

3. Ka Tlantu duh tak ka fak ang,
Sual hnehna min p>kna kha,
Sual, thihna leh hremhmun chungah,
A thiltihtheih ka hril ang.

4. Ka Tlantu fakin ka zai ang,
A hmangaih hlu av^ng kh^n;
Thihna ata nunna min thlen,
Lalpan ama awmpuian.

Pathian hmangaihna ropuizia,
1. Pathian hmangaihna ropuizia,
Thu leh hlain a hril s>ng lo;
V^n aia s^ng, aw a zauzia,
Sual hmun thim ber pawh a thleng zo.
Sual b^wiha t^ng, lungngai, mangang,
A Fapa a pe a;
Boral fate muanna a pe,
An sual a ngaidam ta.
A va th<k >m, a va na >m,
Pathian hmangaihna chu!
Chatuan pawhin a chuai d^wn n>m,
Angel v^rte hla chu.
2. Ram ropui leh lei lal\hutthl>ng,
An tl^wm vek ang, hun a ral ang;
Tu pawh \awng\ai duh lova ng>ng
Chuan tl^ng leh lung an la ph>n ang.
A chuai lo vang, a lang z>l ang,
Pathian hmangaihna chu;
Adama thlah tlanna a fah,
Angel v^rte hla chu.

3. Tuifinriat zawng hlotui chang se,
Ziakna at^n thingz^r tinr>ng;
Lehkha ph>kan van khi chang se,
Ziaktu at^n chuan mi tinr>ng.
A hmangaihna puang d^wn ila,
A kang zo ngei ang e;
A leng d^wn lo, a hlai t^wk lo,
A hril s>ng chuang lo’ng e.

Pathian ropui rawh se, chhandamna petu,
1. Pathian ropui rawh se, chhandamna petu,
Khawv>l hmangaih v^ngin a Fapa min pe;
Kan sual tlanna t<ra a nunna pein,
Chhandamna kawng a hawng, mi tin luh theih n^n.
Fak rawh u, fak rawh u, khawv>l mi tinr>ngin,
Fak rawh u, fak rawh u, mi zawng zawngin fak r’u;
Pa hn>nah lo kal r’u, Lal Isua ringin,
Chhandamna, chatuana nunna nei t<rin.

2. Thisena lei, aw, chhandamna famkim chu,
Ringtu zawng zawngte t^na Pa thutiam chu,
Mi sual ber pawhin hei hi a rin duh chuan,
Lal Isua ngaihdamna a chang ngh^l ngei ang.

3. Thil ropui tiin, thil ropui min zirt$r,
Kan l^wmna, kan hlimna, Krista Lal Isua;
L^wmna ber, hlimna ber kan chan hun t<r chu,
Chhandamtu Lal Isua hn>n kan thlen hunah.

Zaiin ka hril d^wn i hmangaihna hi,
1. Zaiin ka hril d^wn i hmangaihna hi,
Ka t^n hla mawi ber a ni si;
Mi sual dum berte min sil faina chu,
Ka dam chh<ng zawngin ka puang z>l ang.
Heti >ma min hmangaihna hi,
Lalpa, a va ropui >m!
He leiah leh v^n thlen thleng pawhin,
Zaiin ka fak z>l ang che.
2. Tlin lohna leh ka fel lohnate n>n,
Ka awm angin min pawm duh a;
Khawngaih rawngb^wlna hna min p>kte hi,
A hlu >m e, aw, ka phu si lo.

3. Hring nun khawv>l ka dam chh<ng kumte hi,
I t^n chauhva hman ka duh e,
Nangin tithianghlimin min nei langin,
Ka hmangaih che, aw, ka Lal Isu.
A t^wpna at^n
Aw, ka ngh^khlel êm, v^n in thlen hunin,
L^wm taka i hm>l ka hmuhin:
I kut khenna ser chu ka vuan ang a,
“Ka hmangaih che,” tih ka duh a.

Isua neih ka duh zawk
Khawngaihna mak mawi leh duhawm


HLA THO
Silfaina
Silfaina tuinung, thisen hluah chuan
Thil tihtheihna hlu tak chu a awm
Chu chanchin lawmawm chu kan puang zel dawn ram tinah
Thil tihtheihna a awm thisenah

Thisen hlu kraws thisen
Chu thisen chu sang tam tak tan damna a ni
Aw ava han lawmawm em
Mi tin tana damna,
Min silfaitu beramno thisen
Misual bawlhhlawh ber te min sailfaitu chu
Aw beramno thisen hlu a ni
Hringfa suala bo hnu min tlan chhuak leh ta
Thil tihtheihna a awm thisenah


Chungnung ber (Above all)
#  Lalnate zawng leh thiltihtheihna,
I thilsiam zawng leh an ropuinate hi;
Mihring finna leh an hriatna zawngte nen....,
Chhing zo reng an awm lo che Lalpa,

    #  Lal ram ropui leh Lal thutthlengte,
Khawvel mawina leh an chakna zawngte nen;
Lei hausakna leh rohlute zawng aiin.....,
Aw Lalpa, ka tan i hlu ber e.

Khengbetin thlan thimah an zalh che,
Ka tan i tuar nun tam ka lo neih nan;
Anchhedawng Krawsah i lo thi .... a,
Min hmangaihin ka tan i tuar..... ka Lalpa.

Kristiante u, kal zel ang u
He khawvel ah kan awm chhung hian
Chawl hman kan ni lo ve;
Ringlo te hnenah chhandamna thu hi
Puang zel turin Lalpan min au
Kristian te u, kal zel ang,
Ramthim ramro hrut zel in;
Hruaitu van arsi thlir,
Ram chanchintha puang zel ang u.

Lungngaih buaina kan tawh changin,
Zam tur reng kan ni lo;
Enru chatuan a ropui a ngam tu,
Kan Lal Isua thiltihtheihna.

Aw nang muhil, tho la harh rawh,
I hun tawite ah hian;
Krista chu pan rawh sual chhandamtu chu,
Khawngaihna kawng an khar hma hian.

Hun khirh tak te a la thleng ang,
He khawvel hreawm ah;
Chutih hunah chuan ringtu zawng zawng nen,
Van lam hawiin kan leng tawh ang.

Min hruai la ka zui ang che
Min hruai la ka zui ang che,
Min tirhna ah ka kal ang;
Ka nunna hi nangmah tan chauh,
Ka hlan tawh che aw Lal Isu.

Ka zingkawng te chhuk chho mahse,
Harsat buaina kar pawh nise;
Isua nen kan nih vangin,
Engmah reng ka hlau tawh lawng.

Lal Isua hnungzui zel turin,
Nitin mahni inphat zel in;
Ka duhthlan na zawng zawng nen,
Ka inpe aw Lal Isu.

Aw thlarau thianghlim lo leng la,
I chakna in min thuam ang che;
Chaklo leh tanpui ngai hi,
Chakna thar min pe ang che.

Khawvel tuifinriat zauvah hian

1.  Khawvel tuifinriat zauvah hian,
    Lungngaihnaten min tuam vel a;
    Aw, min kai rawh ka chhandamtu,
    Buaina tuiten min chim lai hian.

Aw, Lal Isu, nang chauh lo chu,
Vânah khianin tunge ka neih?
Leiah pawh hianin nang lo chu,
Ka duh tudang mah an awm lo.

2.  En teh, Lalpa kan lenna hi,
    Buai leh thimna râl lo lianin;
    Thlamuanna hmun reng a awm lo,
    I ram tiam ka thlen hma hi zawng.

3.  Lei lungngaih zân thim hnuaiah hian,
    I ram tiam chu min thlirtir la;
    Lei lungngaihna min tuamtu hi,
    Lungawi takin ka pâl dai ang.

KA DUHBER LALPA (Doh is D)
Hei leh chen kum tam min hruaitu
Ka Lalpa ka tan i va tha em
Malsawm tinreng ka chhiar seng lo
Hlim leh lawmna chatuan nun nen
I tel lo chuanin mitkhap kar pawh
Ka nungzo lo ka chau leh thin
Nang chauh i ni ka duh ber leh
Chatuan thlenga ka belh tur chu

Ka chhing mit khua fiah lo mahse
Ka thlarau mitin a fiah chhandamtu
Ka vui lo e, engpawh thleng se
Chatuan kahwvar min hruai thleng ang

Ka hahchawlhna leh thlamuanna
Innghahna beisei dang ka nei lo
Ka pumin nei rawh ka inhlan e
I angchhung muanna ka rawn pan e

Natna leh hrehawmna khawvel
Buai leh lungngaihna ramah hian
Ka ngaizual chhandamtu Lalpa
I kianga len hlan ka nghakhlel e

Thisen thil tihtheihna kraws

Kristiante u, kal zel ang u

He khawvel ah kan awm chhung hian
Chawl hman kan ni lo ve;
Ringlo te hnenah chhandamna thu hi
Puang zel turin Lalpan min au
Kristian te u, kal zel ang,
Ramthim ramro hrut zel in;
Hruaitu van arsi thlir,
Ram chanchintha puang zel ang u.

Lungngaih buaina kan tawh changin,
Zam tur reng kan ni lo;
Enru chatuan a ropui a ngam tu,
Kan Lal Isua thiltihtheihna.

Aw nang muhil, tho la harh rawh,
I hun tawite ah hian;
Krista chu pan rawh sual chhandamtu chu,
Khawngaihna kawng an khar hma hian.

Hun khirh tak te a la thleng ang,
He khawvel hreawm ah;
Chutih hunah chuan ringtu zawng zawng nen,
Van lam hawiin kan leng tawh ang.

Boral zawngin Lal Isua a lokal a,
Boral zawngin Lal Isua a lokal a,
Ava makin aw ava ropui em!
Van leh khawvel tan inremna a siam a
Mahse hre lo sual thimin a chim bawk si
Boral zawngin Lal thupek zawmin
Hun tha a liam hma a
Chakna i neih lai hian
Ram tina mite chuan tunah min au e

Saltangte tan chhuahna thu chu hril zelin
Tan ina tangte chhuahna thu hrilin
Riltamte tan nunna chaw chu sem zelin
Kristan a aiawh atan, a tirh kan ni

Krista hmangaihna chuan min tirlui si
Hnehchhiah rethei ho hawnna nei lo tan
HHawnna a siam Lal Isuan a nun pein
A tana buatsaih a ni i hrilh ang u.

Hla nem
Aw Lalpa lawmthu kan hrilh che

Aw Lalpa lawmthu kan hrilh che,
Malsawmna tinreng te leh;
Lal Isua min pek avangin
chhandamna kan dawng si a.
I hnenah lawmthu kan sawi e,
Ei leh in silhfen te nen;
Boruak thianghlim nieng ruahsur,
Malsawmna tinren g te nen.

I thilsiam rimawi ka hriat leh,
Rawng chi hrang mawi ka hmuh te;
Mihring siam chhuah thil hlu zawng hi,
Malsawmna min pek a ni.

Mangan a min tanpui turin,
Tih theihloh min tih sak tu;
Kal sualna lak a min veng tu,
Kohhran ho min siam sak a.

Thih lungngaihna ka tuar lai a,
Min hnemtu thenrual te nen,
Ka lungngaihna min chhawkzang tu,
Hmangaihtu min siamsak a.

Aw Lalpa lawmthu kan hrilh che,
Beiseina lawmawm vang leh;
Engkim siamtharna hun ropui,
Thleng thuai se kan nghakhlel e.

Inhlanna
Aw Lalpa ava mak ngai em

Hosana
Chakna thu chaklo te tan,
Retheite tan hausakna
Mit varna mitdel te tan,
Ka Lalpan a rawn thlen ta.

Chakna thu chaklo te tan,
Retheite tan hausak na;
Mit varna mitdel te tan,
Ka Lalpan a rawn thlen ta.

*Hosana, Hosana,
Beram no talhtawh a chu;
Hosana, Hosana,
Thihna hneh in a tho ta. repeat *

Sual tlenfaina luipui chu,
Sualfai ka dai kai ang;
Chhandamtu hmangaihna chu,
Ka tan a luangchhuak a ni.

Sual phuarna luithuk ata,
A hmangaihna angchhung ah;
Zalenna chu ka nei ta,
Chawimawina hla ka sa ang.

repeat *

Chakna thu chaklo te tan,
Retheite tan hausakna;
Mit varna mitdel te tan,
Ka Lalpan a rawn thlen ta.

Aman engkimah min hria e
Lalpan chiang takin min thlir a,
Ka awmdan zawng zawngte hi;
Ka rilru ngaihtuahna zawngte,
Ka kal leh ka mutthilh lai te;
Ka hnung lam leh ka hmalam min hual a,
Aman engkimah min hria e.
Aman engimah min hria e(2)
Hetiang em em a hriat chianna chu.
A sang em a ka phak lo a ni.

Lalpa thlarau hnen ata hi,
Khawiah nge ka kal ang le;
Tuifinriat chhungril lamah te,
Vansag leh Seoul lamah pawh;
Pathian ramri khamna reng a awm lo,
Ama hriat loh reng a awm lo.

Ka ngaihtuahna sual kai zawng hi,
Puitlin tir suh ang che Lalpa,
Keimah ka inchawimawi loh nan,
Ka hmui kawngkhar hi veng che;
A chhia a tha hriatna min pe ang che,
Nangman engkimah min hria e.

Ka Lalpa hnenah chauh a awm

KA DAMLAI NUN KAWNG (Doh is D)
Ka damlai nunkawng hi Lal Isu
Chhiar dan ka thiam theih nan min kai la,
I ram ka thlen hmain sualna ten
Min beiin chauvin ka buai leh thin
Chaute hnena chakna pe thintu,
Keipawhin ka rawn pan che Lalpa
I kraws hlim hnuaiah min chawlhtir la
Ka thla hliamhnu hi tidam leh rawh

Beidawng leh lungngaia ka awmin
I thlarauvin min tiharh leh la
Chak lo leh khawhara ka awmin
Min thlamuanin min tiharh ang che

Khawvel mawinate lo vul mahse
Ka tan zawng i hluber Lal Isu
Damlai ropui leh nawmsaknate
Ka phum ang ro hluber ka nei si

EMAU DAI REH
Emau daireh leh khawhar takah
Khualzin pahnihte khawhara an kal laiin
Tlai khua nguiin Zan thimin a nang dawn ta
Isua an sawm tlaikhua varpui turin
Kan hnenahawm ta che
Khua a tlaidawn ta e
Tlaini kawlah a liam dawn hi
Tlai khua i var za ang
Emau dai rehah hian

Sawmtu sawm hnar ngai lo Lal Isua
Tichuan an hnenah chengin a wmpui ta a
Thlamuanna reh thei tawh lo chu hnutchhiahin
An hnenah chengin a awmpui ta a

Keipawh Isu ka sawm che Lal Isu
Ka khawvel damlai ni a tlak hma ngei hianin
Min awmpuiin tlaikhua min varpui ve la
Ka thlarau lo nghak rawh i Lal Isua

Rohlu Isua ka nei
Engnge ka lungngaih ang,
Engahnge  ka hlauh ang
Engah nge ka buai fo ang le,
Khawvel mawina zawng chan dawn mah ila
Rohlu Isua ka nei
Ka hlau lawng ka ui lawng
Engkim pawh chan dawn mah ila
Ka hlau lawng ka ui lawng
Rohlu ka Isua ka nei

Khawvel ropuina mawina tinreng te
A sanna ka lo zawn thin te
Chan nei dawn lo mah ila
Rohlu Isua ka nei

Engnge ka lungkham ang
Engnge ka zawn ang
Engah nge ka mangan ang le
Khawvel zawng pawh hi bo dawn mah sela
Rohlu Isua ka nei


DUHTHLANNA SANG BER (Doh is G)
Damlai lamtluang ka zawh laiin
Doral a lian thlemna karah
Thlarau zawngin peih mahse
Tisa erawh a chak si lo,
Ka hneh zo lo, ka tlu leh si thin
Aw tunah lawmin ka khat
Krista keimahah a nung tawh zawk si
Thiam loh chan reng a awm tawh long
Min tlantu nun a nih vangin

Mi rethei ka va han ni em!
Tu-in nge min chhanchhuak ang le
Thihna taksa atang hian
Tih theih dang reng ka nei si lo
Duhthlanna sang ber hlan mai loh chu

Thlemna thlipui a zual zel a,
Doral lian setan ramah hian
Mahse himna kulh Krista
Chatuan nunna ka thlan vangin
Kumkhua-in ka him reng tawh ang a.

Kalvary tlang kraws ka thlir a




219/2017 Pipute nun atanga zirtur kan neih

$
0
0
NANGMALSAWMNA NI ANG CHE
(One thought on Bible leh Kan pipute nun a\angin)

Genesis 12:2"Tichuan chi ropui takah ka siam ang chia, mal pawh ka sâwm ang chia, i hming ka tiropui bawk ang; tin, nang malsâwmna ni ang che"

Vawiinah hian thil hrang hrang ka ngaihtuah a, kan thlahtu- kan mizo pi leh pute kha ka ngaihtuah a, an lo mawl ngawt mai. Bible hian thlahtu bul (Myth)  chhui a phal lova, a chhan chu chapona leh uanpuia hmangin Pathian hmel an ti bal \hin a ni.

Tun \umah chuan chapona lam hawi lovin, kan thlahtute kha inphawrh mualphona ni lovin an mawlzia kan sawi the ang. An dam tawh lo bawka, an hre phak lo torah ngai ila.

1.Kan pi leh pute kha an lo mawl ngawt mai, Kawng chhakah an e a, kawng thlangah an zung daih mai nia! Tunlai chu nise ko panga betin hmuh loh tur mi hmuh hlauvin kana wm ang a. Hmeichhia pawhin an eng lo hmuh loh nan an \hu leh ngawt ang chu. An tun lai lo I ti em? An karkawngte kha mihring kalna atan pawha mumal lo a nih avangin kjawng chhaka an zun chuan kawngah a lo luang thla ang a, mi an tawlh thlu pal hang tih an hlau a. Kawng chhakah e lo se la chuan- kawng thlanga an ek chuan a rim kha kawngkal ritphur ten an hnim chuan a hygienic lo ang a, an luak phah ang tih an hlau a ni. Anmahni zahawmna rneg reng ngaihtuah lovin mi dangte tan chauh hun hmang turin an lo inzirtir reng nia.
2.Kan pi leh pute kha an lo mawl ngawt mai. Hmeichhia leh palchhia chu a thlak theih ngai e an ti a. Hmeichhia an ngaihlu lovin an pawisa lova, an theh dere hle mai. POCSO te JJ Act te, Prevention woment atrocities te, Women Domestic Violence Act te kha an hriat loh vang a ni ti raw? Tunlaiah nise an tunlai lo I ti ang em? Hmeichhia kha engah mah an ngai lo a, mahse hmeichhe kutthlak leh hmuhsitna an nei lo a, hmeichhe tih tur  leh mawhphurhna (duty & role) chin an thliar thiam a. Tunlaia kan dan ang te hi an lo mamawh lo reng reng nia! Mite tana harsatna siam lova, an dinhmun azira chhawmdawla kha an tum tlat zuk nia! Tunah zawng eng feminism emaw, eng Empowerment emaw changchawiin hma kan la a, Bible min hrilh dan ngei ngei pawh kan hnial ta fak fak mai nia maw le? An duhdan ang ngeiin Sorkar Office-ah hna thawk an tam ta zaw a, Zirna skulah hmeichhia an tam ta zawk a. Ava lawmawm em I ti a ni mai thei e. Sum leh pai kawltu thuneihna an chan loh pawhin theirah min eitir theih tlat avangin kan ram chu a lo heti ta a nih hi. Bible behchhana Patriachal Society nei meuh pawhin Nutriachal kan tih ngam tak hi le! Chuvanga kan ram chu lo heti ta hi a ni a, a chute zel dawn ka ti ngamsak mai.
3.Na taka an inhliam pawhin a na love te kha an tia, an eichak reng pawh ka ei chak lo zuk ti tlat a. An duh rilruk reng pawh ka duh love tiin dawt an phuah chawpa, tlawmngai zuk ti leh lawi si a. An nih lohna anga an awm te kha an va han frank lo tak I ti em? Philosophy leh Psychology pawh zir hlei lo tih awm tawk lekah kan ngai mai awm dawn em ni? Hman lai mite tihawm tawk lek I ti ve em! Mihring rilru hi an han hre chiang khawpa mahni ngei pawh inthunun duh avangte, mi dangten an ngaihtuah ang tih hlau leh mi dangte tana harsatna siam hlauvin an na lo e an tia. Zulin a zui a, anmahni rilru inhnehin a lo na lo deuh nge nge \hin nia. An eichak reng pawh an ei duh loh chhan chu retheihna avanga mi an polite a, an eitur pek an eisak mai chuan a petu khan ei tur a nei lovanga, puar khawpin an ei lo pal hang tih zuk hlau a! An nih lohna ang puia ana wmte kha an va han mawl tak I ti \hin em? Ni chu ni, ni lo chu ni lo I ti mai \hin em? Sap duh nge Mizo duh tiin I khaikhin ve khanglang \hin ti raw? Mihring hi e, mahni nihna ang vek hian awm dawn ila Eden huan a\anga buaina zakhua hmachhawntute hi kan inrem thei miah lo nia! Tlawm zawk leh zaizap zawka awm a nih loh chuan chemsen lekin nunna kan chan a, kan inhmelmak thuai \hin asin.

4.Aia upa an zah kha a \ha an tia. An Human Rights hi an va han hre lo tak I ti \hin em? Mihring leh mihring pawh an inzah zo lo a ni ti raw? Naupang nunna leh puitling nunna pakhat ve ve hi zuk hrethiam lo a! An zirsan loh vang a ni. Mahse mihring hi thununna ngai lo zuk awm lo a, khawtlangin ziak loh dan an nei a, chu chu chenhona atan a pawimawh avangin zah takin an keng khawng zawk \hin. Thunun loh fa chuan buaina a siam a, khawtlang nunphung pawh hre lo chu buaina titamtu a nihzia hrechiangin tupawh hi aia upa zahna hnuaiah an kuntira, an daisual ngai lo asin. "Book of the Year (2017) chhiar chuan in hria ang, Police hlau lo, society pawh hlau lo,  hmingchhiat pawh hlau chuang lo, chutiang mite chu an buaithlak a, khawvel hi an tirapawmin an tihrehawm em em a ni" Kan pi leh pute chuan aia upa, val upa zilh kha an hlau em em a, khawtlang kha a nuam a, mite tan malsawmna an ni vek \hin asin. Anmahni an inngaihtuah hmasa ngai lo

5.An \awngkam thukhuh deuh deuhte hi a ninawm ti raw? Pehhel kuala thu an thupte hi a ninawm I ti \hin em? An bula awm a hahdamthlak ti raw? Zuva in zah a ngaih chuan hawpkhawp chu kan thar ang tiin phur za nei te khan zuk inzep a, mahse thawkmawh leh dam lo an awmin, emaw sanghal savaten an buh an eikawlh sakte tana hriat a hrehawm takah tiin mi dangte tana nun hrehawm an hmang ngai lo a. KK an ti kulh kulh ngai lo, Pu KK an tia, Pathian hlauh taka hlau Pi Miriami tan chuan hriat a nuam em em dawn asin.  An nun khan mal a sawm hliah hliah asin.

6.Lo an nei a, an mawl ngawt mai. A hlawk loh loh nen! Kan pi leh pute khan a hlawk an ti bik lo asin! Eizawnna dang an neih loh avangin lungawi takin kawla nichhuak chhiarin an thawk a, kumchhirin hawp khawp chu an thar ve ziah a. An intodelh a, vai hnuaiah an kun ngai lo. Hnathawh hi hlimna a ni tih an hrechiang a, mi chanai corrupt taka eiin an inla vai \ing\ang ngai bawk hek lo. Chhungteism hmangin hna an hmu lo a, Ka pa mawia avangin nihna an nei ngai hek lo. An thawhrimrah leh an phu ang tawkin nihna chu khawtlangin an pe mai \hin a. Wineshop-a awlsam taka Rawksai ah ve kher an tum lo a, zu nopui dawmin sip khat kha an duh tawk a, lem khatah an rui ngai lo asin.

7.Lo an nei a, ramhuai hlauh vangin Zamzovin an mit a tivai an ti ngawt lo a. Nun hlimnan an pangpar neih chhun kha an theh \iak mai a, hralh sum atana thliah mai an tum lo. Lo an nei a, parengah emaw, bawlhhlawh bawm siamin an paih hram hram a, thochim leh rannung a tihtam vangin an ching ngawt lo a. Hriselna an ngaipawimawha an tihbawlhhlawh an thian leh hram hram zawk \hin. Mi dangten ramtuileilo khawpa an tluk khawlohna atan an eitur neih ve chhun thlai kawrte kha kawngah an paiih ngai hek lo. Malsawmna chu an va ni the lul em!

8.Thingfak khatin an kawngkhar an do mai a, bawkpui pawhin a nawrtlu thei ang tih an rhe reng awmsia an mawl ngawt mai. An hmanraw neih chhunin an awm leh awm loh an lantir zawk mai a ni. Luh thiang lo a ni lo a, inzahtawnna avangin mi dangte harsatna an siam ngai lo zawk asin.

9.Ramhuai aiin Pathian a huai zawk tiin an kelmei awrh an paih ngawt a. An piangthar zuk ni reng a. An mawl ngawt mai ti  raw. Mahni kum zat aia tam piangthar tawh zuk awm ve miah lo a! Chawlhnia hrik en pawh duh lovin, chawlhnia zin leh ram kal pawh duh lovin Pathian zuk fak vak vak a! An kohhran hruaitute  beng a thlen chuan an thunun mai a, lawm takin an pawm a, insiam\hat nan a tawk an ti em em nia. Pathian pawi meuh pawh kan sawi a nih pawhin finfiahna kan phut nia! Tunah chuan a rai em ni? An report loh chuan tiin humsual an dai pawhin kan thunun ngam tawh lo a nih hi.

10.Uire chu sakeiin a seh duh an tia an hlau ve em em a. Dawt pawh va ni suh, an insawi\haihna hi a ho ngawt mai. Sakei chu a hlauhawm pawh a ni thei mahse Pathian ai chuan a hlauhawm lohzia chu a hretu vek in nih kha. Uire suh tih dan sawm pek kan hria a, kan la hlau chuang lo nia! Kan ram jail tang tam zawk hi chhungkaw inawpna dan mumal lo (broken family) a\anga a hrin a nih avangin 506 case (father case) te hi a zatve aia tam zuk nia! Hmanah chuan maw, Ve mai maia che te hi an ti ngai lo a. Chhungkawpa thu hi Pathian hlauhvin an hlau nia! Tunah chuan maw, paten tihngaihna an hriat tawh loh avanga siam \hat duh vang pawh ni miah lo, an him nana Jaila indahluh hi a mak a mak a tamin an awm nia!

Chutianga mite ngaihtuah miah lo a, mahni \anghma hai \hina mahni lansarh tumte chu mi dangte tana hnawksak an ni zar zar a, mi dangte tan malsawmna zuk ni ngai lo a. Mahni aia mi dangte \ha zawka ruata mahni hrehawm pawh pawisa lote hi mi dangte tana malsawmna an ni zel asin.


220/2017 Zosapthara'n Kungi a hmangaih?

$
0
0
ZOSAPTHARA (Rev Edwin Rowlands) CHANCHIN 
(Miten hahthikula lehkhabu an siam tawh hi tlai khaw hnuah kan tuipui thar leh a. Ziak dan hrang hrang in ang lo mah se a rintlaka ngaihte lakkhawmin kan siamrem ve a ni a. Plagiarism a pawl a nih pawh hriat eng mah nei ta lo chuan kan phur mai ta law'ng. Reference/Footnote note dah zel tur chuan ka taimaknain a tlin lo a ni e)
      Zosapthara hi missionary hmasa niin, David Rowlands leh E.E.Anne-i te fapa niin, Abergele biala Pensern khuaah kum 1867 march ni 15 piang a ni. A naupan lai atanga lehkhathiam thei tak niin, nungchang \ha chawimawina pawh dawng thei khawpa skul kai \hin a ni. A nau John Rowlands nen hian inkawmngaih em em a, an puitlin thlenga pindan khata mu niin an sawi. (A hnu lamah chuan a chhang chiah hi America chhimlama Missionary turin a in pe a, a nu chuan an unauvin ni khat thil thu-ah khawhar takin mittui nen a vai liam a ni.)


Oxford atanga BA Degree nei a ni a, Oxford group, pawl pakhat rawngbawlna atanga piangthar a ni. Chhungkaw rethei ve tak an nih avangin khawsak nawmsak zawkna beisein kum 16 mi a nihin Texas ah zirtirtu ni turin a kal a. Kum 22 a nihin an ram, wales ah chuan a kirleh a.

Rhyl khuaah zirtirtu hna a thawh laiin office pakhatah a thawk kawp a, chhungkaw chawmin a hah hle a ni.Kum 1890 chho-ah chuan Pathian kohna chhangin a theih dan ang ngain rawng a bawl a. Kohhran rawngbawlna lama luh chilh tak tak a duh avangin a eizawnna hna atangin a bang a, Bala University College-a Pathian thu kum hnih a zir chhunzawm leh ta a. 

Lushai Hills Missionary ni tura thu a chian (the Mewport Assembly 1898 hnu-ah) an nemnghet (ordain) a. Lawngchawlhna Liverpool atangin Rev Gerlan Williams leh Rev P.Jones nen an lokal ho a ni Tuipuia Mizoram lam a lo panlai hian a nau thih thu a hria a, a nu pawhin kirleh mai tura a chahna thu a hre nghal bawk a. Mumbai a lo thlen chuan ni sawm lai a inngaihtuah a. Kirleh turin nge kal zel turin tih chu Pathian rawn chungin a inngaihtuah nasa hle a ni. A nu kohna aiin pathian kohna chu pawimawh zawkin a hria a. Zosapthara nu hian a ngaihtuah em em a, Mizorama lo awm tawh Zosaphluia chu ngenin a bia a, a nu ngenna ang chuan Zosaphluia chuan Culcutta-ah a lo hmuak ta a ni1

L.Keivom ziak dan chuan “ John Rowlands-a te chuanna lawng chhiatna a tawk a, a pil dawn ta mai a. Chhandamna lawngah chuan mi an thiar chhhuak zung zung a. Mahse an za vaia an len si loh avangin a chuang tur chu lehkha pawh a lo ngai ta a. Vanneihthlak takin John Rowlands-a chuan chhandamna lawnga chuanna tur a pawt fuh a, a bula ding tlangval, piangthar lo chuan a chang ve ta tlat lo! Missionary atana inpe John Rowlands-a chuan, “Nauva, ka chuan ai chuang rawh. Kei chu thi mah ila, ka piangthar tawh a, van ramah ka kal ang a, ka Lalpa nen kumkhhuain kan inpawl mai tawh dawn a ni. Nang zawng tuna i thih chuan, i la piangthar si lova, hremhmunah i kal ngei dawn si a. Chuvangin ka aia i chuan chuan, Piantharna hun i la nei thei dawn a ni. Vanah ka lo nghak ang che” tiin Krista tan thih a thlang ta zawk a ni. He tlangval hian a pianthar hnuah chanchin kimchang chu Zosapthara nu hnenah a hrilh chhawng leh niin a ziak a.

Kum 1898 December ni 31-ah Aizawl lo thlengin Mizo \awng a zir nghal a, thla thum lek chhungin a thiam nal hman hle. Mizo \awngah pawh thu mawi takin an biakna a chhang thei zel a, a chhang dik ngawt ni lovin kan hunbi chhiar dan mil leh kan hraitthiam thei tura thla bial hunbi hmanga sawite pawh a \ulzia a hria a ni

Kum 1898 December ni 31-ah Aizawl lo thlengin Mizo \awng a zir nghal a, thla thum lek chhungin a thiam nal hman hle. Pathian thu pawh Mizo \awnga a sawi theih velah Zosaphluia leh Rai Bahajura te puihna nen Aizawl veng hrang hrangah thu an sawi hman a ni. Inkawp rem takin awm mahsela sawt zawka rawng an bawl theih nan Zosapthara chuan Skul din leh enkawl lam a hma a, amah hi zirna lama trained a nih angin a rawngbawlna a sawt hle a. Pathian thuhril erawh a theih dan ang angin a kalpui uar hle bawk. Pathian thu hril leh skul din dan tur ngaihtuahin a zin kual nasa hle a.

Khawtlang siam \ha zel tura Zosaptharan hmanraw pakhat chu hla a ni. Kohhran hla leh lenglawng a phuah te hian Mizo hnam chu hmuh theihin a chawikang a ni. Hla hi 103 vel a siam tih a hriatchian theih a4 Chung zingah chuan ama irawm chhuaka a siam hi hla 17 niin, a hla leh a thluk a siam chu 9 a ni a. Kum 1907 August ni 12 khan ni khat thil thuah hla 7 a letling niin B.Lalthangliana chuan a sawi a ni.
Mission School ding tirah thawk nghalin kum 1900 kumtir a\angin zirna skul chungchangah hma a la a. Chhinchhiah tlak tak chu enchhin nana Mizo lehkha zir hmasa tawhte chu Zirtirtu atan zirtir dan a zirtir a, a hmang \angkai ngam hi a ni. An hlawh tur pawh a khuaa mite thawhkhawm thei turin a chawkphur a, a \ulna a hrilh hre thei hi a ni. Chu mai a la ni lo, a zirtir skul naupangte chu zing skul-ah zirtirtua  \ang nghal thei tura a zirtir a, hma a lakpui thei hi a ni. Rai Bahadura tirhkoh ni tura nemngheh a nih khan a thlaktu tur an hmu zo lo a. Zosapthara hian Khuma leh Khara, Pathian thu awih hmasa chu ring tawk takin “In chite hnena Chanchin \ha hril tur hian nangni Mzote ngei hi Pathianin a duh che u a ni tih a hriattir che u a nih hi tiin a hrilh nghal thei bawk. 

Pathian thu pawh Mizo \awnga a sawi theih velah Zosaphluia leh Rai Bahajura te puihna nen Aizawl veng hrang hrangah thu an sawi hman a ni. Inkawp rem takin awm mahsela sawt zawka rawng an bawl theih nan Zosapthara chuan Skul din leh enkawl lam a hma a, amah hi zirna lama trained a nih angin a rawngbawlna a sawt hle a. Pathian thuhril erawh a theih dan ang angin a kalpui uar hle bawk. Pathian thu hril leh skul din dan tur ngaihtuahin a zin kual nasa hle a. 

Kum 1904 February thlaa Assam Governor (Sir Bamfylde Fuller) a thawh \hat avangin Sikul Inspector hmasa ber atan a ruat nghal a ni.3 Hei hi Khasi rama an lokapui dan te sawiin sawrkar aia zosapte hnuaia skul enkawl a nih chungchangah pawh kori a tu hle a ni.

Mizo khawtlanga thil chin \ha lo a hmuhin zirtirna a theih dan angin a pe nghal zel bawk, Zu avanga harsatna khawtlangin an tawk a, an retheih phah tih a hmuhin “Zu no  pumpelh ula a \ha mang e” tih te hla a siam a. Mizote inngaihnuai reng reng a hmuhin fuihna hlate a siam ta zel a ni. A rawngbawlnaa chhinchhiahtlak tak chu Zu hmun a ni emaw, Zawlbuk a ni emaw, khawi hmun mah nise a \awng\aisak ziah \hin a ni. Mizo hnam mi zia leh chin dan, nunphung te a zah thiam em em a. Zawlbuka riakin tlangnel a ngai a nih chuan inbuan a thlir thei mai a, mi ina a thlenin an ei ang an rualin a ei ve mai thei a. Chhuatah mut a ngaihin mizo takin a awm thei zel hi miten an nel chhan ani pakhat.

Jail rawngbawlna \an hmasa ber pawh a ni awm e. Mizo zinga khaihlum hmasak ber Lamsuaka leh Chala pawh kha Pathian thu a hrilh \hin a. Lamsuaka hi a upa zawk a nih angin tuang tihchhah pawh a nei a ni awm e, mahsela a tawpah chuan “Ka Pathian a \ha lo a ni”tiin \awng\aisak turin a ngen ta a ni. Chala’n “Ka pu, he Chanchin \ha hi thil sual ka tih hma khan engati nge min lo hrilh loh?”tih hian Zosapthara ngaihtuahna a luah nasa em em a. Ringtu ni hmanin khaihlum an ni ta a ni 5
Mihring a ni a, a famkim thei bik lo. A enkawl zinga (hosteller) zinga mi Thangkungi chu a ngaina hle a, kohhran \iaktir tana ngaihmawh tur tawk lekin naupang chhe fiam takin a fiam \hin a. Kohhran hote chuan an hek a, enthlatu pawh an insiam \hin a ni. A ni chuan a dik em avang nge sim pawh a tum lem lo a. Zosaphluia chuan vaukhanna lehkhate pawh tlangkam ti ti a\anga a hriat angin vaukhanna te pawh a thawn a. Zosaphluia hian a lehkhathawnah Ï nei duh tak tak si lo chuan nula tumah falpuiin i khawih tur a ni lo tih hi ka ngaihdan a ni (L.Keivom Zoram khawvel 5, p134-135) tiin ziak niin an sawi a. Engmah a sawt loh avangin Zosaphluia chuan kohhran mite hekna chu Board of Directors, Liverpool-ah a thawn ta a. Zosapthara chu kohthlak niin, an rel fel lawk thei lo a.
Tihsual a neih loh thute, Mizoram hmar chan enkawltu an awm loh avangin Rev Robert Evans kuta dah a nih thu te leh kohhran dingtir a ngaihtuah em avangin Board hnenah chuan  Mizorama kal thuai a dila. Board an ngawih tak tlat si avangin Board phalna nghak chhuak zo lovin ama insenso hmangin a lo kal leh ta a ni. Hemi \uma a lo kal hi thiamchan ngei a inrin vanga lo kal pawh a ni thei a, mahse thiam a chan tak si loh avangin kum 1908 June ni 22 khan ‘Mizorama luphum tum em em chuan Aizawl a chhuahsan ta a ni. Engmah sawi lovin “Ka lehkhazir laiin thudik sawi ngam avangin tangkapui ka hmu, Thankungi nen emaw, nula chawm dang nen emaw kan chesual lo”tih bak a sawi lo a ni awm e.
A hektute zingah “An inchhir hle hlawm a, Zoramah lokir leh sela chuan, a hmaah ngei thupachawi an duh”tiin V.Hawla chuan a sawi a. Upa Thanga phei chuan “Sual nei lo, mi thiam kan lo mantir a ni”a ti e an ti. “Sap rilru sanzia kan hriat phak loh vang chauh ani, a pawi hle mai” ti an awm bawk. Upa Chalhnuna leh Upa Chawngziaka te chuan “Tunlai rilru lehngaihtuahna ang hi kan nmi hmasate khan lo pu se zawng, Pu Zosapthara kha khati taka mualpho kha chuan an awm lo vang” an ti hial a ni. Rev JM Lyoid-a meuh pawhin, “Han inban burna em tur chuan Zosapthara khan engmaha ti lo tih kum za chhunga khami hun chhuan awm ber lai kha han thlir kir hian a chiang thawkhat hle... Mizoram tan channa rapthlak tak a ni”tiin a ziak a. Pu Lyoid khan “Zosapthara aia Missionary ngaihsanawm hi mi dang ka hre chuang lo”a ti hial a ni.  Myanmar rama rawng a bawl lai pawhin Bawrhsap Thomas-a pawh “ Vawiin chu Missionary tak tak ka tawk a” tiin khawlum leh harsa tak kara ramfang Zosapthara a hmuh chuan a rilru a hneh hle  a ni. Pu Buang a leh Sap Upa pawhin an dah sang hle a. Hla harsa leh \ha zual bika an ngaihte chu “Zosapthara lehlin’ atan an khek a, letling turin an tur \hin a ni.

THANKUNGI : Suakbuanga leh Lianngaii fa 8 zingah Thankungi hi 1890 vel khan Aizawlah a piang a, Zemabawkah selian a ni a. Kum 9 vel mi lek a nih laiin ZOsapthara hian Mizoram a lo thleng tihna  a ni a. Zosapthara thuhril chuan Thankungi pa nen inhmelhriatin an innel hle a. A fanu Thankungi pawh Zosapthara enkawlna hnuaiah Zosapte chawmin Hostelah a awm a. Thankungi hi nula hmel\ha tak, mizo nulaah chuan sang pawl tak, hmel ngaihno bei tak niin, hawlh-lar pawl tak leh inringtawk tak a ni awm e. Khasi ram harhna (1906 March) Mairang Assembly khan Mizo aiawha inkhawmpui palai mi 10 an ruat zingah a tel ve a. Kolkottaa Midwifery zir tura thlan a ni a. A zirpuite chu sorkarah an lut thuai a ni.

Zosaphluia khan Thangkungi hi nupuiah neih duh mahsela a thawhpuite leh Board in an phalsak lo a ni awm e. Hei hi Thangkungi Kristiana a inpek duh loh vang nge Zosap meuhin mizo a neih an rem ti lo a, emaw lo hmingchhiatpui tawh neih an rem ti lo nge, a zirlai hlui neih an remti lo tih hriat a har hle a. Zosapthara an hekna zozai hi dik mahsela kohhran dingtir thik thu chhiat lai a ni a, a awm e. Nupui atan Thankungi hi neih a duh a, ala awm viau zel a. A thawhpui leh Mission Board lamin an remti lo hi thil mak tak a ni. Sergeant Major, Dr AGE Newland ten Halkha mi nupuia an neih theih a, Sipai lama Col TH Lewin (Thangliana) ten Dari an neih theih laia a ni an remti lo hi ngaihtuahna a tithui hle.

Thankungi erawh chuan Serzawl lal Lalsakeia nau |eksena  chu pasalah a nei a, Zirtirtu hnathawkin a awm bawk. An inneih hian amah chawma enkawl leh chawm seiliantu Zosapthara hian Thangkungi man a tum a. An inneih rei loh avangin an sumchhuahna man pawh Zosapthara vek hian a tumsak a ni. Thangkungi hian Mission venga Zosapte belin in te an sak sak a, chu chu khawngaihin Zosapthara hian a lo hruai chhuak ta a ni. Mizoram a chhuahsan khan Zosapthara hi haw nghal lovin Lakhipur (Silchar bul) ah rawngbawlin a awm tih kan sawi a., chumi chu Thangkungi leh a nu hian a chenna in (Mission Compound-ah) an bel ta a ni.

A rawngbawlpuite mit pawh thi mahsela Thangkungi leh a nu a tirhbo loh chhan chu a nu tar tawh tak chu kalkawngah a zo lo ang tih a hlauh vangin a awmpui a ni. Thangkungi chhungte Burma lama an pem vek tawh avang leh an (puh) hmingchhiatna a nasat avangiin Aizawla haw leh chu thih hreh takin a hreh niin B.Lalthangliana chuan a sawi a ni. A rawngbawlpui Pu Buanga pawhin NEIG Mission hnuaia Manipur rama  Nurse hna thawk turin hna a zawn hmuhsaka, hmingchhe taka Zosapthara a awm a duh loh vang pawh a ni thei awm e. Mahse, Thangkungi hian a thawk duh lo a ni.

Rev DT Morgan leh Rev Dohnuna kaihhruaina hnuaiah “Mizo Committee” din a ni ta a, chung mite rawtna ang chuan Thangkungi te nufa hi hnawh chhuah nise tiin 1923 April thla khan an hnawtchhuak a. Zosapthara ramfang (Survey) chu thla tam tak thangin Chhim lam, myanmar leh bangladesh ram a fang a. 1923 December thla hian a lokir leh chauh a ni. A zin bo hlana Thangkungi te nufa  an hnawtchhuak chu a lawm lo hle a ni awm e. Kum 1924 kumtir vel hian Hemi khum hian Thangkungi nen chuan an innei nghet tih erawh a hriat theih a ni. An hnawhchhuah a\anga kum khat hnuah Lakhipura NEIG Mission hnuaia a rawngbawlna chu a bansan ta a ni. 

An bansan hnu hian Kawlramah rawngbawl turin an kal nghal niin a lang a (Thangkungi nu pawh a boral niin a rinawm) American baptist high School, Rangoon ah a thawk nghal a ni. A kalna apiangah Pathian thuziak semin thu a hril zel a, skul chawlh laiin thuhril rawngbawlin a zinchhuak \hin bawk. A hman remchan velah Khumi (Matu) hnam zinga rawngbawlna thlithlaiin a zin a. 

(A ninawm hma-in a ngaihnawm dan turin peng lawk teh ang. Sweedish Alliance Mission hnuaia thawk chawlh lak chhung chu Zosapthara hian a aiawhin West Khandelah bial Mandelwar ah rawngbawla a awm laiin Saptlangvala (Watkin R. Roberts) sawmna angin 1920 August khan Thado Kuki Pioneer Mission a zawm a, Lakhipurah a awm ta a ni. Ramthar zuan tur (Survey) zawngin Chhimtuipui a zawh a, Khumi (Matu) chenna bialah a tlawh tel nghal a.  Arakan Hill Tracts leh Mizoram suartluanin, lawnglengin an kal zel a. Mizoram khaw tawp chu 19 July 1923 khan Tongkolong chu khawsik chungin an thleng a. A zin reng reng hian kawng awmdan zawt hmasain hma a lo hruaifal \hin a. Tirhkoh pahnih Patlaia leh Kuaichika ten zuiin, puakphur pawh an tel ve bawk, Tongkolong a\anga ni 20 July-a an chhuah hnu chuan kawng peng a awm thu hre lovin a bo ta a. A zinpuite nghaka an chawlh pawhin tumah an lo lang ta si lo chu bo a ni tih a inhria a. Kirlehin kawng peng kha a thleng leh a, tumah a ngghak chhuak thei si lo chuan Tlangah lawnin khua a chuan a, tuman an chhawnin khua a hmu mai si lo chuan a bona kawng lo zawk a zawh a, a kal hla ngam tawh si lo chu a kir leh ta a. 

Rala thlam a hmuhah chuan a pan ta ngawt a. A zinpuiten an zawn beiseiin a nghak tawp a ni. Khawthimin a nangching a, ruahpui vanawnin a nan zawp a, hrukpuan bak keng si lova, nawalh leh meichhemna hmanrua a awm loh avangin , chaw ei tur a nei lova, mai khelin a inhnawhpuar ta mai mai a. Sin tur chu sawi loh thawmhnaw huh nen lung lukhamin zankhuaa mutthilh chakin a tal tlai var ta zak a ni.Tawm ingeuh \hin mahsela awmzia a nei lo. Zingah chuan zawn hmuhawlsamna turah chuan a kirleh a, a nghak ta tawp a ni. Luikama a awm lai chuan he hla \ha tak hi a lo phuah thei ta a ni. A zawngtuten an hmuh chuan \awng\aina an nei a, a hlapjuah thar chu an sa ho ta a ni. He hla hi a rhyme scheme inzul tur leh a hun tawng mila a phuah a nih avangin a ril danglam hle  ani)

Burma a kal hmasaka ramlak tur tamzia a hmuh angin Khumi zinga rawngbawlna a \an hmasak ber chuan Mizo \awng hre miah lote hnenah Mizo \awngin thu a sawi a, Bible milem leh, kut leh ke hmanga zaizira a sawi takah chuan an hrethiam ve ta zel a ni. Mission to Khumi a din a, amah chu Rangoon-a skulah thawk zelin a hlawh chuan Tirhkoh leh Zirtirtu pathum lai chawmin a enkawl nghal bawk a. A hnuah chuan pasarih lai an thawk ta a ni. Khumi zinga rawngbawlna a neih hi a rawngbawltu rawihte nen lam Bible Church Missionary Society (BCMS) hnenah hlanin Deulavum hmunah a insawn ta a ni.

Amah hi Rangoon High Schoolah thawk zelin, a hmun thar hawn erawh a nupui Thangkungi chuan a \hutchilh thung a, Nurse zirchhuak a nih avangin a nupui hi a \angkai hle a ni. Kum 1939 August ni 6 khan Zosapthara chuan a rawngbawlsak \hin Lalpa hnenah a chawl hahdam ta a, Rangoon-ah chuan Thangkungi hian a dawm hlum a ni.  Professor JV Hluna chuan “Kum 73 hnuah, tuma hirat tham loh, rethei leh mitdel niin Rangoon bulah a thi a” tiin a ziak a. 1940 Synod Assembly chuan an ui em em a. Tuarpuina pawh a farnu hnenah an thawn hial a ni (Thangkungi hnenah ni lovin)

A nupui Thangkungi pawh  an Mission headquarters (Deulavum)ah kir lehin kohhran hote nena BCMS hnena inchhunluh chu \ha zawka an hriat avangin an lehkhapawimawh leh thildangte nen 1939 September thla chuan an inchhungut ta a ni. Thangkungi’n a pasal ber awm ta lo chu khaw hrang hrangah insawnin, a rawngbawlsak \hin Khumi  te khua Samang ah awm nghetin 1944  lu a lo phum ve ta a ni. (Prof JV Hluna a lehkhabu Welsh Missionary-te chanchin (phek-104, ah chuan pum 1948 khan Paletwa-ah a thi a tihmek laiin, phek 101na ah chuan 1939 December ni 10-ah Akyab-ah a thi tiin a ziak leh lawi si a ni.) 

Mizorama luphum tura lokal kha hmingchhe takin a haw a, mahni inluma indawmkun  beidawng mai lovin beiseina petu chu a beisei tlat a. Salchupra (Silchar bul) rawngbawlin a awm a, Arunachal 
Pradesh-a Mishmi zingah rawngbawl lehin an \awng ten lehkhabu a siamsak hman a. Awm hmun ngheta awm mai lovin \hahnemngaihna au aw chuan a la tirlui zel a ni.

Kum 1911-18 inkar vel khan Burma rama Bawm ram, irrawady luikamah a awm tawh tih a hriat a.  Kum hnih chhung vel Judson College-a Karen hnam peng pakhat (Sgwa karen) zingah rawng a bawl a. India rama Maharatstra State-a (Mandalwar bial) Missionary chu an ram lamah chawlh laa a haw lai a nih avangin a aiawh turin India rmah a lokir leh. He Bhil hnam zinga rawngbawl hi kum 1917-19 vel kha niin, kum hnih chhungin an hawrrawp (A AW B) a siamsak hman a ni. Arunachal Preadesha Di-Garo Mishmi hnam zingah a awm leh a, Di-Garo Dictionary thumal sang chuang ziahnabu a siamsak hman bawk.

India ram dep (Mishmia) a awm lai hian Saptlangvala (Watkin Roberts) Wales hnam sawmna lehkha a dawn angin Thado-Kuki Pioneer Mission chu August 1920 khan a zawm a, Lakhipurah a awm ta a ni. Heta a awm lai hian ramthar fangin Bangladeshah chhuk thlain, Burma a lut a. Saptlangvala (Watkin Roberts) khan ramchin chang hria tiin Mission field thar tur zawnsak turin a ngen a, a ni chuan mi pahnih hruaiin a kal a ni. Lakhipura a awm lai hian Pu Buanga chuan chhimlama Zoram Baptist Kohhran inkhawmpui lian Zotlanga nghah tur chu 12-16 October 1921 a nihzia leh chuta tel tura sawmna a thawn a. A sawmna angin zaithiam hruaiin a tel thei a, inkhawmpui tihhlawhtlingtu pawimawh tak a ni. 

Saptlangvala chuan Sirte (Tlabung bul)ah sawn \ha zawkin a hria a, Zosapthara chu chuta thawkturin a ruat a. Lakhipura a awm turin Rev DT Morgan a ruat ta a.  (Zosapthara Burma lam ramthar fan lai hian Thangkungi hnawhchhuah a ni tih pawh kan sawi kha) Sirteah pawh thawk lovin he mission hi a tawpsan a. A nupui nen chuan ramthar a lo fan tawh hrerengin kawlram an pan ta a ni.

   Mizo fate hmangaiha thil ropui tak min tihsaktu khan Mizote hi a theihnghilh mai lo a. A la vei reng a, thuziak Mizo hnamzia leh \awngte pawh a theih ang angin a puangdarh zel a, Mizo hre lote hnenah pawh sap \awng aia Mizo \awng ngata thusawi a ni. Mizoram a chhuahsan hnu pawhin a ngai em em a, a rilruah a riak reng a. Mizo leh Vai chanchinbu 1913 chhuakah pawh thuziak pahnih ala thawh hram hram a,  Kristian Tlangau (1913&14) chhuakah pawh thuziak palai zet a la thawh a. Hengte hi a rawngbawlna chanchin report lam hawi a ni.

A nunah indona nasa tak a thleng a, amah hi zawt ta ila Sapa pian nawn leh nge Mizoa pian a thlan zawk ang ti ila, Mizo tiin a chhan pawh a rinawm a ni. “Mizo kan nih lawm ilang” titu hian Mizo min chawisang hle a, chumi hrin chhuah Mizo irawm chhuak hla te leh thuziak, zirna hmasawnna nasa tak a hmu hman lo erawh a pawi hle  a ni.

Mizoram a chhuahsan hnu pawh hian rawngbawl zel a duh em avangin Burma rama Chin Hills bial pakhat Falam emaw, Tiddim emaw chu rawngbawlna atana sahthlak a dil ve a. New York lam a\anga a rem loh avangin a thawk thei ta lo a ni. Heta chhinchhiah tur chu miten kut an lo thlak tawh a nih chuan an luh thuah ngai lo a, kutthlak hmasatu chu zah takin an inthuah ngai lo a ni. Tun ang huna kohhran hrang hrangten rawng an lo bawl tawh tih hre renga, beram ruksak duh ang hiala kan inpawisa lo ta ngaihtuah chuan entawntlak hle a ni.

Zosapthara hian kan Kristian Hla Bu ah hian kutchhuak a ngah ber mai awm e. Kum reilo te chhunga  (kum 9 vel) a awm dan ngaihtuahin kutchhuak a ngah hle a. Ni khat thilthu-a hla 7 ngawt a letling te, a hla phuah leh thuziak te hi bihchiang hman a chakawm nen a rem lovah ngai ila. Pu Buangate A AW B siam chu fel zawkin a siamrem a.

B.Lalthangliana’n a kutchhuak a hriattheih chin a tarlan chu Mizo leh vai chanchinbuah thuziak 17, Kristian Tlangauah thuzia 4, Zirlaibu Mizo Zirtir bu, A lai bu, Bu Lai II, Chhiarkawp I, Chhiarkawp II, Chhiarkawp III, India ram chanchin, Lushai English Premier, EnglishFirst Reader, Hma bu, Thu ro bute a hmuh theih a ni. 

A riawm chhuak zingah hla 17 a nei a, chung zinga hla 8 chu mi hla thluk rinchhana siam ani. “Aw Pathian nangman Chanchin \ha min pe” tih chu a letling hmasa ber a. A kutchhuak 103 zet zingah fakna Hla 84 vel zet Kristian hla bu hmasaah chuan telh a ni a, mimalah chuan a thawhhlawk hle. A thih dawna a hla phuah chu Khumi (Matu) \awng a ni a, Mizo \awngin “Aw Chatuan i hming mai pawh hi, A ropui ka awmna tur” tih niin, hla tam tak siamtu zinga hla tam tak ngaihhlut a ni.

Source : 
1. B.Lalthangliana, Zosapthara, 2000,  Mizoram Publication Board, Aizawl
2. Dr JV Hluna, Mizoram hmar bial Missionary-te chanchin; 2003, SLPBAizawl
3. R.Lalrawna, Mizo rohlu; 2009, the author (R.Lalrawna) Aizawl
4. Among the Lushais, Herbert Anderson (translated by Rev Dr Raltawnga, 2016, Baptist Publication Board, Serkawn
5. Familia Lal\ansanga Fanai, internet (www.chanchinthar.com)



















221/2017 Fakna Inkhawm (Praise & Worship)

$
0
0
Fakna inkhawm  kan mamawh

Fakna Inkhawm kan mamawh :Khawvela kan khawsak phung leh beisei a danglam chak hle a, Sap hoten Praise & Worship an neih \hin kan hmu a,  kan awt ve a. Chutianga ti turin kohhran hoten kan la zo chiah lova, mahse fakna inkhawm nuam tak kan beisei  bawk si thin. “Hei chu ka ti ngai lo ti suh” “Mahni tihdan bak pelh ka tum lo” ti suh. Bible in min zirtir angin thu kan zawm mai dawn alawm. Khun khan takin kan inkhawm a, thlarau nun a chak loh chang chuan a ninawm hmain ban thuai thuai a chakawm chang a awm \hin. Zalen taka Pathian fak leh chibai bukna hi tih\han chuan a nuamin a hlawk thlak zawk daih a ni.


Mihringte kan vanneihna erawh famkimna lam panin, Pathian fakna leh chibai buk dan chi hrang hrang \ha zawk kan ngaihtuah chhuak zel a. “Mihring chauh lo chu zirtir an ngai lo” tih a nih angin ropui tak leh chawimawina sang ber hlan chunga Amah fak hi kan chak \heuh niin a lang. 

Bible-in engtin nge a sawi :Pathian fak leh chibai buka biak hi Bible ah kan hmu nasa hle a. Pathian chibai buka biakna leh fakna chuan Pathian hnena cheng turin min hruai thleng a. Zah taka chibai buk ngawt a tawk zo ta lo, Fakna chuan puanchhuahna a kawk a, Hla hmanga Pathian fakna hlan leh Pathian kan hmangaihna lantira siam thar lehna a ni.

I Korinth 14:26Unaute u, engtin nge ni ta ang le? In rawn inkhawmin fakna hla emaw, thu zirtir emaw, hriattirna thu emaw, tawng hriat loh emaw, hrilhfiahna emaw in nei theuh thin a. Engkim siam thatna turin tih ni rawh se. 

Ephesi 5:19Fakna hlate, Pathian hlate, thlarau lam hlatea inbe tawnin, Lalpa chu in thinlungah hla saksakin, tingtang kaihsak rawh u. 

Kolossa 3:16Krista thu chu finna tinrengin nangmahniah awm teuh rawh se; fakna hla te, Pathian hla te, thlarau lam hla tea inzirtirin inzilh taWn ula, thinlunah neiin Pathian chu hla saksak rawh u.

Hebrai 2:12 “Ka unaute hnenah i hming ka hril ang a; Awm khawm zingahte chuan Hla sain ka fak ang che,”

Jakoba 5:13In zingah thil tha lo tuar an awm em? Tawngtai rawh se. Hlim an awm em?  Fakna hla sa rawh se. 

Engvanga fak tur nge kan nih:Engvangin nge kan fak ang: Amah faka chibai buk turin min phut tlat a ni. Pathian fak tur hian kan tling zo lo a, kan fak seng dawn bawk hek lo. Pathian hi a ropui em em a, fak tawk zo lo mah ila kan theih tawpa fak tur a ni. Inngaitlawm chunga fak hi chawimawina duhawm a ni (Entirna Fanghmir Story)

Pu Rokunga hian a lehkhabu ‘Thalai Hlabu’ thuhmahruaiah chuan heti hian a ziak a, “Chuvangin tlangval zai zai mai rawh; nula, nang pawh zai zai mai teh. Hla i sak theih chhung chuan lungngaihnain a ngam lo che a ni,  lungngaihnain a ngam hun che chuan zai duh mah la i zai thei tawh lovang. Zai duh ngai hauh lo ai chuan zai fo mi chu  a hlim tam zawk a ni.|awng thei lo te aia i ham\hatna ropui tak chu ‘zai theihna’ hi a ni. Anni chuan chak hle mah se an zai thei si lo. Nang erawh chu nangmah leh mi dangte tihlawm nan Pathianin aw \ha tak a pe che a, i lei thate chu hriselnain a tihkhah avangin i vanneihzia hriain hlim takin zai zai mai teh nia!”

Pathian kan fak leh chibai kan buk dawna kan hriattur atana ka duh, mi thiamte sawi chu;
1. Engkimtithei a ni a. Engkim a kuta awm a nihzia kan lantir a ngai
2. Kan hriat phak baka min hmangaihtu a ni a.
3 Mawina zawng zawng neitu-chawimawina neitu chu chawimawi ang u
4 Pathianin a thilsiamte hian a hmaa \hing\hia, zahna leh hmangaihna, chawimawina hlan ve turin min beisei
5 A hnenah chetzia leh thinlung taka chibai bukna leh chawimawina hlan tur kan nihzia kan hriat a ngai.

Chuvangin Lengkhawm, zaikhawm te pawh hi a \ha a, Pathian fak leh chawimawina a ni a. Kan hman thiam tawk lohna erawh chu Pathian fak leh chibai buk dah hmasak aiin lam nuam, lam rem, hlim hla kan zawng ber \hin hi inngaihtuah chiang ila.  kaihhruaitu mumal tak insiam a harsa fo a. Rimawi tam zawk leh chikima fak te hi a har khawp mai. A hla key leh a part chikima sakte a har fo \hin. A hun a reiin nin tawh lamah inhawsan a rem lo fo a, kan hne hnawk \hin a ni. Vawiinah erawh chuan mawi tak, kim tak, urhsun leh zangkhai taka fak dan kan zir pah anga, kan fak pah bawk ang.

Pathian fak leh chawimawi hi a \ha a ni :Pathian fak chu a \ha asin, Kan inhumhimna tur pawh a lo ni. Pathian thuah chuan  Jeremia 20:13 LALPA hnênah chuan hla sa ula, LALPA chu fak rawh u; Thilsual titute kut ata \anpui ngaite nunna chu a hum si a. Sam ziaktu pawhin “ Mi dik tan chuan Lalpa fak hi a awm reng a ni” tih ziak kan hmu a. Lalpa hi thinlung taka zaia i fak thei tawh loh a nih chuan kir leh la, kan hlasak thu leh thluk hmangte hian Pathianah chakna lak nan lo hman tum ang che

Lalpa fak turin mi fel famkim, mi tling kan awm lo a. Chutih mek lai chuan fak tur kan ni. I peih tlat loh chuan a hrehawm dawn lutuk a. Mi dang tihbuai te pawh a hlauhawm a, Pawn lamah lo awm hahdam la, mi dik taka Pathian fak tur a nih laiin tihluihna a awm lo a, a hming avanga fakna inkhawma mi pahnih pathumin kan hmang thei a nih pawhin Pathian chu a tel zel dawn si a.

Pathian chibai buk dan :
Lamar Boschman chuan “Worship chu zai rimawi a ni mai lova, thinlung a\anga ri chhuak zawk a ni”tiiin a sawi 
Carol-i chuan “Worship-ah chuan kan hiratna leh ngaihtuahna ngawt a tawk lo a, Kan taksa pawh a tel a ni. Bible a kan hmuh angin din, \hing\hit, kun, bawhkhuo, rimawi tum, fakna hla sak, ban phar leh lamte a tel vek a ni”a ti


1. Thingthit : Tih tak takna leh Pathian thianghlimzia puanchhuahna a entir
Sam 95:6Aw lo kal ula, chibai bûkin i kun ang u khai; LALPA min Siamtu hmaah i thingthi ang u:
II Chronicles 6.13 Solomona dar dawhkan biak in kawtlai taka a hunah chuan a chuang a, Israel pungkhawm ho zawng awng hmaa chuan a thingthi a, vân lam hawiin a ban a par a.
2. Hmai lei sia bawkkhup : Zahna leh \ihna a entir
Nehemia  8.6 tin, an kun a, an hmaia lei siin LALPA chu chibai an bûk a.
Thupuan 5:14 Tin, Thilnung palite chuan, “Amen,” an ti a. Upate pawh chuan bawkkhupin chibai an buk ta a.

3. Ding : Zahna leh chawimawina a entir a
Nehemia 9:5  “Ding ula, LALPA in Pathian chu chatuan ata chatuan thlengin fak rawh u; tin, chawimawina leh fakna zawng zawngina a phak loh, i hming ropui chu fakin awm rawh se,” an ti a.
Deteronomy 10. 8 LALPA hmaah dinga rawngbawlin, a hminga malsawmsaktu ni turin Levi chi chu a tihrang a.
4. Ban phar : Hnehna puanchhuahna
Nehemia 8:6 Tichuan Ezra chuan LALPA, Pathian ropui tak chu a fak a. Tin, mipui zawng zawng 
chuan an ban pharin, “Amen, Amen,” tiin an lo chhawn a;
|ah hla 3:41Kan thinlung chu kan kutte nên vana Pathian lamah chuan i chawikâng ang u.
Sam 63:4Chutiang bawkin ka dam chhûng zawngin ka fak ang chia: I hmingin ka kutte ka phar ang.
Sam 134:2In kutte chu hmun thianghlim lamah phar ula, LALPA chu fak rawh u.
5. Kun : Zahna entir
I Chronicle 29. 20 Tichuan mipui zawng zawng chuan LALPA, an pi leh pute Pathian chu an fak a, an kun a, LALPA leh lal chu chibai an bûk a.
6. Kut ben : Hlimna leh hnehna a entir
Sam 47:1Aw, mi tinrengte u, in kut beng ula; Hlimna awin Pathian hnênah au rawh u.
Sam 98:8Luipuite chuan an kut beng sela; Tlangte chu hlimin zaiho rawh se,
Isaia 55:12Tlâng  liante leh tlâng tete chuan in hmaah hla an sa chhuak phut ang a, phul thing zawng zawngte chuan an kut an beng bawk ang.
7. Lam : hlimna leh lawmna lawm (Celebrate) a entir
Sam 150:4Perhkhuang leh tingtangin amah chu fak rawh u. Khuangte leh lamin amah chu fak ula:
Sam 30:11Ka mitthi ngaihna chu ka tan lamnaah i chantir a; Ka saiip puan chu mi hlihsak a, hlimnain ka taiah mi hreng ta a:
Davida chu saruak thaw thangin “a theih tawpin Lalpa hmaah a lam a, Lalpa hmaah chuan lam awm reng ka ni alawm,” tiin a lam avanga hmusittu Mikali chu a chhang a. Hei ai mah hian ka la zahpuiawm ang a ti cheu nia

Lehkhabu rawnte :
Praise and Worship-Chawimawina thuk by Lalhmukima Kawlni, 2004, BPP Aizawl
Worship & Music by Darchhawna 2015 2nd Reprint, Mualchin Publication & Paper works Aizawl



222/2017 Thutiama rinawm : Ngawi reng lova lantirin

$
0
0
A mak ka ti, A na ka ti. Mi Bumhmang I lo ni 

Tute emaw hla ngaithlain mi dang, mi rinawm lo suangtuahna nen i hmeh bel thin ti raw?. 'Runlui a lehluan hma loha Lungtat a par hma loh chuan i tan ka rinawm ang' tithin mah sela a thutiamah a rinawm lo a ni. Rinawmna thuthlung hmachhuana vawng tlat tan chuan a ngeiawm em a, indo bak hmachhuan tur awm hek lo. Thutiama rinawm lo chu bunhmang nihna a ni.


Phur chang changa rinawm chi a ni lo a, mihring rintlak nih reng a ngai fo mai. "Rinawmna chu thih thlengin a famkim thin a" Damchhung tawite chauh a ni lo, chawhma emaw kum khat emaw atan a rinawm theih loh; thutiam a thlen hma chuan. Mihring huat leh ngeirawn awlsamna ber chu thutiama rinawm lo hi niin, indona chawk chhuak \hintu a ni bawk. Nunna khawih thil a nih avangin bumhmang nihna a ni. 

YMA member leh Kohhran thalai (TKP/KTP) thutiam/thuthlung chham zuah zuah, a chham thum ber ber te erawh thutiama rinawm ber ber an ni kher lova, a hlawhtlinna atana thawktu an ni vek lo. An nun en hian an lungtat hi a par hma ka tithin. Shakespeare-a chuan chuan  hmuihmul nei lovin a hmuihmuh chhala chhia a chham a, thu a tiam chuan a thutiam kha eng mah lo mai a ni a ti em kha? Lo ngaihtuah teh, ka hrechiang tawh hauh lo mai.

Thu i tiam lo a nih pawhin vei ve tal rawh. Vei nei lo hi chu mi laktlak an ni ngai lo, I vei avanga mi pawi i sawi a nih pawn kori a tu zawk. Field Marshal huaisen leh fing Manekshaw chuan "Yes man is dangerous man, he is manace….."tiin a sawi a. Eng zata tam pawisa pawh nei la, ngaihdan mumal tak neia i auchhuah loh chuan mi hlauhawm i ni tho tho. Thil tha zawk nia I ngaih kha a hun leh hmun mila, i sawichhuaha i bawhzui phawt chuan ngaihkawih theih sawi mah la, miten an ngaingil tho ang a. I thil tha duh leh i veina thinlung kha an lawmpui tho tho ang.

In \henawmah rawl ring tak an awm em? An nihna angin an lang a ni mai a, ngaih khaw loh viau loh tur. An vei tawk an auchhuahpui a, I vei tawk kha i auchhuahpui ve em ni? Phun ser ser rilru chhe zet hi an tam a nia. Zosapthara kha kum 10 pawh tling lo Mizoramah a awm a, kum 20 chuang awm tawhte ai khan hma a la nasain hnutchhiah a nei tam zawk ka tingam sak. Ngaih dan leh tum dan a neih kha a hlawhtlin nan a kalpui mai alawm. Thawhpuite ngaichang leh lutuk ngaihdan pawh siam thei lo kan tam ta, thenawmte mitmei ven avanga thil tha pawh tingam lo hian mi pawi sawi lo mah sela miten an ngai hlu reng chuang lo.

Mimal chuan hma in sawn a, in inchhung pawh a changkang sawt khawp alawm. Mahse in khawtlang khan hma ava sawn mawh ve? Veina thinlung nei si lo a, ngawih ral mai maiah in tlak a ni lo maw? I ngawih renga, a sawina tur hmuna i sawi lohva i lantir bawk si loh chuan in khawtlang hruaitute demtu tur an awm dawn lo a, an tha tichaktu tur an awm dawn hek lo a. In veng khan hmaa sawn dawn lo tihna a nih chu. Lam tang siamin intihlawm tel tel in tum ang a. In lawm zo dawn chuang si lo. In veng kha "I hmangaih chuan pemsan daih rawh" tih a la ngai ang a, mi tha leh hmasawn ten hmasawnna tha leh environment tha beiseiin an chhuahsan zel ang che u. Hmasawn duha lo pemlut ang an awm ve tho ang a, an tan chuan hmasawnna a ni. Mikhual khan neitu nihna changing hma an la ang a, a tawpah i hawi lawl lawl mai ang.


223/2017 Hrehawm mi tuarpui rawh (II Tim 2.3)

$
0
0
HREHAWM MI TUARPUI RAWH   (II TIMOTHEA 2.3) 

Chibai bukna : 
Kum 2017 TKP Day chibai ka buk che u a. Kan Unit Golden Jubilee August ni10
hian kan lawm, dawna, min telpui vek turin kan sawm nghal a che u.


Bible:
II Timothea 2.3 Krista Isua sipai \ha tak angin hrehawm mi tuarpui rawh. Sipaia awm tura thlangtu chu a tihlawm theih nan, sipai tumah indo laiin tun damchhung khawsaknate hian a intihnawk ngai lo va”; 
1 Petera 4:13; Marka 8:34I Korinth 9:7

Thuhmahruai :
Sermon \ha tak sawi tur chuan nun pumpui hi inbuatsaihna a ni an tia, inserh hranna hun pawh nei hlei thei lo kha ka kovah a tla miau si a. Tawngtaina nen min ngaihthlaksak turin ka ngen che u  ani. John Wesley-a chuan “Thuhriltu chhiar peih lo mi chu thunun hial tur a ni” tiin a sawi a. Thla khata lehkhabu pakhat pawh chhiar zo hlei thei lo tan chuan tling lo ka inti hle a. Vanglaini chanchinbu chauh la tan chuan chanchin thar chhiar tam te hi ava harsa tak em ka ti thin. 


Thupui mi hip lo tak leh peihawm lo zet mai sawi a ngai a, “Hrehawm mi tuarpui rawh” tih chu ngaihthlak a phurawm loh khawp ang a. A sawitu hian ka nunpui tlemin, Isua Krista hi hrehawm ka tuarpui tlem hle tih ka hria a. A hupphurhawm hle  a ni. Mahse vanneihna deuh ka neih chu ka hmel hi hrehawm tuar chak hmel tak a lo ni a. Hrehawm tuarchhuak zo hlim hlawt hmel te pawh ka puin ka hria a, chu erawh inchhuanna tur pakhat mah a awm lo a ni.

Isua Krista Sipai \ha tak chu eng mi nge:
William Barclay chuan khatih laia Rome Sipai ten beihpui Campaign an thlak hunlai ang khan Timothea hnenah pawh a hrilh a. Hrehawm tuar tur ngawt ni lovin Sipa \ha tak angin hrehawm mi tuarpui rawh a tikher a ni. Sipai dinhmun kawng thumin a sawi a.

1. Soldier's Service must be concentrated Service - kan rawngbawlnaah rilru zawng zawngin, thil dang ngaihtuah lovin kan thawk tur a ni.
2. Soldier Conditioned is to Obedience - Krista thupek chu thuawih takin, ihe lovin zawm mai tur.
3.Soldier Service is to Sacrifice - Inpumpekna leh rawngbawlnaa inhlan vek hi a ngai a ni.
4.Soldier Service is to Loyalty - hetih hunlaia Rome Sipai nih zahawmzia leh a dinhmun \hatzia kan hre tur a ni a. Rome mi nih a ngai a, Zahawm tak, nunna chan pawh ngam an ni thin.

Heng bakah hian Sipai tha dinhmun chu ;
1.Thutiam an nei a, Saman an khai thina. "Ka nu leh pa pawh nise a \ul chuan ka kap ang" tiin
2.Thupek \ha taka zawm hi an tih tur a ni a. An zawm loh chuan hremna an hmu nghal \hin
3.Thununna hnuaiah zalen takin an awm a, Training an zo ngei ngei bawk Dan hnuaiah an tih tur leh tih loh tur an hre thin
4.Mutthluk a rem lo, Inralrin a ngai Hmelma laka inveng turin inring renga awmin, ralthuam an hmang thiam \hin
5.Mite tana malsawmna an ni \hin. (Sipaia thlangtu leh latu duhdan angin thlamuanna an ni).
6.Chhuanlam awm lova Hrisel tha tak nih a ngai, zawh kawna ang maia vuai cha, awm ngiai ngiai chu medical pension an la thuai \hin a ni.
7.Lawmman/hlawh an nei \hin. Pawisa chauh ni lo inpekna neih tel a ngai fo a. tun damchhung atan chauh lo, fate tan pawh.
8.A tawp thlen a ngai Hun bi tuk thlen a ngai. Kristiante chu thih thlenga rinawm tur kan ni.
9.Kal dan inang an nei \hin. Uniform, kalphung leh a dangte. Kristian maltlat tlat a him lo.
10.Rank an nei \hin a, tihtur an thliar fel thlap \hin.

Mahni hrehawm pawisa lovin :
Mahni hrehawm pawisa lovin Kraws puchunga Isua zui tur kan ni: Kraws put hi a nuam lo a.  Pathian thu Marka 8:34Tin, mipuiho chu a zirtirte nen a ko va, an hnenah, “Tu pawhin mi zui a duh     chuan, mahni hrehawm pawisa lovin, a kraws puin mi zui rawh se. 

Kraws (chi thum te crux (T), cross (X), imissa (+) zingah) Imissa Kraws a lo thlan chhan hi kan ngaihtuah ngai em le? Tlawm tak chunga khawvel hneh hi a ropuina a ni. Pathian chakna hmangin a hneh thei ngei alawm, mahse mihringte tana entawn turin lei hrehawmna, lungngaihna chu tlawmna hmangin a hneh ta a nih hi. Hre reng chungin Kraws thihna kha a thlang tlat nia. Ka pa a theih chuan he no hian min pel lul rawh se ti mahsela chhandam kan nih nan a tuar tho.

Mimal tin hian hrehawmna kan nei vek a. Kan hrehawm tawrh theihna pawh a inang lo a, hrehawm tuar chak hmel fu fu an awm a, tuar zuau hmel pawh an pu fo \hin. 

Entirna
1. Lungngaihna kan nei vek a, Retheihna rualawhna, nupa nun harsatna hrehawmna kan nei vek a. Nulat tlangval etc kan nei veka, kan hmachhawn dan erawh a inang lo fo \hin. 
2. Piangthar leh Piangthar lo pawhin Mahni hrehawm \heuh kan tawrh chu kan Common problems a ni. Isua vang pawh a ni lo. Khawvela kan chen dan nihphung a ni.
3. Mahnia awm ngai thei lo, |hian sual kawpa ai chuan mahnia khawhar taka awm te hi hrehawm deuh a ni. Zak chung chunga tih ngai tlat thin, pumpelh theih reng te hi a hrehawm asin

Mahni chauh in en loh tur:
Mahni chauh kan inenchuan a hrehawm zual em em a. Mahni inkhawngaihna kan ngah phei chuan kan inngaihtuah lungpuama kan mittui a far fo \hin. Mahse keini Kristiante chuan Mahni inenlova Isua kan entlat avangin kan hrehawmna hi kan pawisa lo \hin a ni.

Mi pawhin hrehawm an tuarchhuah chuan ka tuarchhuak thei ang tih rilru kan putchuan zangkhai takin kan tuarchhuak thei nge nge \hin.

Nuamsa tak tura kan rin, kan rin ang a lo nih loh hian a hrehawm zual a, tawrh a har fo \hin mai. Hre lawksa a tawrh hi chu a tur ve rengah a ngaih theih a. Rinlawk a awlfo \hin. Chuvangin
“Krista Kraws vanga kan tuar ngama, kan chan ngam, amah vanga kan retheih ngam a ngai a ni”

HREHAWM TUAR A PHAL:
Keini Kristiante chuan kan lawmman tur hrerengin Isua leh a kraws kan en tlat tur a ni. Hrehawmna pawh hmachhawn turin kan inbuatsaih a ngai a ni. 
  Joba, a mi fel meuh pawh kha a tuar a phal khawp mai. Beidawnna ruam thuk taka a luh lai pawh khan Joba khan “Ka tlantu chu a nung tih ka hria” a tih phah asin. 
A fapa Isua Krista meuh pawh thi khawp hiala a tuar a phal avangin  Krawsah hrehawm tawp khawk, Zahthlak tawp khawk, mualpho na vawrtawpin a tuar asin. Sial chaih taka an chaih chauh hnu-ah an khengbeta, la hrefiah lo zirtirten an Pathian an khengbet tura an ngaih hunlaite ngaihtuah chuan a nuam dawn lo khawp mai.
“ Hrehawm tam tak tuar chungin kan lut tur a ni reng a ni. Tirh 14.22” tiin kan infuih sauh sauh thin a ni. 


HREHAWM TUAR HLAWKNA LEH TUAR TURA INBUATSAIH : Isua Krista Sipai rinawm leh tha tak ni tur chuan hengte hi a pawimawh hle mai.

1. Hrehawm tuar hi malsawmna inthukru a ni an tih teh tlat chu. Hrehawm tuar chhuak lo nuam taka awm an awm lo. An awm a nih pawhin a ziding lo zawk a ni fo. Isua Krista avanga hrehawm lo tuar tawh, a sur a sa hnuaia mittui nena min lo hruai tawhtute, Tap chunga kraws kawng, Isua tana hrehawm lo tuar tawhte chu vawiin thlengin chawimawi an ni asin. An fate leh an thlahte thlengin malsawmna an dawng a ni lawm ni? 

2Hrehawm tuar hi fiahna zuk ni tlat pek a. Fiahna, Exam, Test, Interview paltlang lo chu an tling thei lo, an qualified thei lo. Isua avanga hrehawm tuar lo chu Rinnaah puitling an ni thei lo. Fiahna paltang lo chu an da hma ngawt asin. Piangthar dik tak a nih theih dawn em ni? Hrehawm hi tuar lo ta se, thlemna an hmachhawn tam tawh asin.

3Hrehawm tuar hi hlawhtlinna a ni. Sipai rawngrut, Sipai training zo lo chuan sipai thutiam an chham thei lo. An zawh hunah hlawh an la chauh \hin. Pension thlenga sipai \ang lo chuan Pension hlawh an la ngai lo. Hun tiam chhunga tuar chhuak lo chuan hlawhtlinna lawmman an la ngai lo a ni.

4Hrehawm tuar hi chhelna a ni. Natna, lungngaihna, thihna, manganna leh hahthlak kan tihzawng a in ang lo ang bawkin, hrehawm tuar kan chhelna hi a inang lo khawp mai. Kan rilru, kan Psychology pawh hi a pawimawh tel asin.  Kan chhel ta lo lutukte hi a manganthlak \hin

Motor chuan chu a hrehawm ka rui zel a, kan tih lai hian A thlawna a nih  chhung chuan khi sung chunga chuang ni leng thei te an awm a. A hrehawm a nih pawhin a \ulna avanga chhel taka chuan mai kha a tawk a, 

Online pah khawvar ar khuang hre deuh reng, Computer hmaa tlaivar awlsam zet hi khawhar inah chuan sawhchiar ei hman chiah chiaha haw tum tlat te kan ni a. Bench anih tak avanga mawngkham tura inngai tlat ho hi chu an zuau \hin. 

Hnatlang emaw Iptepui ah vela zawi nghal ta ngawih ngawih te, Hnatlang a nih avanga TANAKHA zawng nghal ta chuk, sutkianna tur ngaihtuah nghal chung chung mai kan tam hle mai.

BMP te u, TKP te u General hnatlang koh avanga hahthlak dawn ta riauva hria,   Sa phut deuh tlat, nuam taka hmachhawn tum hi kan va tam ta ve. Mahnia feh dawna chaw\hing bar khat pawh fun tum lo kha in han no thar leh vela ti ru. Krista avanga hrehawmna hi chhel taka hmachhawn tur a ni asin.

Chhel taka hrehawm tuar chhuak \hin te hian lawmman an la \hin asin.  Chu chu Pathian thutiam pawh a ni. Leiah pawh a dik hle a ni.

HREHAWM TUAR HI HAHDAMNA A NI:
 Hrehawmna te, Buaina te hi hel duk duk chi a ni lo. Hrehawm tuar lo tura mahni chauh inngaihtuah chuan kan hahdam thei lo. Patlingin thosi kara hrehawm tam tak a tuar chuan a fate tan hahdamna a ni a. A ma tan ei khawp a chhek khawla a hahdam asin.
Isua Kraws vanga hrehawm tuartute chuan vanah hahdamna an hmu dawn asin. Hla hi ka phuahu ve e ka tia, Chutah chuan,
“Hlimna Zion ka thlen ve hun chuan
Lal hmelin lawmna min pe ang
Hrehawmna Kraws ka hahdamna
Muangtea hahdamna Zion a ni si” tiin. 
Leiah chuan hrehawm tuar hi hreh hle \hin mah ila, Kraws avanga kan hrehawmna zawng zawng hi kan hahdamna tur a ni. 

HREHAWM TUAR CHHUAKTE LAWMMAN :
Hrehawm tuar nasa tak tuar chungin Vanram kan lut ang a leh a tawp thlenga tuarchhuakte chuan lawmman chhe thei lo an chang ang. Fakna hla siamtu chuan

“ Ka hrehawm lai ber pawh ngaihnawm a la ni ang..” tiin a sawi a.

Lawmman kan lak hunah chuan kan hrehawmna lai ber pawh hi ngaihnawm leh hlimna min petu a ni ang. Kan sawi tur ber tur leh sawi nuam kan tih lai ber chu Kraws vanga hrehawm kan tuar hi a ni. 

Ka hming avanga tuisik no khat sengtu chuan an chan tawp lo vang titu kha kan Pathian a nih avangin, A hming avanga hrehawmna tlem te kan lo tawrh ve hi, kan rethiehna, kan lungngaih hrehawmna, kan channa, kan hahna te hi tehkhin tham ni lo mahsela a thlawn tawp lovang a. Kan lallkukhum timawitu an la ni dawn a ni.


(P.S. Kan Vice President chuan a Ph.D Programme avangin a hmang thei dawn lo thut a, ka kovah a tla ta miau a. Pathian ropuina turin kan inbuatsaih chawpchilh ta mai a ni e.)



Viewing all 321 articles
Browse latest View live